Ledenjača
Ledenjača je pećina na udaljenosti desetak minuta od naselja Budanj, na području općine Foča, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina.
| Ledenjača (pećina) | |
|---|---|
  | |
| Najbliži grad | Foča |
| Koordinate | 43°36′10″N 18°30′05″E / 43.60278°N 18.50139°E |
| Površina | 7,4 ha |
| Osnovano | 2015. god. |
| Upravnik | Javna ustanova Turistička organizacija Općine Foča |
Pećina predstavalja stari ponor rječice Potok, koji ponire 40 m istočno od ulaza u pećinu. Tokom geološke istorije riječno korito se spustilo i ostavilo Ledenjaču van aktivne hidrološke funkcije. Speleomorfološki, pećina Ledenjača se sastoji od glavnog kanala dugog oko 200 metara i nekoliko manjih, sporednih kanala ukupne dužine 95 metara. Ulaz u pećinu je pregradjen kamenim zidom visokim do polovine otvora zbog vjerovanja lokalnog stanovništva da nezdrav vjetar duva iz pećine i donosi slanu i inje, koji u lošim godinama uzrokuje sušenje voća i šume.
Arheologija uredi
Osnovna vrijednost pećine Ledenjača je u ugraviranim crtežima koji su otkriveni u drugoj polovini sedamdesetih godina prošlog vijeka, u okviru cjelovitih arheoloških i etnoloških istraživanja područja gornjeg Podrinja koja je vodio Zdravko Kajmaković. Prema skromnim arheološkim ostacima koji su nađeni u iskopima u tlu ispod crteža, nalazište je, prema arheologu Čoviću, vremenski situirano u bronzano doba.
Crteži su smješteni na sjevernoj i južnoj strani ulaza i skoncentrisani su na tri panoa površine od oko 10 m2, nazvani A, B i C. Rađeni su na dva načina: graviranjem urezanih linija (strelice, Sunce) i punktiranjem grupa sitnih tačkica uokvireni crtama. Stariji historičari su crteže tumačili kao da su u pitanju falusi ili vrste primitivnih alatki.
Speleolog Mulaomerović u tim crtežima vidi ljudske likove. Većinom su prikazani dosta pojednostavljeno ali na nekima su naznačene osnovne crte lica (oči, usta). Uglavnom su prikazani sprijeda, ali ima prikaza i sa strane. Može se primijetiti da je iscrtana i odjeća, neka vrsta pokrivača kojom su bili zamotani. To bi upućivalo na neko hladnije doba u historiji kada su nastali ti crteži, možda početak željeznog doba. Posebno je zanimljiv ljudski lik čija su prsa naročito ukrašena. Već sama činjenica da je on jedan jedini od mnoštva likova sa takvim ukrasom daje mu poseban značaj. Ukras na prsima u obliku izdijeljenog četverougla na više trokutastih polja upućivao bi na Sunčevu simboliku. Brojnost i raznolikost prikaza ne omogućavaju jednostavan odgovor. Najbliže značenje za nekoliko izdijeljenih krugova jeste da simboliziraju Sunce. Značenje tačkastih polja, uokvirenih crtom ili bez nje ostaju bez valjanog odgovora.
Tačkasta polja su jedan od najrasprostranjenijih crteža u bronzanom dobu. Nalazi se na kamenim gromadama megalitskog hrama u Tarksienu nedaleko od Valette (Malta) koji je posvećen jednoj od brojnih malteških prahistorijskih Venera koje simboliziraju plodnost, u Val Camonici na sjeveru Italije gdje su tačke raspoređene u skup pravilnih polja, te daleko na sjeveru, na brojnim crtežima na stijenama u Norveškoj gdje im se teško može dokučiti neki smisao.Ono što se sigurno može zaključiti jeste da je pećina Ledenjača kroz duži vremenski period služila kao obredno mjesto različitim skupinama ljudi u bronzanom i željeznom dobu.[1]
Zaštićeno područje - Spomenik prirode uredi
Pećina je 2015. god. odlukom Skupštine općine Foča uključena u III kategoriju zaštićenih područja (spomenik prirode), prema kriterijima IUCN–a, kao i po kategorizaciji zaštićenih područja utvrđenih Zakonom o zaštiti prirode Republike Srpske[2][3][4]
Dozvoljeno uredi
Status zaštićeno podrućje - spomenik prirode dozvoljava slijedeće aktivnosti: naučna istraživanja, poljoprivredna proizvodnja domaćinstava u individualnom režimu, podizanje autohtonih sastojina lišćara na površinama uz očuvanje postojeće autohtone vegetacije, izgradnja novih objekata i izvođenje radova u funkciji prezentacije i zaštite zaštićenog prirodnog dobra, zadržavanje postojećih trasa saobraćajnica uz mogućnost predviđanja asfaltiranja isključivo onih saobraćajnica koje će voditi do planiranog parkinga kako bi se omogućilo povezivanje naselja i postojeće lokacije posebne namjene, javno osvjetljenje sa kablovskim napajanjem na urbanim površinama koje mogu imati isključivo pejzažni karakter.
Reference uredi
- ^ Jasminko Mulaomerović, Ivo Lučić, dr. Jasmina Osmanković –Sarajevo, 2008 -KRŠ I PEĆINE BOSNE I HERCEGOVINE
- ^ Zakon o zaštiti Prirode - RS
- ^ Pećina Ledenjača proglašena Spomenikom prirode - 058.ba
- ^ Pećina Ledenjača spomenik prirode - cin.ba