Kup Jugoslavije u nogometu
Kup Jugoslavije u nogometu ili kup maršala Tita bilo je nogometno kup takmičenje u bivšoj Jugoslaviji i jedno od dva najvažnija nogometna takmičenja u bivšoj državi. Ideja o pokretanju i odigravanju jednog ovakvog takmičenja postojala je još od oslobođenja Jugoslavije 1945. da bi se odluka o osnivanju ovog nogometnog takmičenja donijela 4. jula 1947. U novembru iste godine objavljeno je da Josip Broz Tito daruje veliki srebrni prijelazni pehar pobjedniku kupa, a u tu čast je i nazvan Kup maršala Tita. Takmičenje se održavalo od 1947. do 1991. odnosno do raspada Jugoslavije, a njegov posljednji osvajač bio je splitski Hajduk. Kao i druga kup takmičenja, i kup maršala Tita obilovao je mnogim iznenađenjima i promovirao je i nižerazredne klubove koji su jedino kroz ovo takmičenje izašli iz anonimnosti i postali poznati. Mnogi, do tada nepoznati nogometni klubovi su dobrim rezultatima došli u žižu javnosti tako da je ovo takmičenje i opravdalo svrhu postojanja i bilo je najmasovnije nogometno takmičenje u tadašnjoj Jugoslaviji. Od bosanskohercegovačkih klubova, jedino su Velež (1981. i 1986. godine) i FK Borac Banja Luka (1988. godine) osvajali ovaj kup a FK Borac je ujedno bio i jedini klub iz nižerazrednog ranga takmičenja koji je osvojio ovo takmičenje jer je u sezoni 1987/88. bio član druge savezne nogometne lige. Od klubova iz Bosne i Hercegovine još su FK Sarajevo (1967. i 1983. godine), FK Sloboda (1971. godine) i NK Željezničar (1981. godine) bili finalisti ovog kupa, ali ga nisu uspjeli osvojiti.
Sistem takmičenja
urediDo 1/16 finala ovog takmičenja, igrala se samo jedna utakmica, da bi se nakon toga do finala igrale po dvije utakmice. Do 1969. godine, pravila takmičenja predviđala su jednu finalnu utakmicu u Beogradu (Izuzetak su bile 1950. i 1951, kada su igrane dvije finalne utakmice i finale odigrano 1967. u Splitu odakle je bio i jedan od finalista Hajduk dok je drugi finalist bila ekipa FK Sarajevo). Finala kupa igrala su se na Stadionu JNA u Beogradu. Od 1969. do 1988. igrale su se dvije finalne utakmice u slučaju da je jedan od finalista bio iz Beograda, a uzvrat se igrao u Beogradu, da bi se pravilo jedne finalne utakmice ponovo primjenjivalo od 1988. godine. Do 1955. finale se igralo krajem kalendarske godine, obično oko 29. novembra – Dana Republike, a zatim u maju (oko 25. maja – Dana mladosti). Po završetku finalne utakmice, na svečanoj ceremoniji pehar je kapitenu pobjedničke ekipe uručivao posebni izaslanik Josipa Broza Tita, obično neko iz vojnog vrha.
Finala Kupa maršala Tita
uredi| Godina | Mjesto odigravanja |
Pobjednik | Rezultat | Finalist |
|---|---|---|---|---|
| 1991. | Beograd | Hajduk | 1 : 0 | Crvena zvezda |
| 1990. | Beograd | Crvena zvezda | 1 : 0 | Hajduk |
| 1989. | Beograd | Partizan | 6 : 1 | Velež |
| 1988. | Beograd | Borac (Banja Luka)1 | 1 : 0 | Crvena zvezda |
| 1987. | Beograd | Hajduk | 1 : 1 (9 - 8 jedanaesterci) |
Rijeka |
| 1986. | Beograd | Velež | 3 : 1 | Dinamo |
| 1985. | Dvije utakmice | Crvena zvezda | 2 : 1, 1 : 1 | Dinamo |
| 1984. | Dvije utakmice | Hajduk | 2 : 1, 0 : 0 | Crvena zvezda |
| 1983. | Beograd | Dinamo | 3 : 2 | Sarajevo |
| 1982. | Dvije utakmice | Crvena zvezda | 2 : 2, 4 : 2 | Dinamo |
| 1981. | Beograd | Velež | 3 : 2 | Željezničar |
| 1980. | Dvije utakmice | Dinamo | 1 : 0, 1 : 1 | Crvena zvezda |
| 1979. | Dvije utakmice | Rijeka | 2 : 1, 0 : 0 | Partizan |
| 1978. | Beograd | Rijeka | 1 : 0 (produžeci) |
Trepča |
| 1977. | Beograd | Hajduk | 2 : 0 (produžeci) |
Budućnost |
| 1975–1976. | Beograd | Hajduk | 1 : 0 (produžeci) |
Dinamo |
| 1974. | Beograd | Hajduk | 1 : 0 | Borac (Banja Luka) |
| 1973. | Dvije utakmice | Hajduk | 1 : 1, 2 : 1 | Crvena zvezda |
| 1972. | Beograd | Hajduk | 2 : 1 | Dinamo |
| 1971. | Dvije utakmice | Crvena zvezda | 4 : 0, 2 : 0 | Sloboda |
| 1970. | Dvije utakmice | Crvena zvezda | 2 : 2, 1 : 0 (druga utakmica produžeci) |
Olimpija |
| 1969. | Beograd | Dinamo | 3 : 3, 3 : 0 (prva utakmica produžeci) |
Hajduk |
| 1968. | Beograd | Crvena zvezda | 7 : 0 | Bor |
| 1967. | Split | Hajduk | 2 : 1 | Sarajevo |
| 1966. | Beograd | OFK Beograd | 6 : 2 | Dinamo |
| 1965. | Beograd | Dinamo | 2 : 1 | Budućnost |
| 1964. | Beograd | Crvena zvezda | 3 : 0 | Dinamo |
| 1963. | Beograd | Dinamo | 4 : 1 | Hajduk |
| 1962. | Beograd | OFK Beograd | 4 : 1 | Spartak |
| 1961. | Beograd | Vardar | 2 : 1 | Varteks |
| 1960. | Beograd | Dinamo | 3 : 2 | Partizan |
| 1959. | Beograd | Crvena zvezda | 3 : 1 | Partizan |
| 1958. | Beograd | Crvena zvezda | 4 : 0 | Velež |
| 1956–1957. | Beograd | Partizan | 5 : 3 | Radnički (Beograd) |
| 1955. | Beograd | BSK (Beograd) | 2 : 0 | Hajduk |
| 1954. | Beograd | Partizan | 4 : 1 | Crvena zvezda |
| 1953. | Beograd | BSK (Beograd) | 2 : 0 | Hajduk |
| 1952. | Beograd | Partizan | 6 : 0 | Crvena zvezda |
| 1951. | Dvije utakmice | Dinamo | 2 : 0, 2 : 0 | Vojvodina |
| 1950. | Dvije utakmice | Crvena zvezda | 1 : 1, 3 : 0 | Dinamo |
| 1949. | Beograd | Crvena zvezda | 3 : 2 | Naša krila |
| 1948. | Beograd | Crvena zvezda | 3 : 0 | Partizan |
| 1947. | Beograd | Partizan | 2 : 0 | Naša krila |
Napomene:
- Naša krila (Zemun) više ne postoje (klub zrakoplovstva JNA)
- BSK i OFK Beograd danas su isti klub – OFK Beograd (poznatiji samo kao OFK)
- Pobjeda Borca iz Banje Luke u finalu 1988. predstavlja jedini slučaj kada je drugoligaš postao osvajač Kupa
Spisak klubova osvajača kupa i finalista
uredi| Klub | Pobjednik | Finalist |
|---|---|---|
| Crvena zvezda | 1948, 1949, 1950, 1958, 1959, 1964, 1968, 1970, 1971, 1982, 1985, 1990. | 1952, 1954, 1973, 1980, 1984, 1988, 1991. |
| Hajduk | 1967, 1972, 1973, 1974, 1976, 1977, 1984, 1987, 1991. | 1953, 1955, 1963, 1969, 1990. |
| Dinamo | 1951, 1960, 1963, 1965, 1969, 1980, 1983. | 1950, 1964, 1966, 1972, 1976, 1982, 1985, 1986. |
| Partizan | 1947, 1952, 1954, 1957, 1989. | 1948, 1959, 1960, 1979. |
| BSK/OFK Beograd | 1953, 1955, 1962, 1966. | |
| Velež | 1981, 1986. | 1958, 1989. |
| Rijeka | 1978, 1979. | 1987. |
| Borac (Banja Luka) | 1988. | 1974. |
| Vardar | 1961. | |
| Naša krila (Zemun) | 1947, 1949. | |
| Budućnost | 1965, 1977. | |
| Sarajevo | 1967, 1983. | |
| Vojvodina | 1951. | |
| Radnički (Beograd) | 1957. | |
| Varteks | 1961. | |
| Spartak | 1962. | |
| Bor | 1968. | |
| Olimpija | 1970. | |
| Sloboda | 1971. | |
| Trepča | 1978. | |
| Željezničar | 1981. |
Također pogledajte
urediVanjski linkovi
uredi- Kup Jugoslavije u nogometu na RSSSF.com