Hipofosfatemija
| Hipofosfatemija (sinonimi : Niska koncentracija fosfata u krvi, nedostatak fosfata, hipofosfatemija) | |
|---|---|
 | |
| Klasifikacija i vanjski resursi | |
| ICD-10 | E83.3 |
| ICD-9 | 275.3 |
| DiseasesDB | 6503 |
| MedlinePlus | 000307 |
| eMedicine | med/1135 |
| MeSH | [http://www.nlm.nih.gov/cgi/mesh/2010/MB_cgi?field=uid&term=D017674
|
Definicija i simptomi
urediHipofosfatemija je poremećaj elektrolita, u kojem postoji nizak nivo fosfata u krvi. Simptomi mogu uključivati slabost, poteškoće s disanjem i gubitak apetita. Komplikacije mogu uključivati napade, komu, rabdomiolizu ili omekšavanje kostiju.
Uzroci i dijagnoza
urediUzroci uključuju poremećaj upotrebe alkohola, ponovno hranjenje kod onih sa pothranjenošću, dijabetsku ketoacidozu, opekotine, hiperventilaciju i određene lijekove. Može se javiti i u uslovima sa hiperparatireoidizmom, hipertireozom i Cushingovim sindromom. Dijagnosticira se na osnovu koncentracija fosfata u krvi, ako je manja od 0,81 mmol/L(2,5 mg/dL). Kada su nivoi niži od 0,32 mmol/L (1,0 mg / dL), smatra se teškom.[1]
Liječenje i epidemiologija
urediLiječenje ovisi o osnovnom uzroku. Fosfati se mogu davati oralno ili injekcijom u venu. Hipofosfatemija se javlja kod oko 2% ljudi u bolnici i 70% ljudi u bolničkoj jedinici za intenzivnu njegu (JIL).[2][3]
Znaci i simptomi
uredi- Disfunkcija i slabost mišića se događa u glavnim mišićima, ali se može manifestovati i kao: diplopija, nizak minutni minutni volumen, disfagija i respiratorna depresija, zbog slabosti respiratornih mišića.
- Promjene mentalnog statusa može varirati od razdražljivosti do velike zbunjenosti, delirija i kome.
- Disfunkcija bijelih krvnih zrnaca, uzrokujući pogoršanje infekcija.
- Nestabilnost ćelijskih membrane, zbog niskih nivoa adenozin-trifosfata (ATP) – može prouzrokovati rabdomiolizu, s povećanim nivoom kreatin fosfokinaze u serumu, a također i hemolčitsku anamiju.
- Povećani afinitet za kisik u krvi , uzrokovan smanjenom proizvodnjom 2,3-bisfosfoglicerinske kiseline.
Uzroci
uredi- Sindrom hranjenja uzrokuje potražnju za fosfatom u ćelijama zbog djelovanja heksokinaze, enzima koji veže fosfat na glukozu da započne metabolizam glukoze. Također, proizvodnja ATP-a kada se ćelije hrane i pune svoje zalihe energije zahtijeva fosfat.
- Respiratorna alkaloza – Bilo koje alkalemijsko stanje premešta fosfat iz krvi u ćelije. To uključuje najčešću respiratornu alkalemiju (viši pH od normalnog krvi, zbog niskog nivoa ugljik-dioksida u krvi), što je zauzvrat uzrokovano bilo kojom hiperventilacijom (koja može biti posljedica sepse, vrućice, bola, anksioznosti, povlačenja lijeka i mnogih drugih uzroka). Ovaj fenomen se uočava jer se u respiratornoj alkalozi ugljik-dioksid (CO2) smanjuje u vanćelijskom prostoru, zbog čega se unutarćelijski CO2 slobodno difundira iz ćelije. Ovaj pad unutarćelijskog CO2 uzrokuje porast ćelijskog pH, što djeluje stimulativno na razlagan je glikolize. Budući da je za proces glikolize potreban fosfat (krajnji produkt je adenozin-trifosfat), rezultat je masivan unos fosfata u metabolički aktivno tkivo (poput mišića) iz seruma. Međutim, ovaj efekt ne vidi se u metaboličkoj alkalozi, jer je u takvim slučajevima uzrok alkaloze povećani bikarbonat, a ne smanjeni CO2. Bikarbonat, za razliku od CO2, ima slabu difuziju kroz ćelijsku membranu i stoga postoji mala promjena unutarćelijskog pH.[4]
- Poremećaj zbog upotrebe alkohola – Alkohol narušava apsorpciju fosfata. Ljudi koji pretjerano konzumiraju alkohol obično su pothranjeni mineralima. Pored toga, liječenje alkoholom povezano je s ponovnim hranjenjem, što dodatno troši fosfat, a stres od povlačenja alkohola može stvoriti respiratornu alkalozu, što pogoršava hipofosfatemiju (vidi gore).
- Malapsorpcija uključuje gastrointestinalno oštećenje, a također i neusvajanje apsorpcije fosfata zbog nedostatka vitamina D ili hronične upotrebe veziva za fosfate kao što su sukralfati, antacidi koji sadrže aluminij i (ređe) kalcij – koji sadrže antacide.
- Intravensko gbožđe (obično za anemiju) može uzrokovati hipofosfatemiju. Gubitak fosfata uglavnom je posljedica gubljenja bubrega.
Primarna hipofosfatemija je najčešći uzrok prehrambenih rahitisa. Laboratorijski nalazi uključuju nisko-normalni serumski kalcij, umjereno nizak serumski fosfat, povišenu serumsku alkalnu fosfatazu i nizak nivo 1,25 dihidroksi-vitamina D u serumu, hiperfosfaturiju i nema dokaza o hiperparatireoidizmu.[5]
Hipofosfatemija smanjuje 2,3-bisfosfoglicerat (2,3-BPG), uzrokujući lijevi pomak u krivulji oksihemoglobina.
Ostali rjeđi uzroci uključuju:
- Određeni karcinomi krvi poput limfoma ili leukemije
- Nasljedni uzroci
- Otkazivanje jetre
- Osteomalacija izazvana tumorom
Patofiziologija
urediHipofosfatemiju uzrokuju sljedeća tri mehanizma:
- Neadekvatan unos (često demaskiran u prihrani nakon dugotrajnog niskog unosa fosfata)
- Povećano izlučivanje (npr. kod hiperparatiroidizma, hipofosfatemijskog rahitisa)
- Premještanje fosfora iz vanćelijskog u unutarćelijski prostor. To se može vidjeti u liječenju dijabeteske ketoacidoze, prihranjivanju, kratkotrajnom povećanju ćelijske potražnje (npr. sindrom koštane gladi) i akutna respiratorna alkaloza.
Dijagnoza
urediHipofosfatemija se dijagnosticira mjerenjem koncentracije fosfata u krvi. Koncentracije fosfata manja od 0,81 mmol/L (2,5 mg / dL) smatraju se dijagnozom hipofosfatemije, iako će možda biti potrebni dodatni testovi, kako bi se utvrdio osnovni uzrok poremećaja.[6]
Liječenje
urediDostupni su standardni intravenski pripravci kalij-fosfata, koji se rutinski koriste kod pothranjenih ljudi i ljudi koji konzumiraju prekomjerne količine alkohola. Suplementacija oralnim putem je također korisna tamo gdje nije dostupan intravenski tretman. Historijski gledano, jedna od prvih demonstracija toga bila je kod ljudi u koncentracijskom logoru koji su umrli ubrzo nakon što su nahranjeni: primijećeno je da oni koji su dobili mlijeko (s visokim udjelom fosfata) imaju veću stopu preživljavanja od onih koji nisu dobili mlijeko.
Praćenje parametara tokom korekcije IV fosfatom[7]
- Koncentraciju fosfora treba nadgledati nakon dva do četiri sata nakon svake doze, također kontrolirati I kalij u serumu, kalcij i magnezij. Također se savjetuje nadzor srca.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Adams, James G. (2012). Emergency Medicine: Clinical Essentials (Expert Consult - Online and Print) (jezik: engleski). Elsevier Health Sciences. str. 1416. ISBN 978-1455733941.
- ^ "Hypophosphatemia". Merck Manuals Professional Edition. Pristupljeno 28. 10. 2018.
- ^ Yunen, Jose R. (2012). The 5-Minute ICU Consult (jezik: engleski). Lippincott Williams & Wilkins. str. 152. ISBN 9781451180534.
- ^ O'Brien, Thomas M; Coberly, LeAnn (2003). "Severe Hypophosphatemia in Respiratory Alkalosis" (PDF). Advanced Studies in Medicine. 3 (6): 347. Arhivirano s originala (PDF), 15. 8. 2012. Pristupljeno 17. 6. 2011.
- ^ Toy, Girardet, Hormann, Lahoti, McNeese, Sanders, and Yetman. Case Files: Pediatrics, Second Edition. 2007. McGraw Hill.
- ^ "Hypophosphatemia - Endocrine and Metabolic Disorders - Merck Manuals Professional Edition". Merck Manuals Professional Edition. Merck Sharp & Dohme Corp. Pristupljeno 23. 10. 2017.
- ^ Shajahan, A., Ajith Kumar, J., Gireesh Kumar, K. P., Sreekrishnan, T. P. and Jismy, K. (2015), Managing hypophosphatemia in critically ill patients: a report on an under-diagnosed electrolyte anomaly. Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics. doi: 10.1111/jcpt.12264