Gazi Ferhad-begova džamija u Tešnju

Gazi Ferhad-begova džamija, ili Čaršijska džamija (Ferhadija), nalazi se u centru Tešnja, Bosna i Hercegovina. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 16. do 22. januara 2007. godine, donijela je oduku: Čaršijska (Gazi Ferhad-begova) džamija u Tešnju proglašava se za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Tina Wik i Ljiljana Ševo (predsjedavajuća komisije). Nacionalni spomenik se sastoji od: džamije, Ferhad-begovog turbeta, bunara i harema.

Gazi Ferhad-begova džamija
Čaršijska (Gazi Ferhad-begova) džamija u Tešnju
Osnovne informacije
Religija	Islam
Država	Bosna i Hercegovina
Oznaka baštine	Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine
Arhitektonski opis
Arhitektonski tip	Džamija
Dovršeno	1564. god
Specifikacije
Dužina	14,52 m.
Širina	10,50 m.
Kupole	1
Munare	1

Historija

U Bosni i Hercegovini postoje ukupno četiri potkupolne džamije koje se prema imenu njihovog osnivača, nazivaju Ferhadijom. To su džamije u Banjaluci, Sarajevu, Žepču i Tešnju.

Za približno datiranje gradnje tešanjske džamije, služi natpis na sarkofagu njenog osnivača Ferhada, sina Skenderova, na kojem je ispisan datum njegove smrti – 29.1.1568. Nakon Mohačke bitke iz 1526. godine, Ferhad-beg je od 1526. godine bio čifluk-sahibija grada Tešnja. Tom prilikom utemeljio je svoj vlastiti vakuf smješten na desnoj obali rijeke Usore u koji je uvakufio: džamiju, medresu, karavan-saraj i 32 dućana, dva vrta i kuću. O tome svjedoči prepis njegove vakufname. Čaršijska džamija je građena je 1564. godine. U svojoj dugoj historiji džamija je više puta stradala, a zna se da je zapaljena prilikom pohoda Eugena Savojskog 1697. godine.

Na osnovu teksta koji se nalazi iznad ulaznih vrata, obnovljena je 1882.-83 godine.

Opis

Čaršijska (Gazi Ferhad-begova) džamija pripada tipu džamija sa unutrašnjom drvenom kupolom, sa otvorenim spoljnim trijemom i prislonjenim kamenom munarom. Ima pravougaonu osnovu dimenzija 10,50 x 14,52 metara.

Munara

Visina munare iznosi 27 metara (17 metara do šerefe). Postolje munare je poligonalno i njegova širina iznosi 2,30 metara. Šerefe munare je podijeljeno na pet horizontalnih pojaseva. Dva srednja pojasa su bogato dekorisana sa stalaktitima dok kompoziciju završava tordirana traka položena ispod same kamene ograde. Visina iznosi iznosi 90 cm. Munara je završena konusnim šiljatim krovom sa alemom. Ulaz u munaru nalazi se u džamiji.

Turbe Ferhada, sina Skenderova

U haremu džamije nalazi se Ferhadovo turbe. Spomenik sa sarkofagom izgrađen je od precizno klesanih kamenih ploča. Podignut je na platou dimenzija 4,50 x 3,50 metara. Dimenzije sarkofaga iznose 1,90 x 0,80 metara, dok je visina 1,20 metara. Sve četiri bočne strane bogato su dekorisane motivima kružnica unutar kojih su uklesane rozete, Sulejmanov muhur i niz ispresijecanih kružnica. Ove dekoracije raspoređene su tako da se na užim stranama sarkofaga nalazi po jedan, a na dužim stranama sarkofaga po dva ornamenta. Uzglavni nišan napravljen je od mermera sa turbanom u gužve i prevojem preko turbana. Nišan ima kvadratnu osnovu dimenzija 13 x 13 cm, a njegova visina iznosi 1,50 metara.

Na nišanu je uklesan natpis na arapskom jeziku koji je smješten u dvanaest pravougaonih polja sa sve četiri strane. Veličina polja iznosi 11 x 13 cm. Natpis glasi: „Umrli i upokojeni ...(oštećeno) kojemu je potrebna božija milost...(oštećeno) Ferhad, sin Skenderov, umro 29. časnog mjeseca redžeba godine 975“ (1568).

Literatura

• Mehmed Mujezinović, Konzervacija nadgrobnog spomenika Ferhada, sina Skenderova, Naše starine VI, 1959.
• Husref Redžić, Studije o islamskoj arhitektonskoj baštini, Sarajevo.
• Madžida Bećirbegović, Džamije sa drvenom munarom u BiH, Sarajevo 1990.