Drugi kongres KPJ
Drugi kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) (makedonski: Вториот конгрес на Социјалистичка работничка партија на Југославија (комунисти); slovenski: Drugi kongres Socialistične delavske partije Jugoslavije (komunisti)) održan je od 20. do 25. juna 1920. godine u Vukovaru.[1] Na ovom Kongresu je došlo do sukoba između dviju frakcija unutar Partije — revolucionarne i reformističke. Pošto je revolucionarna frakcija odnijela pobjedu, usvojen je novi Program partije i promjenjen naziv u Komunistička partija Jugoslavije (makedonski: Комунистичка партија на Југославија; slovenski: Komunistična partija Jugoslavije). Ovaj kongres se često naziva i Vukovarski kongres. Za predsjednike Centralnog partijskog vijeća su izabrani Pavle Pavlović i Jakov Lastrić, a za sekretare Sima Marković i Filip Filipović.
Sukob dviju frakcija
urediTokom 1919. i 1920. godine došlo je do podjele u vrhu Partije i sindikata na dvije osnovne struje - revolucionarnu i reformističku (nazivane još i radikalna i oportunistička). Idejna pozicija reformista izražavala se u stavovima da je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca zaostala zemlja, sa nerazvijenom radničkom klasom i da u njoj ne postoje uslovi za revoluciju i da predstoji dug period društveno-ekonomskog razvitka na osnovama kapitalističkih društvenih odnosa, u kojem se radnička klasa mora boriti za poboljšanje svog položaja putem reformi. Polazeći od takvog stava reformisti su istupili protiv revolucionarnih koncepcija u politici Partije, protiv svih akcija koje vode zaoštravanju klasne borbe i revolucionarnim sukobima, protiv pristupanja Partije Komunističkoj internacionali i protiv podrške Sovjetskoj Rusiji. Za reformistička shvatanja zalagali su se najvećim delom predratni sindikalni i partijski kadrovi formirani na vladajućim socijaldemokratskim shvatanjima Druge internacionale. Komunisti su branili revolucionarnu orijentaciju Partije sa pozicija marksizma, koristeći se iskustvom Oktobarske revolucije i Lenjinovim učenjem o imperijalizmu kao umirućem stadijumu kapitalizma.
U proljeće 1920. godine idejni sukobi izbili su svom oštrinom i diskusije između komunista i reformista počele su puniti stupce partijske i sindikalne štampe. Pošto je pobjedu na Kongresu odnijela revolucionarna frakcija, dio članova reformističke stuje, posebno iz Hrvatske, je odmah napustio Partiju, dok je drugi dio iz Srbije i Bosne, nastavio da djeluju unutar Partije. Poslije objavljivanja Manifesta opozicije KPJ, septembra 1920. godine, preostali deo reformističke frakcije je isključen iz Partije.
Pobjeda revolucionarne frakcije je imala velikog uticaja, ne samo na članstvo Partije, već i na Radnički pokret u cijelini, što su pokazali rezultati općinskih izbora u augustu 1920. i parlamentarni izbori, 28. novembra 1920. godine, kada su komunisti po broju mandata bili treći sa osvojenih 58 poslaničkih mandata.[2] Pobјeda revolucionarne frakcije je takođe uticala na vlasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca da donesu zakonsku odluku nazvanom Obznana, kojom je zabranjen dalji rad Komunističkoj partiji.
Centralno partijsko vijeće
urediNa Drugom kongresu izabrano je novo Centralno partijsko vijeće, koje je imalo 16 članova. Za predsjednike Centralnog partijskog vijeća su izabrani Pavle Pavlović i Jakov Lastrić, a za sekretare Sima Marković i Filip Filipović.
Članovi Centralnog partijskog vijeća, izabrani na Drugom kongresu KPJ bili su: Ivo Baljkas, Lazar Vukičević, Gojko Vuković, Đuro Đaković,[3] Jovo Jakšić, Lovro Klemenčič, Vlada Marković, Sima Marković, Pavle Pavlović, Laza Stefanović, Živko Topalović, Mitar Trifunović Učo, Dušan Cekić, Filip Filipović, Đuro Cvijić[4] i Vladimir Ćopić.[5]
Literatura
uredi- Pregled Istorije Saveza komunsta Jugoslavije. "Institut za izučavanje radničkog pokreta", Beograd 1963. godina.
- Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919-1979. "Institut za savremenu istoriju" Beograd i "Narodna knjiga", Beograd, 1980. godina.
- Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Istraživački centar "Komunist" Beograd, "Narodna knjiga", Beograd i "Rad" Beograd, 1985. godina.
Reference
uredi- ^ "Promjena naziva Komunističke partije Jugoslavije u Savez komunista Jugoslavije". Domagoj Štefančić. 1. 10. 2007. Pristupljeno 8. 11. 2018.
- ^ "[[Branko Petranović]], [[Momčilo Zečević]], Jugoslavija 1918-1988. Tematska zbirka dokumenata, p. 158" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 30. 9. 2020. Pristupljeno 6. 11. 2018.
- ^ "Đuro Đaković - Leksikografski zavod "Miroslav Krleža", Hrvatski biografski leksikon". Arhivirano s originala, 17. 5. 2021. Pristupljeno 9. 11. 2018.
- ^ Đuro Cvijić - Leksikografski zavod "Miroslav Krleža", Hrvatski biografski leksikon
- ^ Vladimir Ćopić - Leksikografski zavod "Miroslav Krleža", Hrvatski biografski leksikon