Dragutin Dimitrijević

Dragutin T. Dimitrijević, poznat po nadimku Apis (staroegipatsko božanstvo) (5. august 1876, Beograd, Kneževina Srbija - Solun, Kraljevina Grčka, 26. jun 1917.), bio je oficir, obavještajac i zavjerenik u Kraljevini Srbiji. Bio je jedan od glavnih organizatora zavjere oficira koja je izvršila Majski prevrat 1903. godine kojim je svrgnut i ubijen kralj Aleksandar Obrenović sa suprugom kraljicom Dragom, a doveden na prijesto kralj Petar I Karađorđević. Nalazio se na čelu tajne vojne organizacije "Ujedinjenje ili smrt" poznatije pod imenom Crna ruka, čiji se pojedini pripadnici dovode u vezu sa članovima Mlade Bosne koji su izveli Sarajevski atentat, koji je poslužio kao povod za izbijanje Prvog svjetskog rata. Na Solunskom procesu pod optužbom da je bio nalogodavac neuspjelog atentata na prijestolonaslednika regenta Aleksandra Karađorđevića osuđen je na smrt strijeljanjem zajedno sa Radom Malobabićem i Ljubomirom Vulovićem. Strijeljani su u svitanje 26. juna 1917. godine. Posthumno su rehabilitovani u obnovljenom sudskom procesu nakon Drugog svjetskog rata 1953. godine, u FNR Jugoslaviji.

Dragutin T. Dimitrijević - Apis

Dragutin Dimitrijević rođen je u Beogradu 1876. godine od oca Teodora i majke Jovanke. Porodica se seli u Kraljevo gdje je Dragutin započeo osnovnu školu. Nedugo potom porodica se seli 1884. godine u Niš u kome Dragutin završava osnovnu školu i upisuje klasičnu gimnaziju. Od 1887. do 1889. živijeli su u Pirotu, a 1890. godine vraćaju se u Beograd gdje je Dragutin završio gimnaziju. Zbog svoje građe i energije u beogradskoj gimnaziji je dobio nadimak Apis, po biku iz egipatske mitologije.

Nižu školu Vojne akademije upisuje 1892. godine koju završava 1896. Kao aktivni potporučnik služi u 7. pješačkom puku, a nakon nešto više od godinu dana provedenih u ovoj jedinici, septembra 1898. godine upisuje Višu školu Vojne akademije, u kojoj se školuju generalštabni oficiri. U augustu 1899. godine unaprijeđen je u čin poručnika.

U popularnoj kulturi

• Kraj dinastije Obrenović, televizijska serija prema scenariju Radomira Putnika u režiji Save Mrmka snimljena je 1995. godine u produkciji RTB-a. Lik Dragutina Dimitrijevića-Apisa glumi Siniša Ćopić.

Literatura

• Mackenzie, David (1989). Apis. Dečje novine - Gornji Milanovac. str. 328. ISBN 86-379-0431-9.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Mackenzie, David (1998). Solunski proces. Fineks - Beograd. str. 364. ISBN 86-82325-07-1.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Mackenzie, David (2001). Obnova Solunskog procesa. Fineks - Beograd. str. 360. ISBN 86-82325-15-2.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Kazimirović, Vasa (2016). Crna ruka - ličnosti i događaji od Majskog prevrata 1903. do Solunskog procesa 1917. Prometej - Novi Sad. str. 811. ISBN 978-86-515-1162-5.CS1 održavanje: ref=harv (link)

Vanjski linkovi

• Kralj Aleksandar i kraljica Draga su se slikali sa ubicama! (Mondo TV - Zvanični kanal)
• "Tajne grupe se mešaju, najgori primer Srbija i Apis" (B92, 13.02.2018.)
• Čovek od koga su strepeli vladari (Vreme, br.1381, Filip Švarm, 22.06.2017.) Arhivirano 5. 10. 2018. na Wayback Machine
• Pukovnik i njegovi pokojnici (Vreme, br. 1382, Filip Švarm, 29.06.2017.) Arhivirano 5. 10. 2018. na Wayback Machine
• Jesen jednog hajduka (Vreme, br. 1383, Filip Švarm, 06.07.2017.) Arhivirano 5. 10. 2018. na Wayback Machine
• Bakić, Dragan (2005). "Apis's Men: the Black Hand Conspirators after the Great War" (PDF). Balcanica. Belgrade, Serbia: Institute for Balkan Studies. XLVI: 219–239. ISSN 0350-7653.CS1 održavanje: ref=harv (link)
• Zašto je streljan Apis ("Politika”, Miloš Kazimirović, 27.12.2016.)
• Apis ipak "pucao" na kralja Aleksandra (Večernje novosti, Ivan Miladinović, 18.11.2018.)
• Istorijiski i mitski Apis ("Politika”, Miloš Ković, 28.12. 2016.)
• Sarajevski atentat - obaveštajna enigma, Milan Mijalkovski i Zvonimir Pešić, magazin "Odbrana", specijalni priog br. 110, 1.10. 2014.
• Sto godina Solunskog procesa – Apis čeka sud istorije, Dr Mirjana Zorić, magazin "Odbrana," specijani prilog br.165, 15. 03.2017.
• Tajna malteške groznice (Politikin Zabavnik, Nemanja Baćković, br. 3306, 2015.)
• Druga sahrana Ise Boljetinca (Vreme, br. 1276, 15.06.2015.) Arhivirano 5. 10. 2018. na Wayback Machine
• Ko je Mustafa Golubić? (Dnevni avaz, Midhat Dedić, 11.04.2015.)
• Veran Apisu i Titu (Večernje novosti, Ivan Miladinović, 04.02.2018.)