Crkva svetog Vaznesenja Hristovog u Nevesinju

Crkva Svetog vaznesenja Hristovog u Nevesinju nalazi se u opštini Nevesinje, Bosna i Hercegovina. Pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi, i Eparhiji zahumsko-hercegovačkoj i primorskoj. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 27. juna do 2. jula 2005. godine, donijela je odluku da se crkva proglasi za Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo (predsjedavajuća) i Tina Wik.

Istorija

Sagrađena je u periodu od 1879. do 1886. godine, kada je, 15. avgusta, i osvećena. Pisanih istorijskih podataka o objektu nema. Do 1936. godine crkva je bila pokrivena kamenim pločama. U toku II svjetskog rata crkva je zapaljena. Nakon rata pretvorena je u skladište vune.

Tokom 1951. godine obavljena je restauracija crkve, nakon kojih je crkva ponovo osvećena. Radovi na restauraciji, vršeni su, i u periodu od 1987. do 1988. godine.

U periodu nakon 1991. godine u okviru dvorišnog zida crkve, u jugozapadnom dijelu parcele, sagrađen je objekat parohijskog doma.

Opis

U arhitektonskom oblikovanju crkve prisutni su elementi neoromanike vidljivi u pravougaonoj osnovi, masivnim zidovima bez mnogo otvora, jednostavnim izduženim i lučno završenim prozorima i kamenom pravougaonom portalu.

Crkve ima pravougaonu osnovu 9,20 x 20,0 m i pripada jednobrodnim bazilikama sa pripratom, naosom i oltarskim prostorom. Zasvedena apsida, na istočnoj strani, u osnovi je izvedena kao polukružna. Visina crkve, mjerena od nivoa terena do krovnog vijenca, iznosi oko 7,30 m, a apside oko 6,0 m.

U osovini spoljnog zida zapadne fasade izveden je zvonik približno kvadratne tlocrtne osnove 2,80 x 2,90 metara. Visina zvonika iznosi oko 15 m. Građen je od pravilno tesanog kamena sa cementnim fugama. Konstrukcija zvonika je oslonjena na četiri masivna stuba od kojih su dva «utopljena» u debljinu zida. Stubovi, dimenzija 85 x 80 cm, međusobno su povezani čeličnim zategama, postavljenim u visini kapitela. Stubovi nose konstrukciju bačvastog svoda.

Ikonostas crkve postavljen je 1951. godine na mjesto starijeg kamenog. Ram ikonostasa je izrađen od drveta na koji su pričvršćene ikone, slikane na platnu. Ikone međusobno razdvaja tordirani stub. U kompozicionom pogledu raspored ikona na ikonostasnoj pregradi može da se podijeli na četiri horizontalne cjeline.

Godine 1987/88. tokom renoviranja u unutrašnjosti, na svodu crkve, načinjeno je tzv. nebo.

U sklupu parohijske kuće u Nevesinju postoji biblioteka sa čitaonicom Srpske pravoslavne opštine Nevesinje. Među knjigama se izdvaja Časoslov iz 1761. godine, više oktoiha, cvjetnih trioda, malih i velikih trebnika, tipika, crkvenih kalendara, psaltira, služebnika i dr. U aprilu 2002. godine urađena je restauracija i novo koričenje 87 knjiga u Narodnoj biblioteci u Beogradu.

Literatura

• Ljiljana Ševo, Pravoslavne crkve i manastiri u Bosni i Hercegovini do 1878. godine, Glas srpski, Grad Banja Luka, Banja Luka, 2002.