Bitka kod Akcija

Bitka kod Akcija je bila pomorska bitka u rimskom građanskom ratu između Marka Antonija i Oktavijana. Vodila se 2. septembra 31. p. n. e, nedaleko od današnjeg grada Preveza u Jonskom moru. Oktavijanovom flotom je komandovao Marko Vipsanije Agripa, a Antonijevoj floti je pomogla Kleopatra, kraljica helenističkog Egipta. Pobjeda je Oktavijana dovela do titule princepsa i augusta tj. prvog rimskog cara, te je on kasnije upravo poznat po ovom nazivu. Zbog ovog razloga datum bitke se često koristi da bi se označio kraj Rimske republike i početak Rimskog carstva.

Uvod

Drugi trijumvirat se raspao zbog ozbiljne prijetnje koju je Oktavijan osjećao zbog Cezariona, sina Kleopatre i Julija Cezara. Osnova Oktavijanove moći bila je njegova veza sa Cezarom preko usvajanja, koja mu je garantirala neophodnu popularnost i vjernost legija. Vidjevši da mu je položaj ugrožen nakon Antonijevog proglašavanja Cezariona zakonitim nasljednikom Julija Cezara, izbio je propagandni rat između saveznika koji započeo kraj Drugog trijumvirata zadnjeg dana 33. p. n. e. Na kraju je Senat lišio Marka Antonija njegovih trijumvirskih ovlaštenja i objavio rat Kleopatri. Trećina Senata i dvojica konzula su se pridružila Antoniju i 31. p. n. e. je započeo rat kada je Oktavijanov daroviti vojskovođa Agripa zauzeo grčki grad i morsku luku Metonu koja je bila vjerna Antoniju. Marko Antonije je bio odličan vojnik, ali ga je nedostatak iskustva ratovanja na moru odveo u propast.

Bitka

Dvije flote su se srele izvan Akcijskog zaliva, ujutro 2. septembra 31. p. n. e, dok je Marko Antonije predvodio 220 ratnih brodova kroz moreuz prema otvorenom moru. Tamo je sreo Oktavijanovu flotu pod komandom admirala Agripe, koja bila zadužena da blokira njegov izlaz na jug. Brodovi Marka Antonija su bili uglavnom masivne kvinkereme, velike galije sa masivnim ovnovima koji su mogli da teže i do tri tone. Bokovi galija su bili ojačani bronzanim pločama i kvadratnim gredama koji su otežavali uspješan proboj sličnom opremom. Na Antonijevu nesreću, mnogi njegovi brodovi su bili bez dovoljno posade zbog epidemije malarije koja je zadesila njegove vojnike dok su čekali da stigne Oktavijanova flota. Mnogi veslači su pomrli čak i prije nego što je bitka počela čineći flotu nesposobnom da primjeni taktiku za koju je bila određena: velike pramčane sudare. Također i moral njegovih vojnika je bio oslabljen zbog prekidanja linija snabdijevanja. Antonije je spalio brodove na koje nije mogao više računati i sakupio ostatak flote.

Oktavijanova flota se sastojala od uglavnom liburnijskih brodova sa bolje treniranom i svježijom posadom. Njegovi brodovi su također bili lakši i mogli su se braniti izbjegavavši kvinkereme, u pomorskoj bici u kojoj je jedan od ciljeva bio da se ustremi na neprijateljski brod i da se u isto vrijeme ubije posada na palubi kišom strijela i kamenjem odapetim sa katapulta dovoljno velikim da obezglavi čovjeka. Prije pomorske bitke Antonijev vojskovođa Delije je prebjegao na Oktavijanovu stranu i sa sobom je donio ratne planove Marka Antonija. Antonije se nadao da će njegovi najveći brodovi potisnuti Agripino krilo na sjeveru njegove linije, ali je Oktavijanova flota pažljivo ostala van dometa. Nedugo poslije podneva, Antonije je bio primoran raširiti svoju bojnu liniju i tako liši flotu zaštite obale i da se konačno sukobi sa neprijateljem.

Vidjevši da bitka ide na Antonijevu štetu, Kleopatrina flota sa 60 brodova se povukla na otvoreno more bez borbe. Marko Antonije se povukao na manji brod i uspio izbjeći bitku, vodeći sa sobom par brodova kao pratnju da pomognu proboj Oktavijanovih linija. Ljubavnici, Marko Antonije i Kleopatra su pobjegli prema Egiptu. Oni koji su ostali nisu bili te sreće: Oktavijanova flota ih je sve zarobila ili potopila. Napuštena Antonijeva flota se borila do predvečer, kad se ostatak povukao nazad u Ambracijski zaliv i tamo se poslije sedam dana predao.

Posljedice

Političke posljedice od ove naizgled jednostavne pomorske bitke su bile ogromne. Svi izgledi su, da je vojska Marka Antonija bila velika kao i Oktavijanova, i Marko Antonije je mogao ozbiljno ugroziti Oktavijana. Kao rezultat izgubljene pomorske bitke, veliki dio Antonijeve vojske je dezertirao bez borbe. Antonije je izgubio 19 legija i 12.000 konjanika, koji su pobjegli pod okriljem noći, smanjivši sposobnost Marka Antonija da se suprotstavi Oktavijanu. Uprkos brzoj pobjedi kod Aleksandrije 31. jula 30. p. n. e., vojska Marka Antonija je odlučila dezertirati, ostavljajući ga bez sposobne vojske da se bori sa Oktavijanom.

Nakon dezertiranja svoje vojske, Marko Antonije je izvršio samoubistvo, a Kleopatra je pokušala pregovorati o uslovima predaje sa Oktavijanom. Nakon neuspjeha da izbori prihvatljive uslove predaje, Kleopatra je izvršila samoubistvo 12. augusta 30. p. n. e., dozvolivši da je ujede zmija otrovnica koja je navodno bila sakrivena u korpi datula. Na kraju, bitka kod Akcija je rezultirala gubitkom vojske Marka Antonija, a onda i njegovim porazom i rimskim osvajanjem Egipta. Također bitka je označila kraj Rimske republike i početak carstva. Opis bitke se pojavljuje u Vergilijevoj "Eneidi".

Vanjski linkovi

• The Actium Project
• Bitka kod Akcija prema Prestonu Čiseru Arhivirano 6. 2. 2007. na Wayback Machine