Baskervilski pas (1939)

Baskervilski pas jest američki film misterije iz 1939. zasnovan na istoimenom romanu Arthura Conana Doylea. Režirao ga je Sidney Lanfield, a snimljen je u produkciji 20th Century Foxa.

Baskervilski pas
Poster
Izvorni naslov	The Hound of the Baskervilles
Režiser	Sidney Lanfield
Producent	Gene Markey
Scenarist(i)	Ernest Pascal
Uloge	Basil Rathbone Nigel Bruce Richard Greene Wendy Barrie
Muzika	David Buttolph Charles Maxwell Cyril J. Mockridge David Raksin
Kinematografija	Peverell Marley
Montaža	Robert Simpson
Produkcija	20th Century Fox
Distributer	20th Century Fox
Premijera	31. 3. 1939
Trajanje	80 minuta
Zemlja	SAD
Jezik	engleski
Nasljednik	Avanture Sherlocka Holmesa

Ovo je najpoznatija od brojnih ekranizacija ove knjige i često se smatra jednom od najboljih filmskih verzija. U glavnim ulogama nastupili su Basil Rathbone kao Sherlock Holmes, Nigel Bruce kao dr. Watson i Richard Greene kao Henry Baskerville. Zbog toga što studio očito nije imao pojma da će ovaj film biti toliki hit i da će Rathbone i Bruce snimiti još mnogo filmova o Holmesu i zauvijek ostati povezani s njim i Watsonom, Greeneovo ime potpisano je prvo budući da je on imao glavnu romantičnu ulogu. Rathbone je potpisan drugi. Wendy Barrie, koja je glumila Beryl Stapleton, ženu u koju se zaljubi Greeneov lik, potpisana je treća, a Bruce četvrti. U svim ostalim njihovim filmovima o Holmesu Rathbone i Bruce potpisani su prvi i drugi.

Baskervilski pas prvi je od 14 filmova o Holmesu s Rathboneom i Bruceom. Ovo je i prvi film o Holmesu smješten u viktorijansko doba (originalni period u Doyleovim djelima); u svim prethodnim filmskim adaptacijama do britanskog serijala filmova s Arthurom Wontnerom iz 1930-ih, uključujući i njega, radnja se dešava u vrijeme koje odgovara vremenu snimanja filma.

Radnja

Holmesa i Watsona posjećuje dr. James Mortimer, koji se želi konsultirati s njima prije dolaska sir Henryja Baskervillea, posljednjeg Baskervillea, nasljednika porodičnog imanja u Devonshireu.

Dr. Mortimer je zabrinut u vezi s tim da pusti sir Henryja da ide u dvorac Baskervilleovih zbog navodnog porodičnog prokletstva. Obavještava Holmesa i Watsona o legendi o Baskervilskom psu, demonskom psu koji je prvo ubio sir Hugu Baskervillea prije nekoliko stotina godina (ta scena prikazana je kao prisjećanje) i za koga se vjeruje da ubija sve Baskervilleove u Devonshireu.

Holmes to odbacuje i naziva bajkom, ali Mortimer pripovijeda događaje vezane za nedavnu smrt svog najboljeg prijatelja, sir Charlesa Baskervillea, Henryjevog strica. Iako je Charles pronađen mrtav u svom vrtu bez ikakvih tragova fizičkog oštećenja, njegovo lice bilo je izobličeno kao da je umro u apsolutnom strahu, od zatajenja srca. Mortimer zatim spominje detalj koji nije spomenut u službenoj istrazi: on je jedini primijetio otiske stopala na izvjesnoj udaljenosti od tijela kad je ono pronađeno; to su bili tragovi šapa divovskog psa. Nikad se nije usudio da ih prijavi jer mu niko ne bi vjerovao.

Holmes odlučuje poslati Watsona u dvorac Baskervilleovih sa sir Henryjem tvrdeći da je on previše zauzet da bi im se pridružio. Henry se ubrzo zaljubljuje u Beryl Stapleton, polusestru njegovog susjeda Jacka Stapletona, lokalnog prirodnjaka. U međuvremenu, mentalno hendikepirani ubica, koji je pobjegao iz Dartmurskog zatvora, vreba na vresištu.

Holmes se konačno pojavljuje otkrivajući da se izvjesno vrijeme skrivao u blizini vodeći vlastitu istragu. Efektna scena, koja se ne nalazi u romanu, dešava se kad Watson i sir Henry prisustvuju seansi kod gđe Mortimer. U transu, ona pita: "Šta se desilo te noći na vresištu, sir Charlese?" Jedini odgovor je jedno jedino zavijanje, moguće pseće.

Nakon nekoliko Holmesovih pametnih varki otkriva se da je pravi zločinac Stapleton, davno izgubljeni rođak Baskervilleovih, koji se nada da će prisvojiti ogromno porodično bogatstvo nakon što ukloni sve druge nasljednike.

Stapleton je držao ogromnog, poluizgladnjelog, opakog psa (koga glumi njemačka doga) dresiranog da napada članove porodice Baskerville nakon duže izloženosti njihovom mirisu. Ipak, kad je pas konačno poslan da ubije sir Henryja, Holmes i Watson stižu taman na vrijeme da ga spase. Ubijaju psa, a Stapleton bježi.

Za razliku od romana, u ovom filmu Stapletonova sudbina ostaje nepoznata. Doduše, Holmes govori sa slutnjom: "Neće otići daleko. Postavio sam policajce duž puteva, a jedini drugi put jest preko Grimpenske močvare."

Uloge

• Basil Rathbone – Sherlock Holmes
• Nigel Bruce – dr. John H. Watson
• Richard Greene – sir Henry Baskerville
• Wendy Barrie – Beryl Stapleton
• Lionel Atwill – dr. James Mortimer
• John Carradine – Barryman
• Morton Lowry – John (Jack) Stapleton
• Eily Malyon – gđa Barryman
• Barlowe Borland – Frankland
• Beryl Mercer – gđa Jennifer Mortimer
• Ralph Forbes – sir Hugo Baskerville
• E. E. Clive – kočijaš
• Lionel Pape – patolog
• Nigel De Brulier – osuđenik
• Mary Gordon – gđa Hudson

Batlerovo prezime u romanu glasi Barrymore, ali zbog postojanja stvarnog Johna Barrymorea iz glumačke porodice Barrymore, u filmu je prezime promijenjeno u Barryman.

Nagrade

Priznanja Američkog filmskog instituta

• 2001 – AFI-jevih 100 godina... 100 uzbuđenja – nominiran
• 2003 – AFI-jevih 100 godina... 100 heroja i negativaca:
  • Sherlock Holmes i dr. Watson – nominirani heroji
• 2008 – AFI-jevih 10 Top 10 – nominirani film misterije

Vanjski linkovi

• Baskervilski pas (1939) na IMDb-ju
• Baskervilski pas (1939) na AllMovieju
• Baskervilski pas (1939) na TCM Movie Database
• Baskervilski pas na sajtu ljubitelja Basila Rathbonea i Nigela Brucea