Arheološki lokalitet Vis
Arheološki lokalitet Vis je nalazište iz prahistorijskog perioda u Derventi. Proglašeno je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Nacionalni spomenik čine gradina i pokretni arheološki materijal s lokaliteta.
Lokacija
urediGradina Vis nalazi se oko 9 km zračne linije, jugoistočno od Dervente. Lokalitetu nije moguć pristup jer se nalazi u minskom polju.
Arheološka istraživanja
urediSistematska arheološka istraživanja vršena su 1963. i 1964. godine, na prostoru koji je obuhvatio 192 m kvadratna. Istraživanja je vodio Branko Belić. Analiza pronađenog keramičkog materijala utvrdila je prisustvo četiri sloja i hronologiju naselja na Visu:[2]
Vis A (lasinjska kultura) – eneolitik. Stanovništvo naselja je prvobitno stanovalo u zemunicama, a kasnije u nadzemnim pravokutnim kućama (dva horizonta lasinjske kulture). Prema oblicima posuda, određenih tehnika ornamentiranja i motiva (facetiranje i kaneliranje oboda i ramena posuda), Vis se vezuje za kulturu polja sa urnama.[3]
Vis B (kostolačka kultura) - kasni eneolitik. Nositelji kostolačke populacije živjeli su u kućama četverokutne osnove. U keramičkom repertoaru Visa izostao je "turban" ukras, dobro poznat u klasičnoj kulturi polja sa urnama. Prisutna je upotreba geometrijskih motiva u kombinaciji s bijelom inkrustacijom, što predstavlja vezu sa kulturom iz srednje Bosne.
Vis C1 – kasno bronzano doba (Halštat A)
Vis C2 – kasno bronzano doba i početak željeznog doba (Ha B-C1). Ovaj period karakteriše nalaz željezne troske i to je bio posljednji period života u naselju. Pored najbrojnih keramičkih nalaza, istraživanja u podgrađu otkrila su i bogate slojeve sa osteološkim nalazima. Koštani su artefakti nekoliko alatki od ulni govečeta, korištenih vjerovatno kao noževi na mekim, organskim materijalima. Jedan cijeli i jedan nedovršeni disk/cilindar od roga predstavljaju ukrase ili dio odjeće/opreme, a naročito se izdvaja nalaz pločice od roga za dvije perforacije, korišten kao dio zaštitne opreme strielaca. Otpaci od rogova svjedoče o postojanju radionice i o značaju ove sirovine u starijem željeznom dobu.
Literatura
uredi- Zdravko Marić, -Vis kod Dervente, naselje kasnog bronzanog doba. Glasnik Zemaljskog muzeja XV-XVI (n.s.), Sarajevo: 1961.
- Branko Belić -Vis, Modrana, Derventa- višeslojno praistorijsko nalazište - Arheološki pregled 6. Beograd: 1964.
Reference
uredi- ^ "Arheološki lokalitet Vis" (PDF). kons.gov.ba. Pristupljeno 9. 2. 2017.[mrtav link]
- ^ "Aleksandar Jašarević, Jelena Bulatović, Selena Vitezović - Osteološki nalazi iz ranog željeznog doba sa gradine Vis: faunalni ostaci i koštane alatke, Godišnjak 44, ANUBiH," (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 27. 10. 2020. Pristupljeno 11. 3. 2020.
- ^ "Kultura polja sa urnama". Arheološki leksikon -Zemaljski muzej, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2017.
