Žaoka (film)
Žalac američki je film snimljen 1973. s radnjom koja se dešavala septembra 1936. u kojoj su glavni protagonisti dvije profesionalne varalice (Paul Newman i Robert Redford) i imaju komplikovan zadatak da prevare šefa mafije (Robert Shaw). Film je režirao George Roy Hill, koji je prethodno režirao vestern Butch Cassidy i Sundance Kid s Newmanom i Redfordom u glavnim ulogama. Scenarij je napisao David S. Ward, inspirisano po istinitoj priči o stvarnim prevarantskim igrama koje su osmislili braća Fred i Charley Gondorff, a dokumentirao je David Maurer u svojoj knjizi Veliki varalica: priča samouvjerenog čovjeka. Film je osvojio sedam Oscara, među kojima su i oni za najbolji film i najbolju režiju. Ward je bio nominiran za Zlatni globus.[2]
| Žaoka | |
|---|---|
 Filmski plakat nacrtao Richard Amsel | |
| Režiser | George Roy Hill |
| Producent | Julia Phillips Michael Phillips Tony Bill |
| Scenarist(i) | David S. Ward |
| Uloge | Paul Newman Robert Redford Robert Shaw Charles Durning Ray Walston Eileen Brennan Harold Gould |
| Muzika | Marvin Hamlisch |
| Žanr | Komedija, drama |
| Kinematografija | Robert Surtees |
| Montaža | William Reynolds |
| Produkcija | Universal Pictures |
| Distributer | Universal Pictures |
| Premijera | 25. decembar 1973. |
| Trajanje | 129 minuta |
| Zemlja | SAD |
| Jezik | Engleski |
| Budžet | 5,5 miliona $ |
| Zarada | 156 miliona $[1] |
| Nasljednik | The Sting II  |
Radnja
urediGodina je 1932. i kurir zadužen za novac nosi sedmičnu zaradu u sjedište – 11.000 dolara zarađenih u ilegalnoj kockarnici u Jolietu, država Illinois. Na njegovom putu, tri čovjeka varaju ga tako što zamjenjuju njegov novac sa toaletnim papirom. Doyle Lonnegan (Robert Shaw), gangster koji je trebao da primi novac, osvećuje se tako što hvata jednog od varalica, Luthera Colemana (Robert Earl Jones), i usmrćuje ga tako što ga baca kroz prozor. Lonnegan također naređuje da se ubije Lutherov partner, Johnny Hooker (Robert Redford). Hooker bježi u Chicago kako bi izbjegao Lonneganovu potjeru. U Chicagu upoznaje Henrya Gondorffa (Paul Newman), starog Lutherovog prijatelja. Da bi osvetili Lutherovu smrt, oni smišljaju detaljan plan – "veliku prevaru" – da izvuku ogromnu svotu od Lonnegana, ali da to urade tako da on ne bi mogao da primijeti da je prevaren. Pozirajući kao pokvareni kockarski šef iz Chicaga, Gondorff upada sa velikim ulozima u igru pokera sa Lonneganom, koji je također poznat po varanju. Gondorff vara bolje i osvaja 15,000 dolara od Lonnegana, ali on ne može da plati odmah zato što mu je nestao novčanik. (Jedan od Gondorffovih ljudi ukrao mu je novčanik prije igre.) Gondorff šalje Hookera u Lonneganovu sobu da pokupi novac. Hooker, glumeći Gondorffovog nezadovoljnog zamjenika, predlaže Lonneganu veliki plan da prevare Gondorffa, ali njemu je potreban neko ko je "od ugleda" da započne opkladu. Lonnegan, ljutit što ga je Gondorff prevario, pristaje i upada u igru.
Gondorff i društvo ubrzavaju pripreme da budu spremni za konačnu fazu velike prevare. Prvo, skupili su svu bandu i iznajmili su prazan podrum, i za par dana pretvarajući ga u kockarsku jazbinu. Najavljivač u sporednoj sobi opisuje konjičke trke kao da se dešavaju uživo, ali on to sve čita sa vrpce, tako da su rezultati poznati već unaprijed. Oni biraju trku sa mogućim iznenađenjima, kao što su 3:1 ili 4:1 i onda postavljaju opkladu na nekog konja koji bi eventualno trebao da pobjedi; Lonnegan čeka pored telefona u obližnjoj prodavnici. Gondorffova banda je također iznajmila sobu sa pogledom na prodavnicu; čim Lonnegan izađe i krene prema kockarskoj jazbini, posmatrač zazvoni i najavi njegov dolazak. Kao prva proba je bila mala opklada samo da bi pokazali Lonneganu da sistem radi; konačni plan koji su dali Lonneganu je da se napravi opklada tako visoka da bi upropastila Gondorffa. Ali nastaje nevolja kad Lonnegan traži da se sretne sa Hookerovim izmišljenim saradnikom. Hooker objašnjava Lonneganu da je ključ prevare njegov prijatelj koji radi u Western Unionu koji mu saopštava rezultate utrke putem telefona prije nego što se objave na vrpci. Pretvarajući se da su moleri, banda ubjeđuje pravog menadžera Western Uniona da napusti svoju kancelariju na sat vremena, i onda jedan od njih preuzima menadžersku ulogu. Lonnegan je potpuno ubijeđen. U međuvremenu, Lonneganovi ljudi su upratili Hookera u Chicagu ali nisu uspjeli da ga ubiju. (Oni i Lonnegan ne znaju da čovjek kome Lonnegan "pomaže" da prevari Gondorffa je isti onaj koji je pomogao Lutheru da preuzme kurirov novac na samom početku filma.) Lonnegan povjerava posao nekome pod imenom Solino, koji je jako vješt asasin. Poručnik Snyder (Charles Durning), policajac iz Jolieta, je pratio Hookera do velikog grada zato što je Hooker podvalio Snyderu lažni novac kad je Snyder pokušao da ga pretrese. Snyder ne pravi nikakav napredak; Hooker uspijeva da umakne Snyderu. On onda pomaže FBI agentu Polku (Dana Elcar), koji također progoni Gondorffa. Snyder napokon hvata Hookera i dovodi ga Polku, koji ga prisiljava da odustane od Gondorffa prijeteći da će pritvoriti Lutherovu suprugu. Hooker, koji je bio blizak Lutherovoj porodici, pristaje, ali FBI će dopustiti Lonneganovoj prevari da ide svojim tokom prije nego uhapse Gondorffa. Noć prije konačnog čina prevare, Hooker se upoznaje sa Lorettom (Dimitra Arliss), novom konobaricom u restoranu gdje je volio da ručava. Kad se probudio, ona je otišla. Sumnja da li ga je opljačkala. On se oblači i izlazi napolje. Naoružana nepoznata osoba prati Hookera. U momentu kad Hooker šeta osunčanom alejom i primjećuje Lorettu koja mu prilazi u susret sa osmijehom, naoružani čovjek pojavljuje se iza njega i ubija Lorettu sa pucnjem u glavu. Njoj ispada pištolj iz ruke u trenutku kad pada. Hooker, iznenađen, saznaje od čovjeka da je Loretta Solino profesionalni plaćeni ubica i da ga ona nije htjela ubiti sinoć zato što je bilo previše svjedoka koji su ga vidjeli kad je ušao u njen stan. Na Hookerovo pitanje "Ko si ti?" čovjek odgovara: "Gondorff mi je naredio da se brinem o tebi."
Lonnegan, s torbom u kojoj je pola miliona dolara, dobija upute za klađenje u prodavnici i odlazi do Gondorffove kockarske jazbine da počne sa kockom. Službenik traži Gondorffovo odobrenje za prihvat tako velikog uloga; nakon kratkog prepiranja između Gondorffa i Lonnegana Gondorff prihvata. Lonnegan sjedi i sluša rezultate utrke. U društvu je s Kid Twistom (Harold Gould), lažnim menadžerom Western Uniona, koji je slao Lonneganove opklade. Kad je Lonnegan spomenuo na kojeg se konja kladi, Kid Twist iznenađen, kaže mu da to nije pobjednički konj. Sav u panici, Lonnegan pokušava poništiti opkladu, ali suviše kasno. Dok Lonnegan galami, FBI upada i hapsi Gondorffa. Pošto je uhvatio kolovođu, Polk govori Hookeru da on može ići. Hooker gleda u Gondorffa s osjećanjem krivice i počinje se udaljavati, ali Gondorff vadi pištolj i puca mu u leđa. Zatim Polk puca u Gondorffa. Lonnegan, stoji i gleda u Hookera koji krvari. Poručnik Snyder, čiji zadatak je da uhapsi Lonnegana što prije, tjera ga napolje opominjući ga da bi bilo pametnije da i on ne postane još jedno mrtvo tijelo. U kockarskoj jazbini slavi se. Mrtvi ustaju i čestitaju jedan drugom zajedno sa svim svojim saradnicima, uključujući i agente FBI-a, za izvrsno odrađen posao. Kockarska jazbina rastura se; Gondorff objašnjava gansterima gdje će pokupiti svoj udio i na kraju on i Hooker odlaze zajedno.[1]
Uloge
uredi- Paul Newman - Henry Gondorff
- Robert Redford - Johnny Hooker
- Robert Shaw - Doyle Lonnegan
- Charles Durning - Snyder
- Ray Walston - J.J. Singleton
- Eileen Brennan - Billie
- Harold Gould - Kid Twist
- John Heffernan - Eddie Niles
- Dana Elcar - F.B.I. agent Polk
- Jack Kehoe - Erie Kid
- Dimitra Arliss - Loretta [1]
Nagrade
urediOscar
uredi- Oscar za najbolji film
- George Roy Hill - Oscar za najboljeg režisera
- William Reynolds - Oscar za najbolju montažu
- Henry Bumstead, James W. Payne - Oscar za najbolju scenografiju
- David S. Ward - Oscar za najbolji originalni scenarij
- Edith Head - Oscar za najbolji kostim
- Marvin Hamlisch - Oscar za najbolju originalnu muziku
Zlatni globus
uredi- David S. Ward - Najbolji scenarij - Nominacija
Ostale nagrade
uredi- People's Choice Award - Omiljeni film za 1975.
- PGA Award - Nagrada dodijeljena 1998[1]
Zanimljivosti
uredi- Gradonačelnik Chicaga Richard J. Daley zabranio je na dvije godine bilo kakvo snimanje filmova u gradu ako prikazuje grad u negativnom svjetlu, ali je dopustio producentima ovog filma da snimaju tri dana.
- Jack Nicholson je odbio ulogu Johnnyja Hookera prije nego što se Robert Redford predomislio i odlučio prihvatiti ulogu.
- Prvi film Universal Picturesa koji je osvojio Oscar za najbolji film nakon filma Na zapadu ništa novo.
- Džin koji Paul Newman pije u sceni u vozu jest Gordonov džin, isti onaj koji je Humphrey Bogart pio u filmu Afrička kraljica.
- Platforma 'L' u ulici 43rd Street prikazuje stanice označene s "A" i "B", kojih uopšte nije bilo tek nakon Drugog svjetskog rata, a izgled slova je Helvetica, koji je dizajniran tek 1957.
- U sceni iz filma vidi se reklama za prodavnicu alkoholnih pića Ezra Brooks Liquor. Ezra Brooks nije postojala sve do 1958.
- Kad se otvorila torba u kojoj su bile novčanice od 100 dolara svaka, može se vidjeti moderniji i puno manji zeleni pečat Federalnih rezervi što je pogrešno za 1930-e. U to vrijeme zeleni pečati su bili puno veći i imali su svijetlo-zelenu boju.[1]
Kritike
urediŽaoka još ostaje kao lijepo konstruirano djelo svakidašnje zabave s dvije zvijezde koje sijaju jarko, ostajući na pravoj strani uspjeha
– Alistair Harkness, Film 4
Još jako zabavan, a njegovi zavaravajući preokreti bili su oponašani u mnogim drugim filmovima i ne može se zaobići činjenica da traje predugo.
– Jeffrey M. Anderson, Combustible Celluloid