Treći kongres KPJ
Treći kongres Komunističke partije Jugoslavije (makedonski: Трето конгрес на Комунистичката партија на Југославија; slovenski: Tretji kongres Komunistične partije Jugoslavije) održan je od 14. do 22. maja 1926. godine u Beču u Austriji. Ovo je bio prvi Kongres partije od kako je bila zabranjena i prešla u ilegalu, zbog čega je i održan u Beču.
Rad Kongresa
urediKongresu je prisustvovalo 48 delegata — 36 sa rješavajućim i 12 sa savjetodavnim pravom glasa. Kongres je osudio greške desnice na osnovu odluka Izvršnog komiteta Komunističke inernacionale od aprila 1925. godine i dalje insistirao na vlasti radnika i seljaka, komunista i ugnjetenih nacija. Na Kongresu je izabran novi Statut sa novom strukturom partije, prema kome su partijske ćelije u preduzećima osnova, a partijske ćelije u naseljima se vezuju uz fabričke.
Da bi se otklonio problem frakcionaštva odlučeno je da se u novi Centralni komitet izaberu predstavnici obje frakcije i nekoliko mlađih članova, koji nisu pripadali ni jednoj frakciji.
Na kongresu se vodila oštra borba između lijeve frakcije Đuke Cvijića i desne Sime Markovića.[1] Na ishod su uticale promjene do kojih je došlo u SSSR-u, tj. dolazak u vodstvo Kominterne Nikolaj Buharina umjesto Grigorij Zinovjev, koji je pao u nemilost. Prisustvo na kongresu KPJ Buharinova izaslanika Georgija Dimitrova koji je podržavao frakciju Sime Markovića, omogućila je Markoviću dolazak na čelo Partije.[1]
Treći kongres je donijeo posebnu rezoluciju o nacionalnom pitanju, u kojoj stoji da je jugoslavenska država zasnovana na politici nacionalnog ugnjetavanja i ekonomskog iscrpljivanja nesrpskih nacija, koja se sprovodi preko privilegovanog položaja Srba u vojnom i birokratskom aparatu, zabranom upotrebe maternjih jezika i ukidanjem nacionalnih škola, nasilnom kolonizacijom i prekomjernim poreskim opterećivanjem nesrpskih oblasti.[2]
Članovi Centralnog komiteta
urediNa Trećem kongresu izabran je novi Centralni komitet, koji je imao 16 članova. Za političkog sekretara izabran je Sima Marković, a za organizacionog sekretara Radomir Vujović. Članovi Političkog biroa Centralnog komiteta, izabrani na Trećem kongresu KPJ bili su: Đuro Đaković,Đuro Đaković,[3] Jakob Žorga, Rajko Jovanović, Sima Marković, Đuro Salaj, Laza Stefanović, Radomir Vujović.
Posljedice
urediI pored prividnog jedinstva ispoljenog na Trećem kongresu KPJ, frakcijska borba između ljevice i desnice je nastavljena. Već na na Plenumu CK KPJ u novembru iste godine Đuro Cvijić je izabran za političkog sekretara CK KPJ.[4] Izvršni komitet Kominterne je 1928. uputio Otvoreno pismo članovima KPJ u kojem ih poziva da učine kraj frakcijskim borbama i formiraju radničko rukovodstvo partije.[5]
Literatura
uredi- Pregled Istorije Saveza komunsta Jugoslavije. "Institut za izučavanje radničkog pokreta", Beograd 1963. godina.
- Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919-1979. "Institut za savremenu istoriju" Beograd i "Narodna knjiga", Beograd, 1980. godina.
- Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Istraživački centar "Komunist" Beograd, "Narodna knjiga", Beograd i "Rad" Beograd, 1985. godina.
Reference
uredi- ^ a b Ivan Očak: Dr. Ante Ciliga – otpadnik komunizma i staljinske čistke
- ^ Petar Požar, Jugosloveni žrtve staljinskih čistki (str. 293-301), Beograd, 1989.
- ^ "Đuro Đaković - Leksikografski zavod "Miroslav Krleža", Hrvatski biografski leksikon". Arhivirano s originala, 17. 5. 2021. Pristupljeno 9. 11. 2018.
- ^ "Đuro Cvijić - Leksikografski zavod "Miroslav Krleža", Hrvatski biografski leksikon". Arhivirano s originala, 12. 3. 2021. Pristupljeno 9. 11. 2018.
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 12. 8. 2017. Pristupljeno 9. 11. 2018.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)