Santa Fe (Novi Meksiko)
Santa Fe (/ˌsæntə ˈfeɪ, ˈsæntə feɪ/ SAN -tə FAY, - fay ; španski: [santaˈfe]), španski za 'Sveta vjera'; Tewa, Tewa za "mjesto vode s bijelim školjkama"; Northern Tiwa; Navajo , navaho za "perla + voda mjesto") je glavni grad američke države Novi Meksiko. Ime "Santa Fe" na španskom znači "Sveta vjera", a puno ime grada kako je osnovano ostaje La Villa Real de la Santa Fe de San Francisco de Asís ("Kraljevski grad svete vjere svetog Franje Asiškog").[1]
Santa Fe | |
|---|---|
 Pogled na Santa Fe | |
 | |
| Država |  SAD |
| Savezna država |  New Mexico |
| Površina | |
| • Grad | 96,9 km2 |
| Nadmorska visina | 2,134 m |
| Stanovništvo (2006) | |
| • Grad | 72.056 |
| • Metro | 183.782 |
| Poštanski broj | 87500-87599 |
| Veb-sajt | www |
Sa populacijom od 87.505 prema popisu iz 2020. godine, to je četvrti grad po veličini u Novom Meksiku.[2] Također je i sjedište okruga Santa Fe. Njegovo metropolitansko područje dio je kombinovanog statističkog područja Albuquerque – Santa Fe –Las Vegas, koje je 2020. godine imalo 1.162.523 stanovnika. Ljudsko naselje datira hiljadama godina unazad u regionu,[3] placita je osnovana 1610. godine kao glavni grad Nuevo México. Zamijenio je prethodni glavni grad, San Juan de los Caballeros , u blizini moderne Españole, u San Gabriel de Yungue-Ouinge,[4] što ga čini najstarijom prijestonicom države u Sjedinjenim Državama. Santa Fe je zvanično postao dio Sjedinjenih Američkih Država 1912. godine.
Također se nalazi na najvišoj nadmorskoj visini od bilo koje prijestonice američkih država, sa nadmorskom visinom od 2.194 m.[5]
Santa Fe se smatra jednim od najvećih svjetskih umjetničkih gradova[6][7] zbog svojih brojnih umjetničkih galerija i instalacija, a prepoznat je i od UNESCO-ove Mreže kreativnih gradova . Njegove kulturne znamenitosti uključuju Santa Fe Plazu, Palatu guvernera, Fiesta de Santa Fe, brojne restorane sa prepoznatljivom novomeksičkom kuhinjom i izvođenje muzike Novog Meksika . Među njegovim brojnim umjetničkim galerijama i instalacijama su muzej Georgia O'Keeffe, galerija karikaturiste Chucka Jonesa i noviji umjetnički kolektivi kao što je Meow Wolf . Gradski pejzaž je poznat po svojoj arhitekturi Pueblo Revival i Teritorial Revival u stilu ćerpiča.[8]
Nauka i tehnologija
urediSanta Fe je povezan sa naukom i tehnologijom od 1943. godine kada je grad služio kao kapija u Nacionalnu laboratoriju Los Alamos (LANL), udaljenu 45 minuta vožnje od grada. Godine 1984. osnovan je Institut Santa Fe (SFI) za istraživanje složenih sistema u fizičkim, biološkim, ekonomskim i političkim naukama. Ugostio je takve nobelovce kao što su Murray Gell-Mann (fizika), Philip Warren Anderson (fizika) i Kenneth Arrow (ekonomija). Nacionalni centar za resurse genoma (NCGR) [9] osnovan je 1994. godine kako bi se fokusirao na istraživanje na raskrsnici između bioznanosti, računarstva i matematike. Tokom 1990-ih i 2000-ih nekoliko tehnoloških kompanija osnovano je za komercijalizaciju tehnologija iz LANL, SFI i NCGR.
Reference
uredi- ^ "The Story Behind 54 American Cities Named After Catholic Saints". 7. 7. 2016. Arhivirano s originala, 11. 2. 2018. Pristupljeno 11. 2. 2018.
- ^ "Population and Housing Unit Estimates". United States Census Bureau. Pristupljeno 21. 5. 2020.
- ^ Sanchez, F. Richard (2010). White Shell Water Place, An Anthology of Native American Reflections on the 400th Anniversary of the Founding of Santa Fe, New Mexico. Santa Fe. ISBN 978-0865347861.
- ^ "American Latino Heritage: San Gabriel de Yunque-Ouinge; San Juan Pueblo, New Mexico". National Park Service. Pristupljeno 24. 6. 2021.
- ^ McMullen, Matt (6. 12. 2004). "What state's capital city is at the highest elevation?". CNET.
- ^ McClure, Rosemary (5. 10. 2015). "Shop for world-class art in a laid-back setting in Santa Fe, N.M." Los Angeles Times. Pristupljeno 25. 3. 2021.
- ^ Tutelian, Louise (8. 1. 2009). "The Thrifty Wintry Charms of Santa Fe, New Mexico". The New York Times. Pristupljeno 25. 3. 2021.
- ^ Gleye, Paul (1994). "Santa Fe Without Adobe: Lessons for the Identity of Place". Journal of Architectural and Planning Research. Locke Science Publishing Company, Inc. 11 (3): 181–196. ISSN 0738-0895. JSTOR 43029123. Pristupljeno 3. 11. 2022.
- ^ "National Center for Genome Resources". Arhivirano s originala, 11. 6. 2011. Pristupljeno 31. 5. 2011.
Nedovršeni članak Santa Fe (Novi Meksiko) koji govori o gradovima treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
