Pravoslavna crkva u Donjem Vukovskom

Crkva Blagovijesti Presvete Bogorodice u Donjem Vukovskom, opština Kupres, Bosna i Hercegovina, je srpska pravoslavna crkva u mitropoliji dabrobosanskoj. Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Nacionalni spomenik čini crkva sa portom.

Lokacija

Crkva je izgrađena na lokalitetu Crkvine, u selu Kudilji - Donje Vukovsko. Naselje je udaljeno 12 km od Kupresa, sa kojim je povezano makadamskim putem.

Historija

Toponimi Donje Vukovsko, te Ravno i Vukovsko (dva susjedna polja koja su povezana klancem Ravanjska vrata) prvi put se spominju 1516. godine, prilikom popisa provedenog u kupreškom kraju tokom osmanskog perioda. Ovi toponimi spominju se ponovno u popisu iz 1574. godine, gdje se uz Donje Vukovsko spominje i toponim Dugo Polje.

Početkom prvih decenija 16. stoljeća na Kuprešku visoravan se doseljava pravoslavno stanovništvo sa kojim dolaze i sveštenici. Broj pravoslavnog stanovništva se do 1851. godine povećavao, tako da je tada brojalo 4000 pravoslavnih vjernika. Crkva je podignuta ili obnovljena 1864. godine. Imala je izuzetno vrijedan ikonostas izrađen od orahovog drveta. Ovaj ikonostas, zajedno s arhivom i parohijalnim stanom, nestao je 5. maja 1942. godine u požaru podmetnutom od strane Italijana i ustaša. Obnovljena je u drugoj polovini 20. stoljeća.

Crkva je ponovo oštećena 1994. godine, tokom rata u BiH. Tom prilikom je hram provaljen, oštećen, a ikone i drugi inventar opljačkani. Danas crkva nije u upotrebi. Obnova je u toku.

Opis

Pravoslavna crkva Blagovijesti Presvete Bogorodice u Donjem Vukovskom pripada tipu jednobrodnih crkava sa zvonikom, zidanim kamenim blokovima. Crkva ima pravougaonu osnovu dimenzija 17,70x10,10 m. Sa zapadne strane nalazi se zvonik, dimenzija 2,30x3,10 m, tako da ukupna dužina crkve, računajući i zvonik, iznosi 20,00 m. Ukupna visina crkve do sljemena iznosi 10,00 m, (na sjevernoj strani). Pod crkve je u odnosu na visinsku kotu sjeverne prilazne fasade ukopan za cca 60 cm, pa je visinska razlika između kote poda crkve i vrha sljemena 10,60 m. Visinska razlika između kote terena sjeverne fasade i strehe iznosi cca 6,72 m, a visinska razlika između kote poda crkve i strehe iznosi 7,32 m.

Literatura

• Ljiljana Ševo, Pravoslavne crkve i manastiri u Bosni i Hercegovini do 1878. godine, Biblioteka Baština Banja Luka, Banja Luka, 249.