Razlika između verzija stranice "Deva"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m +{{Nedostaju izvori}} |
No edit summary |
||
Red 1:
▲: ''"Kamila" se preusmjerava ovdje. Za ime, vidi [[Kamila (ime)]].''
{{Taksokvir
Line 24 ⟶ 23:
}}
[[Datoteka:Camel seitlich trabend.jpg|mini|200p|lijevo|Baktrijska deva]]
'''Kamila''' ili '''deva''' (od: latinskog: camelus i grčkog: κάμηλος (kamēlos) od hebrejskog ili feničanskog: גָמָל gāmāl.[7][8]) je vrsta kopitara iz reda [[sisari|sisara]], roda ''Camelus''.
Deve u grbama drže mast koja im služi za dugo preživljavanje bez hrane i vode. [[Domesticiranje|Domesticirane]] su prije 5 000 godina i služe za promet u [[Afrika|Africi]] i [[Azija|Aziji]]. Danas na svijetu postoji 13 000 000 dromedara, od čega je 700 000 divljih u srednjoj [[Australija|Australiji]]. Postoji i 1, 4 000 000 baktrijskih deva, među kojima je 1 000 divljih iz pustinje [[Gobi]].▼
Deve nosi karakteristične masne naslage" poznate kao "grbe" na leđima. Deve su odavno pripitomljene i, kao stoka, daju hranu (mlijeko i meso) i tekstil (vlakna i filc od dlake). Deve su radne životinje posebno prilagođene njihovom pustinjskom staništu i vitalno su prijevozno sredstvo za putnike i teret.
Postoje tri žive vrste deva, jednogrba ([[dromedar]]) koji čini 94% svjetske populacije deva, i dvogrba baktrijska deva 6% ([[baktrijska deva]]), a Divlja baktrijska deva je posebna vrsta i sada je kritično ugrožena.
Riječ deva se takođe neformalno koristi u širem smislu, gde je ispravniji izraz "kamelida", da uključi svih sedam vrsta porodice ''Camelidae'': prave deve (tri vrste spomenute iznad), zajedno sa kamilidama iz "Novog svijeta": lama, alpaka, guanaco i vicuña, koji pripadaju posebnom plemenu Lamini.[9] Kamele su nastale u Sjevernoj Americi tokom [[Eocen|eocena]], a predak modernih deva, ''Paracamelus'', migrirao je preko [[Beringov kopneni most|Beringovog kopnenog mosta]] u Aziju tokom kasnog [[Miocen|miocena]], prije oko 6 miliona godina.
▲Deve u grbama drže mast koja im služi za dugo preživljavanje bez hrane i vode. [[Domesticiranje|Domesticirane]] su prije 5 000 godina i služe za promet u [[Afrika|Africi]] i [[Azija|Aziji]]. Danas na svijetu postoji 13 000 000 dromedara, od čega je 700 000 divljih u srednjoj [[Australija|Australiji]]. Postoji i 1, 4 000 000 baktrijskih deva, među kojima je 1 000 divljih iz pustinje [[Gobi]]
== Taksonomija ==
Postoje tri žive vrste:<ref name="Burger_al.2019">{{cite journal |last1=Burger |first1=P. A. |last2=Ciani |first2=E. |last3=Faye |first3=B. |title=Old World camels in a modern world – a balancing act between conservation and genetic improvement |journal=[[Animal Genetics]] |volume=50 |issue=6 |pages=598–612 |doi=10.1111/age.12858 |pmid=31532019 |pmc=6899786 |date=18. 9. 2019 }}</ref><ref name="Chuluunbaat_al.2014">{{cite journal |last1=Chuluunbat |first1=B. |last2=Charruau |first2=P. |last3=Silbermayr |first3=K. |last4=Khorloojav |first4=T. |last5=Burger |first5=P. A. |year=2014 |title=Genetic diversity and population structure of Mongolian domestic Bactrian camels (Camelus bactrianus) |journal=[[Anim Genet]] |volume=45 |issue=4 |pages=550–558 |doi=10.1111/age.12158 |pmc=4171754 |pmid=24749721}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Image !! Common name !! Scientific name !! Distribution
|-
|[[File:2011 Trampeltier 1528.JPG|120px]]|| [[Baktrijska deva]]||''Camelus bactrianus''|| Pripitomljena; [[Centralna Azija]].
|-
|[[File:Domestic Dromedary Merzouga.jpg|120px]]|| [[Jednogrbna deva]] / Arapska deva|| ''Camelus dromedarius''||Pripitomljena; the [[Bliski istok]], [[Sahara]], and [[Južna Azija]]; [[Australija]]
|-
|[[File:Wild Bactrian camel on road east of Yarkand.jpg|120px]] || [[Divlja baktrijska deva]]|| ''Camelus ferus''|| Udaljena područja u sjeverozapadna [[Kina]] and [[Mongolija]]
|-
|}
== Biologija ==
Prosječan životni vijek deve je 40 do 50 godina.<ref name="nationalgeo-bactrian">{{cite web | title = Bactrian Camel: Camelus bactrianus | work = National Geographic | date = 10. 5. 2011 | access-date = 28. 11. 2012 | url = http://animals.nationalgeographic.com/animals/mammals/bactrian-camel/ | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20121104103313/http://animals.nationalgeographic.com/animals/mammals/bactrian-camel | archive-date = 4. 11. 2012 }}</ref> Odrasla Jednogrbna deva iznosi 1,85 m na ramenu i 2,15 m na grbi.<ref name=camello>{{cite web| publisher = Camello Safari | title = The amazing characteristics of the camels | access-date = 26. 11. 2012 | url = http://www.camellosafari.com/?page_id=251 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20121107134110/http://www.camellosafari.com/?page_id=251 | archive-date = 7. 11. 2012}}</ref> Deve mogu trčati do 65 km/h u kratkim naletima i održavati brzine do 40 km/h.<ref name=bigfacts>{{cite web| title = How Fast Can Camels Run and How Long Can They Run For? | work = Big Site of Amazing Facts | access-date = 29. 11. 2012 | url = http://www.bigsiteofamazingfacts.com/how-fast-can-camels-run-and-how-long-can-they-run-for/}}</ref> Baktrijske deve teže 300 do 1.000 kg, a Jednogrbna deva 300 do 600 kg. Širi prsti na kopitu deve pružaju dodatno prijanjanje za različite sedimente tla.<ref>Fayed, R. H. "Adaptation of the Camel to Desert environment." Proceedings of the ESARF 11th Annual Conference. Available at:< http://esarf2{{dead link|date= mart 2018|bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}. tripod. com/conf2001proc. htm>,(pristupljeno 18. 11. 2010). 2001.</ref>
Mužjak Jednogrbne deva ima organ koji se zove dulla u svom grlu, veliku vreću na napuhavanje koju istiskuje iz usta kada je u tjeranju kako bi potvrdila dominaciju i privukla ženke. Podsjeća na dug, natečen, ružičasti jezik koji visi sa strane devinih usta.<ref>{{cite journal |journal= Injury |volume= 43 |issue= 9 |pages= 1617–1620 |title= Camel bite injuries in United Arab Emirates: A 6 year prospective study |first1= Fikri M. |last1= Abu-Zidana |first2= Hani O. |last2= Eida |first3= Ashraf F. |last3= Hefnya |first4= Masoud O. |last4= Bashira |first5= Frank |last5= Branickia |doi= 10.1016/j.injury.2011.10.039 |pmid= 22186231 |date= 18. 12. 2011 |quote= The male mature camel has a specialized inflatable diverticulum of the soft palate called the "Dulla". and During rutting the Dulla enlarges on filling with air from the trachea until it hangs out of the mouth of the camel and comes to resemble a pink ball. This occurs in only the one-humped camel. Copious saliva turns to foam covering the mouth as the male gurgles and makes metallic sounds.</ref> Deve se pare tako što mužjak i ženka sjede na tlu, a mužjak jaše s leđa.<ref>{{cite video|url=https://www.youtube.com/watch?v=mqxQbUMV8zQ|title=Two Male Camels Fighting Over One Female|website=Youtube.com|access-date=8. 1. 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151219060529/https://www.youtube.com/watch?v=mqxQbUMV8zQ|archive-date=19. 12. 2015}}</ref> Mužjak obično ejakulira tri ili četiri puta u toku jedne sesije parenja.<ref name="mukasa81">{{cite book | publisher = International Livestock Centre for Africa | volume = 5 | last = Mukasa-Mugerwa | first = E. | title = The Camel (Camelus Dromedarius): A Bibliographical Review | location = Ethiopia | series = International Livestock Centre for Africa Monograph | year = 1981 |pages=1, 3, 20–21, 65, 67–68}}</ref> Deve su jedini kopitari koji se pare u sjedećem položaju.<ref name=sandiegozoo>{{cite web | publisher = San Diego Zoo Global Library | title = Bactrian & Dromedary Camels | work = Factsheets | access-date = 4. 12. 2012 | date = mart 2009 | url = http://library.sandiegozoo.org/factsheets/camel/camel.htm | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20120922092103/http://library.sandiegozoo.org/factsheets/camel/camel.htm | archive-date = 22. 9. 2012 }}</ref>
== Reference ==
{{Refspisak}}
{{Commons|category:Camelus}}
| |||