Menahem Begin
Menachem Begin (hebrejski: מנחם בגין, ruski: Менахем Вольфович Бегин) bio je izraelski političar i bivši premijer rođen 16. augusta 1913. godine u gradu Brest-Litovsku, u tadašnjem Ruskom Carstvu, sadašnja Bjelorusija. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1978. godine.
| Menahem Begin | |
|---|---|
 | |
| 6. premijer Izraela | |
| Vrijeme na dužnosti 20. juni 1977 – 10. oktobar 1983. | |
| Prethodnik | Yitzhak Rabin |
| Nasljednik | Yitzhak Shamir |
| Lični podaci | |
| Rođenje | 16. august 1913. Brest Rusko Carstvo |
| Smrt | 9. mart 1992 (78 godina) Tel Aviv, Izrael |
| Nacionalnost | Izraelac |
| Supružnik | Aliza Arnold (1939–1982) |
| Djeca | 3 |
| Potpis |  |
Mladost
urediTokom obrazovanja, na Menahema je velik uticaj imala njegova porodica na čiji nagovor počinje s proučavanjem tradicionalnih svjetovnih studija. Kao mladić je podržavao lijevi židovski cionistički pokret Hachomer Hatzair. Bio je konzervativni vjernik i slijedio je izvorno rabinsko učenje. Roditelji su mu stradali tokom holokausta.
1935. godine je je upisao Pravni fakultet Univerziteta u Varšavi. Nedvojbeno najveća prekretnica tokom mladosti mu je bio susret sa Vladimirom Jabotinskim, utemeljiteljem antisocijalističkog revizionističkog cionizma i omladinskog pokreta Betar. Njegov politički angažman započinje 1939. godine i tada je preuzeo vodstvo Betara, uprkos nekim neslaganjima sa Jabotinskim. Godinu kasnije, ovaj umire, a sljedećih par godina se pokazuju krucijalnim za oblikovanje političkih stavova Menahema Begina.
1939. godine je pobjegao u Vilnius koji je tada bio pod poljskom kontrolom. 20. septembra 1940. godine uhapsio ga je NKVD i pritvorio u zatvor Lukiškes. Iz zatvora u Vilniusu je prebačen u radni logor Petchora u Sibiru 1. juna 1941. pod optužbom da je britanski agent.
Nakon sporazuma Sikorski-Maïski je pušten i dobrovoljno se pridružuje poljskoj vojsci Sovjetskog Saveza pod kontrolom generala Władysława Andersa.
Prije 1948.
urediSuprotstavio se cionističkim grupacijama sa socijalističkom ideologijom koju je vodio David Ben-Gurion, jer ih je smatrao za sluge Britanaca. Begin u ovo vrijeme počinje sa promovisanjem revizionističkog cionizma, te se 1943. pridružio desničarskoj organizaciji Irgun čiju komandu preuzima 1947. Ogorčen postupcima Britanije u Palestini, on poziva narod na oružje i ustanak, te pokreće pobunu protiv britanske vojske.
Teroristički napad na Hotel King David
uredi22. jula 1946, Begin koordinira napad na hotel u kojem su boravili britanski službenici u Jerusalemu. Pripadnici Irguna, prerušeni u Arape, raznijeli su dio hotela u kojem su bili članovi Britanskog sekretarijata, Vojna komanda i Odjeljenje za kriminalističke istrage. U napadu su poginule 22 osobe, od kojih je većina bila zaposlena u Sekretarijatu ili hotelu. Oko 45 ljudi je pretrpilo povrede.
Masakr u selu Deir Yassin
urediStotinu boraca terorističke organizacije Irgun čiji je vođa bio upravo Begin, potpomognuti grupom Lehi, počinili su u selu Deir Yassin masakr 9. aprila 1948. čije postojanje Begin negira. Napad na selo i popratni masakr, uključujući egzekucije na kamenolomu, ostavili su više od stotinu mrtvih.
Politički angažman nakon 1948.
uredi_-_Begin_in_the_Knesset.jpg)
Osnovao je novu političku partiju Herout ("Sloboda") 1948. Na izborima 1949. Herout je osvojio 18 mandata u parlamentu Knesseta. Revizionistička stranka bez zastupnika u Skupštini tada se raspušta i Begin postaje jedini vođa revizionističke struje.
Od 1948. do 1977 Herout je predstavljao glavne protivnike vladajućoj laburističkoj stranci u Knessetu i postojala je velika napetost između Menachema Begina i Davida Ben-Guriona koja se lako mogla pretvoriti u građanski rat.
Kasne godine
uredi1980-ih, tokom građanskog rata, šalje nekoliko stotina izraelskih vojnih savjetnika u Gvatemalu kako bi pomogli osposobljavanju vojnika diktatora Montta.[1]
15. septembra 1983. je nakon saznanja o smrti svoje supruge Alize dao ostavku na mjesto premijera. Nakon povlačenja iz politike, živi samački život i umire u Jeruzalemu 1992. godine u 79. godini života. Sahranjen je na Jevrejskom groblju na Maslinskoj gori.
Knjige
uredi- Menahem Begin, Izraelski ustanak, 1971. S engleskog preveo Jacques Hermone; predgovor Jacques Soustelle.
Reference
uredi- ^ Schivone, Gabriel. "Prljavi posao Izraela u gvatemalskom ratu". Arhiva. Arhivirano s originala 10. 4. 2020. Pristupljeno 26. 2. 2020.CS1 održavanje: bot: nepoznat status originalnog URL-a (link)
General Anders, Memoari, 1939-1946, Parque La Jeune, Pariz, 1948. god, 222. str. Menahem Begin, Revolta, 1994. god, 288. str. Le Monde, 15. jun 2006.
Vanjski linkovi
uredi
Menahem Begin na Wikimedia Commonsu
