Ado~bswiki
GRAD I URBANIZACIJA
-PREDMET I ZADATCI URBANE GEOGRAFIJE-
Urbana geografija je mlada geografska disciplina cija se metodologija istrazivanja razvija tek u XX stoljecu jer u tom periodu i urbanizacija tek postaje svjetski proces…Prvi bitni geografski radovi o gradovima nastaju u drugoj polovini 19 stoljeca a to su uglavnom bili radovi o naseljima i naseljenosti pojedinih krajeva i zemalja.U drugom desetljecu 20 stoljeca nastaje veliki broj monografija gradova u kojima se obradjuje polozaj,razvoj,funkcije te druge karakteristike nekih gradova…..Gradove izucavaju ljudi razlicitih struka gdje se pored geografa javljaju i sociolozi,ekonomisti,urbanisti…..a posebno treba izdvojiti sociolosku skolu u Chikagu koja razvija sociologiju grada.To je razdoblje kada nastaju modeli ekolosko-prostorne strukture grada a takodjer nastaje i veliki broj radova o funkcionalnoj strukturi grada,istrazuju se zakonitosti razmjestaja trgovine u gradu,izucava se struktura stambenih zona………..
Urbana geografija je geografska znanstvena disciplina koja sa aspekta medjusobnog djelovanja elemenata prirodne osnove i drustvenih cinitelja proucava i objasnjava pojavu i prostornu rasirenost gradova,njihovu fizionomsku,funkcionalnu i socijalnu strukturu te vaznosti i uticaj grada u prostoru.Predmet izucavanja urbane geografije,dakle nije samo grad u okviru njegovih granica nego i urbanizacija u sirem smislu….
-GEOGRAFSKI POJAM GRADA-
Grad se moze definirati sa nekoliko aspekata.U evoluciji geografskog poimanja grada mogu se zapaziti razliciti pristupi i gledista gdje se izdvajaju 4 razdoblja:
1. Razdoblje do 1900 godine u kojem pojam grada jos uvjek nije bio jasno definisan.U ovom periodu paznja se poklanjala geografskom polozaju i topografskom smjestaju grada te prometnom polozaju. 2.Razdoblje od 1900 do I svjetskog rata je razdoblje kada se veca paznja poklanja definiranju grada sa time sto se u obzir uzimaju fizionomski elementi grada…To je tzv.morfogenetska faza u geografskom poimanju grada…… 3.Razdoblje izmedju dva svjetska rata je razdoblje u kojem neki autori isticu jos vecu vaznost morfogenetskih elemenata u definiranju grada ali se veca vaznost pridaje funkcijama grada.Ovo medjuratno razdoblje se uzima kao funkcionalna faza u definiranju grada….Poseban doprinos osvjetljivanju pojma grada u tom razdoblju dao je Bobek koji je za odredjivanje gradskih naselja predlozio tri relevantne varijeble….. 4.Poslijeratno razdoblje u kojem se istice model Klopera koji je samo dopunio raniji Bobekov model gdje umjesto tri izdvaja cetri varijable i to:kompaktnost naselja,velicina naselja,gradski nacin zivota u naselju i centralitet naselja(ova varijabla je odsustvovala kod Bobekovog modela)…..
Uglavnom, za geografsko definisanje grada bitne su tri grupe relevantnih obiljezja i to: -Populacijsko-demografska obiljezja kojima se utvrdjuje velicina(br.stanovnika) i demografska struktura stanovnistva naselja -Funkcionalna obiljezja koja ukazuju na funkcionalnu strukturu i funkcionalno znacenje naselja u prostoru…. -Fizionomsko-morfoloska obiljezja koja ukazuju na kompaktnost naselja tj.na gustocu i na nacin izgradjenosti naselja urbanim sadrzajem te na fizionomske karakteristike urbanog sadrzaja.
Na osnovu izlozenog moze se izvesti uopcena geografska definicija grada po kojoj je GRAD kompaktno,izgradjeno vece naselje u cijim sekundarnim i tercijarnim djelatnostima radi veci dio aktivnog stanovnistva i to ne samo za vlastite potrebe nego i za potrebe stanovnistva sireg prostora. Za ovako definiran grad u strucnoj literature se javlja naziv Formalni grad a to je grad sto ga cini kompaktno izgradjeni prostor sa cjelokupnim urbanim sadzajem a javlja se i Funkcionalni grad sto ga cini kompaktno izgradjeni prostor zajedno sa urbaniziranom i funkcionalno integriranom okolicom.Pri odredjivanju granica grada administrativnim putem nastaju velike anomalije.Mnogi su gradovi u svjetu prerasli svoje administrativno postavljene granice pa se zbog toga moze razlikovati formalni grad ciju granicu cini vanjski rub kompaktno izgradjenog gradskog prostora i administrativni grad koji se nalazi unutar administrativnih granica..Odnos izmedju ovako shvacenih gradova moze se shvatiti trojako(Formalni grad moze biti manji ili veci od administrativnog a moze se sa njim i prostorno poklapati)
-POJAVA I RAZVOJ GRADOVA U SVJETU-
Smatra se da se prva stalna naselja pocinju razvijati u neolitu a tragovi najstraijih stalnih naselja se srecu u aridnim podrucjima,u dolinama velikih rijeka koje su dijelom godine plavile i muljem snadbjevale tlo.To su suptropski krajevi u kojima su se razvile prve civilizacije i nastali prvi gradovi. U razvoju gradova moze se izdvojiti nekoliko perioda i to:
-PREDHISTORIJSKI PERIOD u kojem nastaju prvi gradovi i to u tadasnjim civilizacijama,Mezopotamija oko 3500 godine,dolina Nila oko 3200 godine,dolina Inda,dolina Zute Rijeke……U najstarije gradove svijeta ubrajaju se Ur,Uruk,Nipur,Isin…..Gradovi ovog perioda isticu se sa svojim obiljezjima.Mnogi od njih su postali planski sa pravilnom mrezom ulica i bogatstvom upravnih i vjerskih objekata. -ANTICKO DOBA je period kada se zariste urbanog razvoja premjesta na Mediteran.Ovdje je prije svega potrebno istaknuti razvoj gradova u antickoj Grckoj gdje su gradovi bili i politicki i ekonomski samostalni i to su bili tzv.gradovi-drzave.U strukturi Grckih gradova isticale su se tri funkcije i to:za potrebe svetista,za javne drustvene i kulturne potrebe i treca koju su cinile stambene povrsi.Za razvoj gradova u Antickom periodu veliki uticaj je imalo Rimsko carstvo.Odlike Rimskih gradova nalaze se u njihovoj strukturi,izgledu i funkcijama.U njihovoj strukturi posebno se isticao glavni trg(forum),kazaliste i arena.Sa propascu Rimskog Carstva mnogi gradovi bivaju poruseni medjutim na tim lokacijama u Srednjem vijeku razvijaju se novi gradovi od kojih su se mnogi do danas razvili u prave anglomeracije a takvi gradovi su:Rim(Roma),Bec(Vindobona),London(Londinium),Paris,Koln... Svakako je potrebno i napomenuti gradove starih kultura nastalih na tlu Srednje i Juzne Amerike od kojih su se posebno isticale kulture Azteka,Maja i Inka.U okviru starih kultura Mexika znacajni gradovi su bili Tikal,Copal,Uahaktun,Tulu…..Kod nabrojanih gradova prostorna struktura je bila karakteristicna…gradovi nisu bili opasani zidom,sistem ulica bio je pravilan,gustoca naseljenosti mala a uticaj religije je bio veliki… Sa padom Rimskog Carstva u Evropi je nastupilo mracno doba pa je razvoj gradova gotovo zamro.Tek kasnije sa jacanjem funkcije Crkve pocinje spori razvoj pojedinih gradova.Godine 800 najveci grad u Evropi bila je Cordoba u Spanjolskoj sa 160 000 stanovnika a u istom periodu kao najveci svjetski gradovi javljaju se Changan (Xian) te Bagdad sa vise od 700 000 stanovnika. Jaci razvoj gradova u Evropi poceo je tek u 11 stoljecu.Gradovi su se razvijali kao vitalni centri razmjene poljuprivrednih viskova te drugih dobara i usluga pa je iz tog razloga gradska trznica postala jedan od najznacajnijih simbola grada…. -SREDNJOVJEKOVNI GRAD ima svoje karakteristike a to je da se vecina razvijala neplanski i vecina tih su bili mali.U ovom periodu najveci Evropski gradovi su bili Paris,Venecija,Djenova a zariste urbanog razvoja sve vise se premjesta iz Mediterana u prostor Zapadne Evrope.Najvaznije zariste urbanog razvoja u Srednjem vjeku bila je Sjeverna Italija,djelovi danasnje Francuske,Benaluxa i Njemacke…U Aziji su to bili prostori jugozapadne Azije,Indije,Kine i Japana….u Africi gradovi u prostoru danasnjeg Maghreba i doline Nila….dok su se u prostoru Amerike centri zadrzali u prostoru starih kultura Mexika i Anda…. -PERIOD RENESANSE I BAROKA traje od 1500 do 1800 godine a karakterise se brzim razvojem gradova.Na njega utjece razvoj kapitalizma,pojava centralistickih drzava te razvoj fizickih znanosti.Gradovi ovog perioda odlikuju se svojom prostornom strukturom na koju je prije svega uticao razvoj fortifikacijskog sistema.Na razvoj prostorne strukture grada uticali su novi urbani sadrzaji kao npr.prostrani trgovi,siroke ulice,vojne kasarne,vrtovi,parkovi….a jedan od takodjer bitnijih faktora izgradnje tadasnjih gradova je planska mjera razvoja grada sa humanistickim idejama…U ovom periodu na prostoru danasnje Angloamerike pocinje razvoj mreze gradova.Prvi grad na ovom prostoru osnovan je 1565 i to je St.Augustin na Floridi dok jaci razvoj pocinje u 17 vijeku na obali Atlantika… -INDUSTRIJSKI PERIOD pocinje od 1800 i to je faza intenzivnog razvoja gradova.Najvece urbane anglomeracije u 19 i prvoj polovici 20 vijeka nastale su u rudarskim regijama i povoljnim prometnim polozajima a poslije se gradovi sire u gotovo svim zemljama svijeta.Razvoj gradova ovog perioda najbolje objasnjava pojava milionskih gradova a kao prvi milionski grad svijeta javlja se Peking koji je 1800 imao 1 100 000 stanovnika a od tada pa do danas broj milionskih gradova svakodnevno raste.1900 godine u svijetu je bilo 39 milionskih gradova a u 20 vijeku broj ovakvih gradova je sve veci…. -POJAM I PODJELA URBANIZACIJE-
Naziv urbanizacija potice od lat.rijeci urbs sto u prevodu znaci grad.Urbanizacija danas ima sirok pojam…ona ne obuhvata samo pojavu i razvoj gradova vec i kompleksne promjene u ruralnim sredinama s kojima se u raznim oblicima smanjuju razlike izmedju grada i sela.
Sa obzirom na nacin kako se manifestira u prostoru urbanizaciju mozemo podjeliti na: 1.Primarnu a ona podrazumjeva postanak i razvoj formalnog grada,stvaranje karakteristicnih gradskih demografskih struktura,razvoj sekundarnih i tercijarnih djelatnosti te sirenje prostora izgradjenog urbanim sadrzajem…Znaci primarnom urbanizacijom nastaju urbane tvorevine koje postaju zarista sekundarne urbanizacije… PeAcE A d n a n R e dz o 2.Sekundarnu a ona podrazumjeva populacijsko-demografske,socijalno-ekonomske,funkcionalne,fizi onomske i druge promjene koje smanjuju agrarna obiljezja u korist urbanih obiljezja ruralnih sredina. Znaci:Primarnom urbanizacijom nastaju kompaktno izgradjena urbana podrucija sa velikom koncentracijom stanovnistva i gradskih aktivnosti dok sekundarnom nastaju urbanizirana podrucija….
Za odredjivanje i difernciranje urbaniziranih podrucija najcesce se u obzir uzimaju populacijsko-demografska i socio-ekonomska obiljezja.Prvom grupom se utvrdjuje gustoca naseljenosti ,dinamika populacijskog razvoja,soc.struktura stanovnistva,tipovi domacinstava dok druga grupa obiljezja daje uvid u ekonomsku strukturu stanovnistva i funkcionalno znacenje prostora..Do sada se uglavnom stupanj urbanizacije iskazivao udjelom gradskog stanovnistva prema ukupnom stanovnistvu ali i ovaj metod ima svoje nedostatke jer se ovdje ne uzima u obzir stanovnistvo koje stanuje izvan administrativnih gradskih granica a radi u gradu i zivi “gradskim nacinom” zivota.Isti je slucaj i sa stanovnistvom koje radi u urbaniziranim ruralnim naseljima.Medjutim kod odredjivanja stepena urbanizacije pored udjela gradskog stanovnistva u obzir se uzima i udio nepoljuprivrednog stanovnistva,nacionalni dohodak po stanovniku,udio iskoristenog zemljista…
Svjet u cjelini kao i pojedine zemlje zasebno prolaze kroz razlicite faze urbanizacije a danas se uglavnom izdvajaju tri faze (Stefanovic govori o 4 faze.On ukljucuje i kvartarnu fazu ) i to: -PRIMARNA ili predindustrijska,kod ove faze stupanj urbanizacije je jako nizak.Udio gradskog stanovnistva ne prelazi 1/6 ukupnog stanovnistva.Gradovi su mali a u strukturi aktivnog stanovnistva preovladava primarni sektor djelatnosti.U ovoj fazi urbanizacije neke zemlje se jos uvjek nalaze u razvoju….. -SEKUNDARNA ili industrijska,kod ove faze glavni inpuls urbanom razvoju daje razvoj sekundarnih djelatnosti.Razvoj industrije zahtjeva mnogo radne snage sto uvjetuje jaku koncentraciju stanovnistva u centre rada i stvaranje velikih aglomeracija sa jedne strane a sa druge pospjesuje ruralni eksodus.Udio gradskog stanovnistva sve vise raste i cini 2/3 od ukupnog st.U strukturi aktivnog stanovnistva preovladavaju sekundarne djelatnosti. -TERCIJARNA ili metropolitanska je do sada najvisa faza urbanizacije a karakteristicna je za najrazvijenije zemlje.U ovoj fazi urbanizacije vise od 2/3 stanovnistva zivi u gradu a vecina aktivnog stanovnistva radi u tercijarnim djelatnostima.Razvoj tercijarnih djelatnosti ima svoje zakonitosti lokacije jer u uvjetima visokog standarda a zahvaljujuci jakoj automobilizaciji dolazi do procesa metropolitanizacije pa centralni gradovi postepeno gube stanovnistvo a pogotovo njihovi sredisnji dijelovi.Nasuprot tome rubne i prigradske zone se naseljavaju i urbaniziraju a kao rezultat toga nastaju metropolitanska podrucija tj.urbane regije… Adnan Redžo 2. FUNKCIJE GRADA
-PODJELA GRADSKIH FUNKCIJA-
Njemacki geograf Boesler gradske funkcije poistovjecuje sa gradskim djelatnostima koje opet ovise od obuhvata i prostorne strukture potraznje.Pod djelatnoscu se podrazumjeva svaki postupak kojim se stvaraju nova dobra ili pruzaju usluge pa su onda funkcije stalne djelatnosti koje se mogu podjeliti sa obzirom na kvalitet i kvantitet.Postoji i shvatanje da se funkcije grada ocituju i u zadovoljavanju tzv.osnovnih potreba covjeka gdje se ubrajaju stanovanje,rad,opskrba,obrazovanje,od-
mor,promet i komunikacije.
Ako grad shvatamo kao kompaktno izgradjeno naselje gdje u proizvodnim i usluznim djelatnostima radi vecina aktivnog stanovnistva onda iz ove definicije izvlacimo i funkcije tako shvacenog grada.Ovako definisan grad dakle ima dvojaku funkciju: I Funkcija proizvodjaca robe i vrsioca usluga,ovu funkciju grad ostvaruje kroz vise djelatnosti pa se gradske djelatnosti mogu podjeliti u dvije skupine: a)Proizvodne u koje spadaju industrija,gradjevinarstvo,proizvodno zanatstvo i rudarstvo.To su dakle sekundarne djelatnosti… b)Usluzne koje se mogu se mogu svrstati u nekoliko skupina i to:uprava,sudstvo,skolstvo,kultura,zdra- vstvo,bankarstvo,ugostiteljstvo,trgovina…..To su dakle tercijarne i kvartarne djelatnosti…. II Funkcija rada i stanovanja je uvjetovana prvom funkcijom a ostvaruje se radom ljudi u razlicitim djelatnostima.Migracija radne snage u gradove fenomen je novog doba.U mnogim zemljama ova migracija se javlja iz egzistencijalne nuznosti jer se u mnogim gradovima nemogu osigurati stanovi za obitelj radnika pa se u takvim uvjetima oko gradova javljaju mjesovite obiteljske strukture(radnici-seljaci).Kada su u pitanju razvijene zemlje dnevne migracije radne snage su takodjer prisutne ali kao zelja odvajanja mjesta rada od mjesta stanovanja……….
Sa geografskog gledista vrlo je bitna podjela gradskih funkcija i sa obzirom na njihovo gravitacijsko podrucije pa se po tome kriteriju gradske djelatnosti dijele na: 1.Primarne (gradotvorne) koje sluze stanovnistvu izvan grada… 2.Sekundarne (lokalne) koje sluze iskljucivo stanovnistvu unutar gradskih granica….
-BAZNE I NEBAZNE FUNKCIJE GRADA-
Tridesetih godina u SAD javlja se koncept o baznim i nebaznim djelatnostima odnosno koncept ekonomske baze grada.Prema tom konceptu gradske djelatnosti mogu imati bazno i nebazno znacenje sto je izravno povezano sa njihovim gravitacijskim podrucijem.
-Bazno znacenje imaju one djelatnosti koje svoju proizvedenu robu izvoze iz grada tj.ciju robu kupuje stanovnistvo koje zivi izvan grada.Ove djelatnosti se jos zovu i exportne,vanjske,gradotvorne i o njima ovisi razvoj grada u cjelini…. -Nebazno znacenje imaju one djelatnosti koje iskljucivo sluze potrebama stanovnistva grada a oslovljavaju ih jos i kao usluzne,unutarnje,pomocne….djelatnosti. Medjutim vec prva izracunavanja baznih i nebaznih komponenata gradskih djelatnosti pokazuju da je vecina djelatnosti djelimicno baznog a djelimicno nebaznog karaktera te da je razgranicavanje ovih komponenti dosta slozen proces.Kod ovog racunanja odmah na pocetku se javlja pitanje koje pokazatelje je realnije uzeti pa se u vecini slucejeva uzimao podatak o strukturi zaposlenog stanovnistva po djelatnostima jer su ti podatci najdostupniji iz razloga sto ih statisticke sluzbe brojnih zemalja redovito publiciraju… Dosadasnji pokusaji utvrdjivanja baznih i nebaznih komponenata gradskih djelatnosti mogu se po karakteru pristupa i tehnike svrstati u dvije skupine: 1.Skupina direktnih postupaka se zasniva na neposrednom empirijskom ispitivanju baznog odnosno nebaznog znacenja pojedinih djelatnosti po institucijama.Ispitivanje se svodi na utvrdjivanje vrijednosti proizvedene ili prodane robe za stanovnistvo samog grada odnosno stanovnistvo okolice.Sa obzirom da prikupljanje podataka po institucijama zahtjeva mnogo vremena i troskova to se ovi direktni postupci manje primjenjuju. 2.Skupina indirektnih postupaka ima vecu primjenu kod racunanja baznih i nebaznih djelatnosti a moze se podjeliti u dvije skupine: I. METODA KVOCIJENATA LOKACIJE a)Jednostavni kvocijent lokacije b)Modificirani kvocijent lokacije c)Index viska zaposlenih U ovu grupu spadaju postupci po kojima se ekonomska baza utvrdjuje iz racunanja kvocijenta lokacije koji pokazuje visak zaposlenih u pojedinim djelatnostima grada od prosjecne zaposlenosti u istim djelatnostima citave zemlje…. II. METODA “MINIMUMA POTREBA” a)Metoda”minimuma potreba”bazirana na vrijednosti K(zbroj svih minimuma zaposlenosti) b)Metoda “minimuma potreba”bazirana na apsolutnom minimumu vrijednosti U ovu grupu spadaju postupci kod kojih se navedene komponente utvrdjuju izracunavanjem “viska”zaposlenosti od”minimuma”zaposlenosti u djelatnostima grada koje su nuzne za potrebe stanovnistva.”Minimum”zaposlenosti u tom slucaju predstavlja nebaznu a “visak”baznu komponentu odredjene djelatnosti. Treba istaci da nebazni udio djelatnosti u gradu prosjecno raste sa velicinom grada i da na proizvodne djelatnosti a pogotovo na neke vrste industrije otpada najmanji udio nebazne zaposlenosti pa nam to govori da je industrija najznacajnija bazna djelatnost.
-FUNKCIONALNA KLASIFIKACIJA GRADOVA-
Gradovi se sa ozirom na svoja funkcionalna obiljezja mogu klasificirati na vise nacina: 1.Klasifikacija sa obzirom na znacenje pojedinih djelatnosti u gradu; 2.Klasifikacija sa obzirom na stupanj funkcionalne diverzifikacije(specijalizacije) gradova; 3.Klasifikacija sa obzirom na funkciju rada i stanovanja; Brojni dosadasnji radovi najvecu paznju poklanjaju prvoj klasifikaciji jer se ona sastoji u tome da se gradovi klasificiraju sa obzirom na dominantno znacenje jedne djelatnosti ili vise njih…. Metode koje se primjenjuju u funkcionalnim klasifikacijama gradova mogu se svrstati u dvije skupine: a)Kvalitativne metode; po kojima se funkcionalni tipovi izdavajaju na bazi opcih zapazanja dominantnog znacenja jedne djelatnosti ili grupe djelatnosti u gradu.Ove metode su se vise primjenjivala pri prvim pokusajima klasificiranja kao sto je npr.klasifikacija americkih gradova koju je napravio Aurousseau (1921) koji je izdvojio 6 tipova gradova koje opet razvrstava u nekoliko podtipova.On recimo izdvaja administrativne,obrambene,kulturne,produkcijske,komunikacijske i rekreacijske gradove……… A d n a n R e dz o b)Kvantitativne metode; su nazvane po tome sto se funkcionalni tipovi izdvajaju na bazi kvantitativnih pokazatelja funkcionalne usmjerenosti te imaju siru primjenu.Kvantitativni pokazatelji koji se najcesce primjenjuju jeste zaposleno stanovnistvo u pojedinim djelatnostima grada.U primjeni kvantitativnih metoda javlja se poteskoca kod ocjenjivanja znacenja pojedinih djelatnosti pa se u tom pogledu moze izdvojiti nekoliko skupina pristupa. -PRVA skupina pristupa,koristeci se kvantitativnim pokazateljima, parametre za razgranicavanje vaznosti pojedinih djelatnosti donosi intuitivno.Jedna od prvih takvih klasifikacija je klasifikacija americkih gradova koji je sproveo Harris koji je koristeci se podatcima o zaposlenosti i zanimanju stanovnistva u pojedinim djelatnostima izdvojio 8 tipova gradova.On je 988 americkih gradova sa vise od 10 000 stanovnika razvrstao u industrijske(sa 2 podtipa),gradove trgovine na malo,gradove trgovine na veliko,prometne gradove,rudarske,univerzitetske,gradove rekreacije i odmora te funkcionalno slozene gradove.Po njemu npr.industrijski grad mora zadovoljiti sljedece intuitivno odredjene kriterije: a) Zaposlenost u industriji mora iznositi najmanje 74% od ukupne zaposlenosti u industriji,trgovini na malo i trgovini na veliko… b) Na industriju mora otpadati najmanje 45 % svih radnika….. -DRUGA skupina pristupa podrazumjeva postupke kod kojih se funkcionalna usmjerenost odredjuje matematicko-statistickim metodama.U tu svrhu cesto se koriste srednje vrjednosti zaposlenih u pojedinim djelatnostima i to tako da se funkcionalna usmjerenost odredjuje “viskovima”zaposlenih od srednje vrijednosti zaposlenosti mjereci ih statistickim mjerama disperzije.Na ovaj nacin Nelson je izvrsio klasifikaciju americkih gradova na bazi znacenja pojedinih djelatnosti u gradovima koristeci se strukturom zaposlenog stanovnistva… -TRECA skupina pristupa zahvata metode koje se zasnivaju na faktorskoj analizi veceg broja varijabli.Ovaj pristup se primjenjuje u novije vrijeme od 1960 godine.Ovakvu klasifikaciju britanskih gradova spreoveli su Moser i Scott koji su faktorskom analizom uzimajuci u obzir 60 varijabli podjeljenih u 8 grupa izdvojili 3 grupe karakteristicnih tipova gradova podjeljenjih opet u par podtipova.Oni izdvajaju: a) Pretezno industrijske gradove sa 5 podtipova b) Gradove trgovine,administracije i rekreacije sa 3 podtipa c) suburbije sa 6 podtipova….
Gradovi se mogu klasificirati i sa obzirom na odnos funkcije rada i stanovanja.Funkcija rada mjeri se brojem radnih mjesta a funkcija stanovanja brojem stalno nastanjenih u gradu.