Informacijska RNK
Informacijska RNK (iRNK, mRNK) su sve molekule RNK koje prenose genetičku informaciju iz njenog centra u jedru, tj u hromosomima ili u drugim nosiocima DNK (mitohondrije i plastidi) – do mjesta njene realizacije. Genetička kontrola svih pojava i procesa u organizmu odvija se putem sinteze regulatornih (enzimi) i strukturnih bjelančevina.[1][2]
Tumačenje genetičke šifre se odvija u ribosomima. U njima se jezik koji zapisan u redoslijedu nukleotida informacijske RNK prevodi ja jezik strukture bjelančevina, tj. njihovih gradivnih elemenata – aminokiselina. Na mjesto sinteze ih donosi transportna RNK (tRNK).
Molekule informacijske RNK se sintetiziraju u ćelijskom jedru, tj. u hromosomima, prepisujući jedan od polulanaca nukleotida u odgovarajućoj sekvenci DNK (genu). Pritom je ta sekvenca matrica za komplementarno ugrađivanje nukleotida u novonastajuću molekulu iRNK. Proces prepisivanja genetičke poruke se označava kao transkripcija, a njenog prevođenja – translacija.
Nakon sinteze (zapisivanja genetičke informacije), molekule iRNK prolaze kroz pore jedrove opne i dolaze do mjesta njene predaje i realizacije u ribosomima.[3][4][5]
U molekulama RNK može biti nekoliko stotina do desetaka hiljada (pa i preko 26.000); prosječna molekulska težina im je oko 500.000.
Molekule mRNA pune dužine predložene su kao terapeutici od početka biotehnološke ere, ali je ovaj prijedlog ubrzan od 2010. godine, kada je osnovana Moderna Therapeutics.[6] Moderna radi na potencijalnoj vakcini protiv COVID-19, koristeći u tu svrhu iRNK-1273.[7]
Reference
uredi- ^ Berberović LJ., Hadžiselimović R. (1986): Rječnik genetike. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 86-01-00723-6.
- ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.
- ^ Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 978-9958-9344-8-3.
- ^ Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005): Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-3-4.
- ^ Hadžiselimović R. (2005): Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ "About Us: Leaders in mRNA Technology & Science - Moderna". www.modernatx.com. Pristupljeno 3. 4. 2020.
- ^ "Moderna's Work on a Potential Vaccine Against COVID-19 | Moderna, Inc". www.modernatx.com. Pristupljeno 3. 4. 2020.