Hans Christian Andersen
Hans Christian Andersen (Odense, 2. april – Kopenhagen, 4. august 1875) bio je danski pisac bajki.
| Hans Christian Andersen | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 2. april 1805. Odense, Fyn, Dansko carstvo |
| Smrt | 4. august 1875 (70 godina) Kopenhagen, Dansko carstvo |
| Zanimanje | Pisac |
| Jezik | danski |
| Nacionalnost | Danac |
| Žanr | Dječija književnost, putopis |
Poznata djela | |
| Potpis | |
 | |
Rođen je 2. aprila 1805. u gradu Odenseu. U Danskoj se smatra tvorcem danske realistične proze. Njegova djela prevedena su na više od 80 jezika i bila su nadahnuće za stvaranje mnogih pozorišnih djela, baletnih predstava, filmova, skulptura i slika. Hans Christian Andersen je bio sin siromašnog postolara i majke koja je poslije smrti muža morala raditi kao pralja. Mučno se probijao do književne afirmacije. U četrnaestoj godini Andersen se, bez redovnog školovanja i bez ičega, zapućuje u Kopenhagen kako bi izučio pozorišnu školu s baletom i pjevanjem. No uskoro ga otpuštaju kao potpuno netalentovanog učenika.
Uz pomoć pokrovitelja, direktora Kraljevskog pozorišta, Jonasa Collina (za kojeg je radio dok se školovao) uspijeva završiti školovanje i studije na univerzitetu. U početku piše prozna i pjesnička djela, a nešto kasnije počinje svoja čuvena putovanja. Najprije po domovini, a onda i izvan domovine, gotovo po svim evropskim zemljama, a naročito po Italiji, Francuskoj i Njemačkoj. Putovao je također i po Aziji i Africi sve vrijeme stvarajući nova djela. Nakon života ispunjenog bogatim kniževnim radom i putovanjima Andersen umire 4. augusta 1875. u Kopenhagenu kao počasni profesor i počasni građanin Odensea.
Njegovo prvo uspješno djelo bilo je: Šetnja od Holmenskog kanala do istočne tačke ostrva Amagera iz 1829. No, tek je roman Improvisatoren (Improvizator, 1835.), koji je napisao nakon putovanja po Italiji, oslikavajući u njemu borbu mladog pisca za afirmaciju, uz bogate opise italijanskog narodnog života izazivalo divljenje i odmah bilo prevedeno na nekoliko stranih jezika. Međutim, kad su se pojavile njegove danas čuvene bajke, publika i kritika na to su obratile jako malo pažnje. Smatra se da su one najbolje što je Andersen napisao i zbog čega je ušao među najomiljenija imena svjetske književnosti. Kao ni njegovi romantičarski romani, tako ni njegovi dramski radovi nemaju niti veće izražajnosti niti veće vrijednosti.
Andersenove bajke, koje se sastoje od 156 priča u devet tomova,[1] prevedene su na više od 125 jezika.[2] Njegove priče ili bajke bile su u početku živa i dopadljiva prepričavanja onoga što je čuo u djetinstvu, a kasnije ih je i sam stvarao, te su postali ugrađeni u kolektivnu svijest Zapada, lako dostupni djeci, ali predstavljaju lekcije o vrlini i otpornosti u suočavanju sa nedaćama i za zrele čitaoce.[3] U njima se fantastično, legendarno i mitsko stapa s neposrednim, zbiljskim svijetom. S jedne strane, u njima je artistički domišljena fantastika pod uticajem E.T.A. Hoffmana, a s druge neodoljiva naivnost i svježina narodne umjetnosti. Svi se ti momenti, pa i humorističan jezik, uspjevaju probiti i kroz prijevode, putem kojih su se njegove priče sve brže širile, potpomognute ilustracijama najboljih tadašnjih majstora te vještine. Iako motivi i temljne teme Andersenovih bajki potiču iz zajedničkog kruga folklorne književnosti (npr. razni oblici praznovjerja, priče o vilama, patuljcima, prosjacima, kraljevima, princezama i životinjama), ne samo njihov izraz nego i unutrašnji razvoj originalna je tvorevina.
Osnovni je nedostatak tih efikasnih proza, kad se najoštrije sudi, mjestimična prenaglašena plačljivost i sentimentalnost. Međutim, Andersen se i za to zna iskupiti blagom ironijom. Svoja mnoga i neumorna putovanja opisao je u putopisima koji su, upravo kao i njegova autobiografija Mit Livs Eventyr (Bajka mog života), neprestana priča o njegovom vlastitom životu: o borbi za književno djelo i slavu, ali sa smislom za humor i prema sebi samome. Gotovo dvije stotine njegovih priča (porijeklom iz danskog folklora, antičkog svijeta ili opšteg indoevropskog predanja) predstavljaju svemir bajke koji se otima svakom apstraktnom, logičkom principu, kao i sam život. Pisane su isto toliko za odrasle koliko za djecu. Andersenove bajke su prevođene na četrdesetak različitih jezika. Njegovih više od 150 priča za djecu označili su ga kao jednu od najvećih figura svjetske literature. Cjelokupna djela H. C. Andersena (Samlede vaerker) objavljena su najprije u Kopenhagenu, 1854.-1879.
Rani život
urediRođen je u Odenseu, Danska, 2. aprila 1805. godine. Imao je polusestru po imenu Karen.[4] Njegov otac, također po imenu Hans, smatrao je sebe srodnikom plemstva (njegova baka po ocu je rekla njegovom ocu da je njihova porodica pripadala višoj društvenoj klasi,[5] ali su istrage opovrgle ove priče).[5][6] Iako je to osporeno,[5] uporne spekulacije sugerišu da je Andersen bio vanbračni sin kralja Kristijana VIII. Danski historičar Jens Jørgensen podržao je ovu ideju u svojoj knjizi H.C. Andersen, en sand myte [pravi mit].[7]
Kršten je 15. aprila 1805. u crkvi Svetog Hansa u Odenseu, Danska. Njegov rodni list sastavljen je tek u novembru 1823., prema kojem je na ceremoniji krštenja bilo prisutno šest kumova: Madam Sille Marie Breineberg, Maiden Friederiche Pommer, obućar Peder Waltersdorff, stolar kalfa Anders Jørgensen, bolnički vratar Nicolas Gomard Jens i kraljevski šešir. Henrichsen Dorch.
Andersenov otac, koji je završio osnovnu školu, uveo je sina u književnost, čitajući mu Arapske noći.[8] Njegova majka, Anne Marie Andersdatter, bila je nepismena pralja. Nakon muževe smrti 1816. godine, ponovo se udala 1818. godine.[8] Andersena su poslali u lokalnu školu za siromašnu djecu gdje je stekao osnovno obrazovanje i morao se izdržavati, radeći kao šegrt kod tkača, a kasnije i kod krojača. Sa četrnaest godina preselio se u Kopenhagen da bi potražio posao kao glumac. Imajući odličan sopran glas, primljen je u Kraljevsko dansko pozorište, ali mu se glas ubrzo promijenio. Kolega u pozorištu mu je rekao da Andersena smatra pjesnikom. Shvativši ovo ozbiljno, počeo se fokusirati na pisanje.
Jonas Collin, direktor Kraljevskog danskog teatra, imao je veliku naklonost prema Andersenu i poslao ga je u gimnaziju u Slagelseu, uvjeravajući kralja Fridrika VI da plati dio školovanja mladih.[9] Andersen je do tada objavio svoju prvu priču, "Duh na grobu Palnatoke" (1822). Iako nije bio odličan učenik, on je također pohađao školu u Elsinoreu do 1827. godine.[10]
Kasnije je rekao da su njegove godine u ovoj školi bile najmračnije i najgorče godine u njegovom životu. U jednoj određenoj školi živio je u kući svog učitelja. Tamo je bio zlostavljan i rečeno mu je da je to učinjeno kako bi "popravio karakter". Kasnije je rekao da ga je fakultet odvratio od pisanja, što je potom dovelo do depresije.[11]
Važnija djela
uredi- Pjesme
- Pješačenje od Holmenskog kanala do istočnog ostrva Amagera
- Bajke (9 knjiga)
- Pripovijesti
- Nove bajke i priče
- Slikovnica bez slika
- Biti ili ne biti
- Ružno pače (1843.)
- Carevo novo ruho (1837.)
- Mala princeza (1837.)
- Princeza na zrnu graška
- Ashasver (drama)
- Dvije baronese (roman)
- Improvizator (roman)
- Snjegović (priča)
Reference
uredi- ^ "Hans Christian Andersen : Fairy tales". andersen.sdu.dk.
- ^ Wenande, Christian (13. 12. 2012). "Unknown Hans Christian Andersen fairy tale discovered". The Copenhagen Post. Arhivirano s originala, 14. 12. 2012. Pristupljeno 15. 12. 2012.
- ^ Wullschläger, Jackie (2002). Hans Christian Andersen: The Life of a Storyteller. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-91747-9.
- ^ "Life". SDU Hans Christian Andersen Centret. Pristupljeno 10. 6. 2021.
- ^ a b c Rossel, Sven Hakon (1996). Hans Christian Andersen: Danish Writer and Citizen of the World. Rodopi. str. 6. ISBN 90-5183-944-8.
- ^ Askgaard, Ejnar Stig. "The Lineage of Hans Christian Andersen". Odense City Museums. Arhivirano s originala, 4. 5. 2012.
- ^ H.C. Andersen, en sand myte, Hovedland (1. 1. 1987)
- ^ a b Rossel, Sven Hakon (1996). Hans Christian Andersen: Danish Writer and Citizen of the World. Rodopi. str. 7. ISBN 90-5183-944-8.
- ^ Hans Christian Andersen – Childhood and Education. Danishnet.
- ^ "H.C. Andersens skolegang i Helsingør Latinskole". Hcandersen-homepage.dk. Pristupljeno 2. 4. 2010.
- ^ Wullschläger, Jackie (2002). Hans Christian Andersen: The Life of a Storyteller. Chicago: University of Chicago Press. str. 56. ISBN 0-226-91747-9.
