Douglas Mawson

Ser Douglas Mawson (5. maj 1882 — 14. oktobar 1958. godine) je bio australijski geolog i istraživač Antarktika. Uz Roalda Amundsena, Roberta Falcon Scotta i Ernesta Shackletona, Mawson je bio poznata i ključna figura herojskog doba istraživanja Antarktika.

Ser Douglas Mawson

Biografija

Rani život

Mawson je rođen 1882. u Jorkširu, Engleska, kao drugo dijete Roberta Elisa Mawsona, trgovca odjećom i njegove žene Margaret Ann sa Ostrva Man. Porodica se preselila u Australiju 1884. godine Diplomirao je rudarstvo na Sidnejskom univerzitetu.

Nakon što je radio kao asistent, 1903. godine je izabran za geologa na ekspediciji prema Novim Hebridima (danas Vanuatu); njegov izvještaj „Geologija Novih Hebrida“ je bila jedan od prvih velikih geoloških radova o Melaneziji. Te godine je također izdavao geološki list u Mitagongu. Najveći uticaj na njega u njegovoj geološkoj karijeri su imali profesori Edgeworth David i Archibald Liversidge. Godine 1905. je postao predavač petrologije i mineralogije na Univerzitetu Adelaide . Otkrio je i prvi opisao mineral davidit, koji je dobio ime po Edgeworthu Davidu.

Prva ekspedicija na Antarktik

Mawson se 1907. u ulozi geologa pridružio Britanskoj antarktičkoj ekspediciji koju je predvodio Ernest Shackleton. Uz svog mentora i kolegu Edgeworth David, bio je među prvima koji su se popeli na Mount Erebus. Kasnije je bio član prvog tima koji je stigao do južnog magnetnog pola, preuzevši vodstvo nad grupom od Davida na njihovom opasnom povratku.

Australoazijska antarktička ekspedicija

Mawson je odbio poziv da se priključi Scottovoj Terra Nova espediciji iz 1910. godine; umesto njega je pošao australijski geolog Griffith Taylor. Mawson je odlučio da povede svoju ekpediciju u Zemlju kralja Georga V i Adelinu zemlju, sektor Antarktika odmah naspram Australije, koja je u to vrijeme bila skoro potpuno neistražena. Ciljevi su bili da se izvrše geografska istraživanja i naučna proučavanja, u šta je spadala posjeta Južnom magnetskom polu.

Ekspedicija je isplovila brodom „Aurora“ kojom je komandovao kapetan John King Davis, i iskrcala se na Rt Denison u Zalivu Komonvelta 8. januara 1912. godine, gdje je i uspostavila svoj glavni kamp. Drugi kamp se nalazio na zapadu na ledenom šelfu u Zemlji kraljice Mary. Rt Denison se pokazao vjetrovtim, pošto je prosječna brzina vjetra tokom cijele godine bila oko 80 km/h. Sagradili su kolibu na stjenovitom rtu i prezimili, uprkos skoro konstantnim mećavama.

Istraživačku fazu, koja je počela odmah po početku proljeća na južnoj polulopti, izvršilo je pet grupa iz Glavnog kampa i dvije iz Zapadnog kampa. Mawson tim, koji je krenuo na istok, su činili Xavier Mertz, poručnik B. E. S. Ninnis i on. Pri samom kraju njihovog puta, Ninnis, njegovi psi i sanke sa većinom zaliha su pali u ambis i nestali su .

Mawson i Mertz su odmah krenuli nazad. Mertz je umro tokom povratka, pa je Mawson nastavio sam. Na povratku je propao kroz led i preživio je tako što su se njegove sanke zakačile za led iznad njega. Brod „Aurora“ je isplovio nekoliko sati prije nego što se vratio do rta Denison, pa je Mawson, sa još šestoricom koji su ostali da ga traže, prezimio drugu godinu do decembra 1913. Njegova grupa i ljudi iz Zapadne baze su istražili velike površine antarktičke obale, opisali njenu geologiju, biologiji i meteorologiju i preciznije su odredili položaj Južnog magnetskog pola.

Kasniji život

Nakon povratka, Mawson se oženio Paquitom Delprat i bio je proglašen za viteza, ali se javnost malo zainteresovala za njegove uspjehe, pošto je bila potrešena Scottovom tragedijom i izbijanjem Prvog svjetskog rata. Mawson je služio kao major u britanskom Ministarstvu municije. Nakon što se vratio u Adelaid, nastavio je svoje akademske studije i vodio je još ekspedicija, uključujući združenu britansku, australijsku i novozelandsku ekspediciju 1929-1931. godine. Rad napravljen na ovoj ekspediciji je doveo do osnivanja Australijske antarktičke teritorije 1936. godine. Također je proveo mnogo vremena u istraživanju geologije Flindersovog vijenca u južnoj Australiji. Umro je 14. oktobra 1958. godine od izliva krvi u mozak.

Njegova slika se pojavila na novčanici od 100 australijskih dolara u periodu 1984-1996. godine Po njemu su ime dobili Mawsonov vrh (ostrvo Herd) i Mawsonova stanica (Antarktik).

Vanjski linkovi

• Hurley, Frank Collection of Photographic Prints. Images of Mawson Expedition 1911-14 held at Pictures Branch, National Library of Australia, Canberra
• Douglas Mawson in Antarctica
• Hurley, Frank. Collection of Photographic Prints. Images of Mawson Expedition 1911–14 held at Pictures Branch, National Library of Australia, Canberra
• National Archives of Australia

Note i reference

• Lennard Bickel, Mawson's Will ISBN 978-1-58642-000-0
• F. J. Jacka, 'Mawson, Sir Douglas (1882 - 1958)', Australian Dictionary of Biography, Volume 10, MUP, 1986, pp 454–457.