Bosanska kuća Jajce

Bosanska kuća Jajce je stambeni objekat tradicionalne jajačke stambene arhitekture. Nastajale su iz potrebe prilagođavanja teškim uslovima terena (nagib, odron, ograničeni prostor) i stoga imaju ambijentalnu vrijednost. Ova kuća izgleda kao da je organski izrasla iz terena.

Omerbegova kuća u Jajcu

Kuća je imala kaldrmisanu avliju u koju se ulazilo kroz lučno zasvedenu kapiju. Avlija je bila zatvorena visokim kamenim zidom koji je jednim dijelom bio pokriven drvenom šindrom. U avliji se nalazila česma sa kamenim koritom.

Osnova prizemlja bila je pravilan pravokutnik dimenzija 8-11 x 9–12 m. Suteren i prizemlje bili su od grubo lomljenog kamena sa krečnim malterom kao vezivnim sredstvom, ali nije malterisan. Debljina zidova u suterenu, iznosila je od 70 - 1,30 m. U prizemlju je bila kuhinja sa šparetom i namještajem, soba, centralni hodnik, stepenište prema spratu, sporedne prostorije, koje su ponekad služile kao štale za sitnu stoku. Prihvatanje opterećenja sa gornje etaže, uprkos velikom rasponu prostorija prizemlja, riješeno je sa dvije grede velikog presjeka, od kojih je jedna postavljena podužno, a druga poprečno i koje su jednim dijelom oslonjene na nosive zidove objekta, a drugim na dva drvena stuba. Tu su se nalazila i jedna vrata kojima se izlazilo u ćenifu.

Gornja etaža je od lahkih materijala u bondruk-sistemu sa drvenim stubovima i ćerpičem kao ispunom. Spratna etaža je prepuštena preko prizemlja u vidu doksata sa vidljivom drvenom međuspratnom konstrukcijom. Konstrukcija sprata je jednim dijelom oslonjena na konstrukciju prizemlja, dok je drugim dijelom oslonjena na drvenu hrastovu gredu koju su preko drvenih ukrašenih sedla pridržavala dva kvadratična drvena stuba oslonjena na kamene baze. Na prvom spratu se nalazilo nekoliko prostorija i prostrani hajat. U jednoj od prostorija je banjica. Pod je urađen od drvenih dasaka.

Kuća je pokrivena strmim četverovodnim krovom nagiba preko 45-60 stepeni i drvenom šindrom kao krovnim pokrivačem. Pojedini konstruktivni elementi krova su dužine i preko 10 m. Kuća nije imala dimnjak i pripadala je tipu tzv. dimolučara, ali je imala badže. Sav dim je putem dimnjačkih kanala sprovođen u prostor krovišta. Na taj način se postizao dvojak efekat – jedan dio ovog prostora krovišta se koristio kao sušionica za meso, a s druge strane dim je karbonizovao drvenu krovnu konstrukciju sa unutrašnje strane i na taj način je dodatno zaštitio od djelovanja vlage i gljivica.

Nekoliko kuća ovog tipa proglašeno je nacionalnim spomenikom kulture.

Omerbegova kuća

Kršlakova kuća (Kapetanovića kuća, Kršlakova kuća broj 2)

Kršlakova stara kuća

Vanjski linkovi

• Jajce grad muzej Arhivirano 24. 3. 2015. na Wayback Machine