Bosanski dičak
Bosanski dičak, bosanska repnica ili bosanska barbica (lat. Barbarea bosniaca Murb.) – sinonimi: Bararbarea sicula var. bosniaca, K. Maly i B. vulgaris G. Beck) – je bosanska endemska biljka iz porodice Brassicacea (Cruciferae) - krstašice. Diploidna hromosomska garnitura sadrži 2n=?[1]
| Bosanski dičak Barbarea bosniaca | |
|---|---|
| Status zaštite: Ugroženi | |
| Sistematika | |
| Carstvo | Plantae |
| Koljeno | ? |
| Razred | ? |
| Red | ? |
| Porodica | Brassicaceae |
| Rod | Barbarea |
| Vrsta | Barbarea bosniaca |
Opis
urediBosanski dičak je trajnica visine oko 25–55 cm. stabljike su mo visoke, uspravne, a na poprečnom presjeku uglaste. Izbrazdane su i obrasle listovima. Od osnovi ili pri vrhu su razgranate; pri dnu su oskudno dlakave ili potpuno gole.
Listovi naizmjenični, a pri dnu formiraju rozetu. Svi su debeli i goli. Prvi donji listovi stabljike su perasto podijeljeni na 2-5 pari bočnih režnjeva. Vrsni režanj je znatno veći od ostalih, okruglasto elipsoidan iii ovalan, a pri osnovi zaobljen iii blago srcolik. Na rubu je plitko valovit. Bočni režnjevi su izduženo lancetasti ili okruglasti, horizontalni. Drška listova je pri dnu proširena i okriljena. Srednji i gornji listovi stabljike često imaju režnjeve koji su međusobno spojeni širokim krilima.
Cvjeta u maju (rijetko u aprilu) i junu. Cvjetovi brojni, dvospolni i pravilni (aktinomorfni), sa dugim peteljkama. Čašični listići su dugi 3,5–4 mm, sa širokim bijelim opnastim obodom. Latice su duge oko 7–8 mm, obrnuto jajolike, pri osnovi klinasto sužene, a na vrhu blago udubljene. Peteljke ploda su relativno kratke, tj. duge 4–6 mm, neznatno tanje od ploda.
Plod je široka komuška, duga 25–40 mm, a široka 1,7–2 mm. Uspravna je i priljubljena uz osovinu cvasti ili koso odstojeća, na poprečnom presjeku okruglasto-četverouglasta. Pri vrhu je usiljena, sa vratom tučka dužine 2-3,5 mm. Jajolike sjemenke su sivkastosmeđe, dužine oko 1,5 mm, a široke oko 1 mm; gole su, a na povrsini mrežasto fino naborane.
Ekologija i rasprostranjenje
urediBosanski dičak raste na vlažnim livadam, rubovima poplavnih šuma i šikara, uz jarkove i puteve, a nađe se i u vegetaciji mezofilnih livada, na nadmorskim visinama oko 650-1.300 m nadm. Uspijeva na svježim, hranljivim, ilovastim ili pjeskovitim tlima, na sunčanim ili blago zasjenjenim pozicijama.
Endem je Centralnih Dinarida, tačnije bosanski stenoendem.
Locus classicus: Bosna izmedu Sarajeva i sela Mrkovići (Murbeck, S.1891).[1]
Reference
uredi- ^ a b Šilić Č. (1990): Endemične biljke, 3. izdanje. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 86-01-02557-9.