Avdo Međedović
Avdo Međedović (selo Obrov kod Bijelog Polja[1], 1875-1953), bio je crnogorski i bošnjački epski pjesnik i guslar. Njegova epska pjesma Ženidba Smailagić Meha ima 12.311 stihova i duga je kao Ilijada i Odiseja.[2] Američki naučnik Milman Parry, istraživač i profesor sa Univerziteta Harvard iz prve polovine 20. vijeka, nazvao ga je „balkanskim Homerom”.[3]
U djetinjstvu nije pohađao nikakvu školu, a nakon navršenog punoljetstva punih devet godina je služio u osmanskoj vojsci i za to vrijeme dobro savladao osmansko-turski jezik i u Solunu završio podoficirsku školu. Poslije povratka iz vojske životni vijek je proveo na imanju u rodnom Obrovu, radeći u porodičnoj radnji (mesnici) u Bijelom Polju. Sa guslama se susreo još u ranom djetinjstvu a guslarsku vještinu je učio prvo od oca Huseina, koji je bio guslar, a kasnije i od drugih čuvenih guslara toga vremena: Ćor Husa Husovića, Nezira Kaljića i drugih. Zahvaljujući talentu i vještini, tokom vremena je postao poznatiji guslar i narodni pjevač u kraju.
Istraživajući epsko stvaralaštvo na širim balkanskim prostorima, a u cilju odgonetanja tzv. „homerovskog pitanja”, jedan od najuticajnijih klasičnih filologa 20. vijeka, profesor na američkom univerzitetu Harvard, Milman Parry, zabilježio je, tokom 1935. godine, na specijalnim aluminijskim fonografskim pločama, 80.000 Avdinih epskih stihova.[4] Na osnovu tih istraživanja Parry je zasnovao modernu teoriju usmene književnosti i modernu homerologiju. Nastavljač Parryjevog rada na sakupljanju epskog stvaralaštva Albert Bates Lord, također profesor na Harvardu, 1950/51, zabilježio je još 18.000 Međedovićevih stihova, kompletirajući na taj način impozantnu kolekciju od oko 100.000 stihova „sandžačkog Homera” Avde Međedovića.[5]
Profesor Harvardskog univerziteta Zlatan Čolaković transkribovao je sa zvučnih snimaka više od 80.000 stihova bošnjačke epike harvardskog Parryjevog arhiva. Poznati Međedovićev ep „Ženidba Smailagić Meha“ prvi put je objavljen u Crnoj Gori, a prvi put čitav 1974. godine na engleskom i bosanskom jeziku. Stoga je porodici Čolaković 2010. uručena povelja „Avdo Međedović“.[6] Podgorički savjet za imenovanje novih ulica, bulevara, trgova, mostova i naselja donio odluku da jednoj ulici u novom jezgru grada, na granici između Starog aerodroma i Konika, da ime Avde Međedovića.[7] Sulejman Zatrić je 2011. režirao za SANDŽAKTV film Avdo Međedović balkanski Homer.[8]
Reference
uredi- ^ www.danas.rs, "Zaslužujemo bogat kulturni život", objavljeno 4. avgusta 2011, pristupljeno 13. februara 2014.
- ^ www.bosnjaci.me Arhivirano 21. 2. 2014. na Wayback Machine, "Avdo Međedović (1875-1953)", objavljeno 29. juna 2013., pristupljeno 13. februara 2014.
- ^ www.kingmixers.com Arhivirano 5. 8. 2006. na Wayback Machine, "Structural Sympathies in Ancient Greek and South-Slavic Heroic Song"
- ^ Parry, Milman; Parry, Adam (editor) (1971), The making of Homeric verse. The collected papers of Milman Parry, Oxford: Clarendon Press
- ^ Lord, Albert Bates (1960), The singer of tales, Cambridge, Mass.: Harvard University Press
- ^ www.danas.rs, "Povratak „Homera sa Obrova“", objavljeno 25. marta 2010., pristupljeno 13. februara 2014.
- ^ www.slobodnaevropa.org, "Crnogorci ljube lance", objavljeno 18. februara 2012., pristupljeno 13. februara 2014.
- ^ www.youtube.com, "FILM AVDO MEDJEDOVIC BALKANSKI HOMER", objavljeno 15. maja 2012., pristupljeno 13. februara 2014.