Šah (titula)

Šah (farsi, شاه, šāh, "vladar, kralj"; od indoevropske riječi khšathra-pava, "kralj") naslov je koji se historijski koristio za perzijske vladare. U skladu sa starogrčkim i bizantijskim naslovom za kraljeve i careve, basileus toon basileoon, doslovno "kralj kraljeva," persijski vladari su se počeli nazivati šahenšahovima, tj. "šah šahova."

Historija

Šah, ili Shāhanshāh (Kralj kraljeva) koristio se u punoj dužini imena i bio je naziv za šerzijskog cara. To je uključivalo i vladare prvog Perzijskog carstva, iz dinastije Achaemenid, koji su ujedinili Perziju i stvorili ogromno interkontinentalno carstvo, kao i vladare iz drugih dinastija kroz historiju do dvadesetog stoljeća i dinastiju Pahlavi. Naslov su također intenzivno koristili i carevi Indijskog potkontinenta, uključujući i careve Mogulskog carstva. Na primjer, treći Mogulski car, Akbar Veliki (1542. - 1605.), bio je formalno poznat kao "Shahanshah Akbar-e-Azam".

Puni naziv vladara iz Achaemenid dinastije bio je XšāyaΘiya XšāyaΘiyānām, u staroperzijskom "Kralj kraljeva", što odgovara Perzijskom Šāhān Šāh, i modernom Perzijskom  شاهنشاه (Shāhanshāh). U grčkom, ova fraza je prevedena kao  "βασιλεύς τῶν βασιλέων (basileus tōn basiléōn)", "Kralj kraljeva", što je ekvivalent caru. Oba termina su često koristila skraćeno svoje korijene Shah i Basileus.

U zapadnim jezicima, Shah se češće koristi nego riječ Shāhanshāh. Izraz je prvi put zabilježen na engleskom jeziku 1564. godine i označavala je naslov kralja Perzije. Dugo vremena, Evropljani su mislili da je Šah poseban kraljevski naslov, ne jednog carstva, iako su samo vladari Perzije sebe smatrali kao carevi Perzijskog carstva (kasnije Iran). Evropsko mišljenje se promijenilo od Napoleonovog doba, kada je Perzija bila saveznik zapadnih sila željna da osvoji teritorije koje su bile pod upravom Osmanlijskog padišaha.

U dvadesetom stoljeću, šah Perzije, Mohammad Reza Pahlavi, zvanično je usvojio naslov  شاهنشاه Shâhanshâh. On je također dao titulu i svojoj supruzi شهبانو Shahbânu (carica). Iran više nije imao Šaha nakon Islamske revolucije 1979. godine.