Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije

Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije od 1946. godine predstavljao je ustvari ustavnopravno izražavanje tekovina komunističke revolucije u zemlji. Donijet je 31. januara 1946. godine, na zajedničkoj sjednici oba doma (Savezne skupštine i Skupštine naroda) Ustavotvorne skupštine.^[1]

Odredbe

Potpuni prekid sa Kraljevinom Jugoslavijom ostvaren je proglašavanjem federalnog uređenja. U Ustavu se definiše teritorijalna podjela na 6 narodnih republika i 2 pokrajine (Autonomnu pokrajinu Vojvodinu i Autonomnu kosovsko-metohijsku oblast), a granice republika su uglavnom slijedile granice nakon Balkanskih ratova 1912/13, kao i etničke kriterije. Novina je bila proglašavanje NR Makedonije, i pokrajina Kosova i Vojvodine, koji do tada u tom vidu nisu postojale, kao i dodjeljivanje statusa naroda Crnogorcima i Makedoncima.^[1]

Drugo bitno obilježje je ugledanje na Ustav SSSR-a 1936. godine (tzv. Staljinov ustav). Ustav je sadržao odredbe o dominantnom položaju državne svojine, organizaciji vlasti na načelu jedinstva vlasti i dihotomnu podelu svih državnih organa na organe državne vlasti i organe državne uprave.

Podjela nadležnosti postojala je između savezne države, republika članica, teritorijalne samouprave i lokalne samouprave. Na istom nivou vlasti postojalo je načelo jedinstva vlasti, a vertikalno uređenje bilo je bazirano na načelu tzv. demokratskog centralizma, koji je definisao vodeći ustavotvorac tog vremena Edvard Kardelj. To je ustvari značilo uvođenje etatističkog društvenog i centralističkog državnog uređenja i pored nominalnog federalizma. Ideološki, politički i drugi oblici pluralizma bili su isključeni.

Praksa

Ovaj Ustav će omogućiti učvršćavanje nove vlasti u zemlji, ali će ubrzo krenuti proces njegovog mjenjanja usljed sukoba sa SSSR-om, doskorašnjim saveznikom i uzorom. Jugoslovenski put u socijalizam otpočeće ustavnim promjenama 1950. i 1952. godine, a suštinska promjene uslijediće Ustavnim zakonom o osnovama društvenog i političkog uređenja FNRJ i saveznim organima vlasti, 1953. godine.

Vanjski linkovi

Logo Wikizvora

Wikizvor ima izvorni tekst: Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije (1946.)

Reference

^ ^a ^b Holm Sundhaussen Jugoslawien und seine Nachfolgestaaten 1943-2011 - Eine ungewönliche Geschichte des Gewönlichen, Böhlau Verlag Wien - Köln - Weimar, ISBN 978-3-205-79609-1

[HS-1] Holm Sundhaussen Jugoslawien und seine Nachfolgestaaten 1943-2011 - Eine ungewönliche Geschichte des Gewönlichen, Böhlau Verlag Wien - Köln - Weimar, ISBN 978-3-205-79609-1

[1]