Trombon

Trombon je muzički instrument iz porodice limenih puhačkih instrumenata. Kao i na svim mjedenim instrumentima, zvuk se proizvodi kada vibrirajuće usne svirača (ambažura) prilikom sviranja uzrokuju vibriranje vazdušnog stupa unutar instrumenta. Skoro svi tromboni imaju uklapajući klizni mehanizam u obliku cijevi čijim se izvlačenjem ukupna dužina povećava i dobijaju se dublji tonovi, a uvlačenjem smanjuje i tonska osnova povišava. Mnogi moderni modeli trombona koriste i dodatak ventila za spuštanje nagiba instrumenta. Neke vrste trombona imaju tri ventila koja su slična onima na trubi.

Riječ "trombon" potječe od italijanskog tromba (truba) i -one (sufiks koji znači "veliki"), pa puni naziv znači "velika truba". Trombon ima pretežno cilindrični otvor kao što je njegov ventilski kolut, bariton, za razliku od njegovih srodnih muzičkih instrumenata kao što su: kornet, eufonij i francuski rog. Tromboni koji se danas najčešće susreću su tenor i bas tromboni. Porodicu trombona su do pred kraj 19. vijeka sačinjavala 3 člana: alt-trombon (čiji je pedalni ton bio E♭, odnosno drugi alikvotni ton eѕ sa daljim nizom), tenor-trombon (sa pedalnim tonom B1, drugi alikvotni ton B sa daljim nizom) i bas-trombon (pedalni ton F1, drugi alikvotni ton F sa daljim nizom). Kasnije su se samo druga dva ustalila kao stalni instrumenti simfonijskog orkestra, jer se umjesto alt-trombona, uzimao još jedan tenor-trombon iz tročlane grupe trombona.

Bas-trombon ima obim od C (H1) do g1. Na njemu, zbog dužine cijevi kliznog mehanizma (povlačka) ne može da se dovede u VII poziciju, tako da ima samo šest pozicija (od tona F u prvoj poziciji naniže po pola stepena). Danas je kod ove vrste trombona najrasprostranjeniji tenor-bas trombon (kombinacija oba trombona), odnosno tenor-trombon koji je snabdjeven tzv. kvartnim- ili F-ventilom. Ovaj ventil omogućava sniženje obima tenor-trombona naniže do C, a sa uključivanjem još i posebnog polukružnog dijela cijevi, moguće je dobiti i ton H1 (koji ipak nije preporučljiv za čestu upotrebu). Na taj način se dobijaju svi polustepeni između pedalnih tonova u kontra-oktavi i tona E, koji je najniži ton u obim tenor-trombona. Pedalne tonove od B1 naniže teško je dobiti dublje od trećeg (A♭1) ili četvrtog (G1) tona.

Kad se danas govori o orkestarskoj grupi od tri trombona (ako nije izričito naglašeno drugačije), podrazumevaju se dva tenor-trombona i jedan bas- (odnosno tenor-bas) trombon sa osnovnim nizom na B, i 2 dodatna ventila.

Kao još jednu vrstu trombona treba pomenuti i kontrabas-trombon (obim za oktavu niže od tenor-trombona), koji se više ne koristi, jer je njegovu ulogu preuzela tuba i bas-trombon s osnovnim nizom na F i 2 dodatna ventila. Nekada uobičajeni pedalni ton E kod alto trombona postao je manje korišten, jer su tehnička poboljšanja proširila gornji raspon tenora, ali je njegova upotreba danas u porastu zbog lakše zvučnosti, koja je cijenjena u mnogim klasičnim i ranim romantičnim djelima. Muzika za trombon obično se piše za koncertne tonove, bilo u basu ili tenoru, mada se događaju izuzeci, osobito kod britanskih limenih puhačkih grupa, gdje je tenor-trombon predstavljen kao B-transponirajući instrument, napisan u visokom ključu. Osoba koja svira trombon naziva se trombonistom.

Literatura

Campbell, Murray; Greated, Clive A.; Myers, Arnold, Musical Instruments: History, Technology, and Performance of Instruments of Western Music, Oxford University Press, 2004, str. 201–; ISBN 978-0-19-816504-0
Fischer, Henry George, The Renaissance Sackbut and Its Use Today, Metropolitan, 1984, str. 15–; ISBN 978-0-87099-412-8
Adey, Christopher, Orchestral Performance, "Faber & Faber", London, 1998; ISBN 0-571-17724-7
Baines, Anthony, Brass Instruments: Their History and Development, "Faber & Faber", London, 1980; ISBN 0-571-11571-3