Radničko naselje Majdan

Radničko naselje Majdan nalazi se u Varešu, Bosna i Hercegovina. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj 6. do 8. novembra 2013, donijela je odluku da se naselje proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović i Ljiljana Ševo.Nacionalni spomenik čini sedam stambenih objekata sa pripadajućim zelenim površinama.

Historija

Realizacija radničkog naselja Vareš Majdan po projektu Juraja Najtharta iz 1939. godine, počelo je 1947., a radovi su završeni do 1954. godine. U narednom periodu, naselje je prošireno prema uzvišenju na zapadnoj strani, ali po izmijenjenom projektu. Tokom 1952. i 1961. godine izgrađeni su putevi kojim je naselje povezano sa centralnim dijelom Vareša i Planinicom.

Tokom zadnjeg rata u BiH (1992.–1995.) naselje Vareš Majdan je u znatnoj mjeri oštećeno. Nakon 1995. godine, stanovnici Vareš Majdana su se vratili i popravili oštećene stambene jedinice. Danas je naselje većim dijelom u funkciji.

Opis

Radničko naselje smješteno je na padini i sastoji se iz:

• donjeg dijela na istočnoj strani, gdje je smješteno ukupno 7 objekata izvedenih po originalnom projektu Juraja Najtharta iz perioda neposredno prije Drugi svjetski ratII svjetskog rata.
• gornjeg dijela na zapadnoj strani, gdje je smješteno ukupno 15 objekata izvedenih u kasnijoj fazi, po izmijenjenom projektu.

Osnovnu jedinicu naselja predstavlja stambena zgrada za 6 porodica, takozvane šestorke, sa zasebnim pomoćnim objektom (koji služi kao šupa ili kokošinjac) i pristupnim ozelenjenim platoom. Izvedene su u 3 varijante koje se razlikuju po tlocrtnim veličinama, a spratnost je uvijek P+1. Ulazi u prizemne stanove su natkriveni spratnim prepustima, a stanovima na spratu se pristupa vanjskim stepeništem širine 130 cm koji vode do spratne lođe.

Koncept oblikovanja i materijalizacije, predstavlja sintezu savremenog izraza i tradicije. Spratna lođa sa stepeništem je izvedena po uzoru na divanhane, a prepusti sprata po uzoru na doksate. Kružni otvori na fasadama su inspirirani drvenim mušabakom. Umjesto od drveta, zgrade su izvedene od armiranog betona. Stepenište sa ogradom i lođe su izvedene od metala ili drveta. Krovovi su izvedeni kao četverovodni sa naglašenim strehama.

Literatura

• Maja Pličanić, Elša Turkušić - Radničko naselje Moderne sa "kućom za neoženjene radnike" u Varešu – prilog istraživanju polivalentne arhitekture Juraja Neidhardta. Sarajevo. 2012.
• Jelica Karlić – Kapetanović. Juraj Najdhadrt – život i djelo. Sarajevo: Veselin Masleša, 1990.