Predsjednik SFRJ

Predsjednik SFRJ je bio šef države od 1953 do 1980. godine u Socijalističkoj federativnoj republici Jugoslaviji (ranije u Federativnoj narodnoj republici Jugoslaviji). Jedini nosilac ove funkcije bio je doživotni predsjednik Josip Broz Tito.

Standarta predsjednika SFR Jugoslavije

Ustavni zakon (1953)

Po Ustavnom zakonu o osnovama društvenog i političkog uređenja Federativne narodne republike Jugoslavije i saveznim organima vlasti (1953) predsjednik Republike je bio istovremeno i predsjednik Saveznog izvršnog vijeća. On je:

• predstavljao FNRJ u zemlji i u međunarodnim odnosima;
• proglašavao ukazom zakone;
• izdavao isprave o ratifikaciji međunarodnih ugovora i drugih sporazuma;
• postavljao i opozivao ukazom ambasadore i opunomoćene ministre FNRJ;
• primao akreditivna i opozivna pisma kod njega akreditovanih stranih diplomatskih predstavnika;
• dodeljivao ukazom odlikovanja i počasna zvanja.

Imao je pravo da zadrži od izvršenja akt Saveznog izvršnog vijeća, uz obavezu da sporno pitanje iznese pred Saveznu narodnu skupštinu. Bio je vrhovni komandant oružanih snaga i predsjednik Savjeta narodne odbrane. Članove ovog savjeta imenovalo je Savezno izvršno vijeće na prijedlog predsjednika Republike.

Predsjednik Republike se birao iz reda poslanika Savezne narodne skupštine, na zajedničkoj sjednici oba doma — Saveznog vijeća i Vijeća proizvođača. Kandidata za predsjednika je moglo predložiti dvadeset narodnih poslanika, a predsjednik bi postajao kandidat koji bi dobio većinu glasova.

U slučaju odsutnosti, predsjednika Republike zamjenjivao je jedan od potpredsjednika Saveznog izvršnog vijeća.

Ustav SFRJ (1963)

Po Ustavu Socijalističke federativne republike Jugoslavije (1963) predsjednik Republike je predstavljao SFRJ u zemlji i inostranstvu i vršio druge političko-izvršne funkcije. Bio je vrhovni komandant oružanih snaga Jugoslavije.

Predlagao je Saveznoj skupštini jednog njenog člana za predsjednika Saveznog izvršnog vijeća, koji bi zatim podnosio predlog za izbor članova Saveznog izvršnog vijeća. <predsjednik Republike je mogao sazvati sednicu Saveznog izvršnog vijeća i staviti određena pitanja na dnevni red njegove sednice. On je predsjedavao sednici kojoj je prisustvovao.

Predsjednik Republike je:

• proglašavao ukazom savezne zakone,
• proglašavao odluku Savezne skupštine o izboru Saveznog izvršnog vijeća, predlagao izbor predsjednika i sudija Ustavnog suda, predlagao izbor i razrešenje članova Savjeta federacije, predlagao imenovanje i razrješenje zamjenika vrhovnog komandanta,
• postavljao i opozivao ukazom ambasadore i poslanike Socijalističke federativne republike Jugoslavije i primao akreditivna i opozivna pisma od kod njega akreditovanih stranih diplomatskih predstavnika, izdavao isprave o ratifikaciji međunarodnih ugovora,
• dodjeljivao odlikovanja,
• davao, saglasno saveznom zakonu, pomilovanja za krivična dela predviđena saveznim zakonima,
• proglašavao ratno stanje ako Savezna skupština nije bila u mogućnosti da se sastane,
• osnivao odgovarajuće službe za vršenje poslova iz svog delokruga,
• vršio druga predviđena prava i dužnosti.

Predsjednik Republike je na predlog Saveznog izvršnog vijeća za vreme ratnog stanja ili u slučaju neposredne ratne opasnosti donosio uredbe sa zakonskom snagom o pitanjima iz nadležnosti Savezne skupštine. Ove uredbe bi podnosio na potvrdu Skupštini čim bi ona bila u mogućnosti da se sastane. Imao je pravo da zadrži od izvršenja uredbe i druge propise Saveznog izvršnog

Ustav SFRJ (1974)

Po Ustavu Socijalističke federativne fepublike Jugoslavije (1974) predviđeno je da Skupština SFRJ može, na predlog skupština republika i skupština autonomnih pokrajina, izabrati Josipa Broza Tita za predsjednika Republike bez ograničenja trajanja mandata na osnovu njegove istorijske uloge. Predsjednik Republike se birao na zajedničkoj sjednici vijeća Skupštine SFRJ većinom glasova prisutnih delegata tajnim glasanjem. Izabrani predsjednik davao je svečanu izjavu na zajedničkoj sednici vijeća Skupštine SFRJ.

Predsjednik Republike je predstavljao Socijalističku federativnu republiku Jugoslaviju u zemlji i inostranstvu. Bio je predsjednik Predsedništva SFRJ i vrhovni komandant jugoslovenskih oružanih snaga. Bio je i predsjednik Savjeta za narodnu odbranu.

Predsjednik Republike je:

• proglašavao ukazom savezne zakone,
• proglašavao odluku Skupštine SFRJ o izboru Saveznog izvršnog vijeća,
• postavljao i opozivao ukazom ambasadore i poslanike Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, primao akreditivna i opozivna pisma od stranih diplomatskih predstavnika koji su kod njega akreditovani, izdavao isprave o ratifikaciji međunarodnih ugovora,
• dodeljivao odlikovanja Socijalističke federativne republike Jugoslavije,
• utvrđivao postojanje neposredne ratne opasnosti, naređivao opštu ili delimičnu mobilizaciju i, ako Skupština SFRJ i Predsedništvo SFRJ nisu bili u mogućnosti da se sastanu, proglašavao ratno stanje,
• osnivao odgovarajuće službe za vršenje poslova iz svog djelokruga.

Za vreme ratnog stanja ili u slučaju neposredne ratne opasnosti, ako Predsedništvo SFRJ nije bilo u mogućnosti da se sastane, predsjednik Republike je donosio uredbe sa zakonskom snagom o pitanjima iz nadležnosti Skupštine SFRJ. Podnosio je ove uredbe na potvrdu Skupštini SFRJ čim bi ona bila u mogućnosti da se sastane.

Predsjednik Republike je mogao sazvati sjednicu Saveznog izvršnog vijeća i staviti određena pitanja na dnevni red sednice. On je predsjedavao sjednici kojoj je prisustvovao. Mogao je sazvati i Savjet federacije SFRJ radi razmatranja pitanja opće politike. On je mogao članu Savjeta federacije povjeriti izvršenje određenog zadatka.

Predsjednik Republike kao vrhovni komandant oružanih snaga Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije je:

• rukovodio i komandovao oružanim snagama Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije i utvrđivao osnove planova i pripremnih mjera za odbranu zemlje,
• utvrđivao plan upotrebe oružanih snaga Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije za slučaj rata i naređivao upotrebu oružanih snaga u miru,
• postavljao, unapređivao i razrešavao generale i admirale, kao i druge vojne starješine za koje to savezni zakon odredi,
• postavljao i razrešavao predsjednike, sudije i sudije-porotnike vojnih sudova i vojne tužioce.

Predsjednik Republike je mogao određene poslove rukovođenja i komandovanja oružanim snagama Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije prenijeti na saveznog sekretara za narodnu odbranu. Savezni sekretar za narodnu odbranu je odgovarao predsjedniku Republike za poslove koji su na njega preneseni.

Predsjednik Republike je mogao sazvati zajedničku sednicu Predsedništva SFRJ i Saveznog izvršnog vijeća i toj sednici je predsjedavao. On je mogao povjeriti potpredsjedniku Predsedništva SFRJ vršenje određenih poslova iz svog delokruga.

Također pogledajte

• Predsjedništvo SFRJ
• Potpredsjednik SFRJ