Razlika između verzija stranice "Michel Foucault"

Foucault je najpoznatiji po svojim [[Kritička teorija|kritičkim studijama]] društvenih institucija , ponajprije psihijatrije, medicine, [[nauke o čovjeku]] (ili: [[antropološke nauke]]) i [[zatvor]]skog sistema, kao i po svom radu na [[Historija ljudske seksualnosti|historiji ljudske seksualnosti]]. O Foucaultovim teorijama o moći i odnosima između moći, [[Znanje|znanja]] i diskursa naširoko se raspravljalo. U 1960-im Foucault je često povezivan s [[Strukturalizam|strukturalističkim]] pokretom, da bi se kasnije sam Foucault distancirao od strukturalizma. Iako se obično Foucault opisuje kao poststrukturalist i postmodernist, on sam je odbacio [[Postmodernizam|postmodernističke]] i [[Poststrukturalizam|poststrukturalističke]] oznake, preferirajući klasificiranje svojih teorija kao kritičke historije [[Modernitet|moderniteta]] zasnovanog u Kantu.<ref>[http://www.michel-foucault.com/concepts/index.html link]</ref>

 

 

Foucault, punim imenom Paul-Michel Foucault, rođen je u [[Poitiers]]u 15. oktobra 1926. u uglednoj provincijskoj porodici. Njegovo rano obrazovanje bilo je mješavina uspjeha i mediokriteta, sve dok nije počeo pohađati [[Isusovci|jezuitski]] koledž Saint-Stanislas, gdje je briljirao.<ref>{{cite book | last = Smart | first = Barry | title = Michel Foucault | publisher = Routledge | location = New York | year = 1994 | isbn = 0415088879 |page=19}}</ref><ref>{{cite book | last = Dosse | first = François | title = History of Structuralism | publisher = University of Minnesota Press | location = Minneapolis | year = 1997 | isbn = 0816622418 |page=148}}</ref> Nakon [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], tokom kojeg je [[Poitiers]] bio pod njemačkom okupacijom, Foucault se upisuje u prestižnu školu École Normale Supérieure (rue d'Ulm), koja je predstavljala tradicionalnu odskočnu dasku za [[Akademija|akademsku]] [[karijera|karijeru]] u [[Humanističke nauke|humanističkim naukama]] u [[Francuska|Francuskoj]].

 

 

Tokom školovanja na École Normale Supérieure Foucault je imao težak privatni život te je patio od [[Klinička depresija|akutne depresije]]. Tokom posjeta psihijatru Foucault je postao fasciniran [[Psihologija|psihologijom]]. Uz diplomu iz [[Filozofija|filozofije]] [[1952]]. godine dobio je i diplomu iz [[Psihologija|psihologije]]. Bio je uključen u kliničku granu psihologije, što ga je dovelo do mislioca poput [[Ludwig Binswanger|Ludwiga Binswangera]].

Foucault je bio član [[Francuska komunistička stranka|Francuske komunističke stranke]] od 1950. do 1953. godine. Uskoro je postao razočaran kako politikom tako i filozofijom stranke.<ref>{{cite book | last = Morris | first = Brian | title = Western Conceptions of the Individual | publisher = Berg | location = Oxford | year = 1991 | isbn = 0854968016 |page=428}}</ref>

 

Foucault nije bio uspješan na državnom ispitu za viša mjesta u obrazovnom sistemu ([[francuski jezik|fr]]: agrégation) 1950. godine, ali sljedeće godine je ispit uspješno položio. Nakon kratkog perioda kada je predavao na École Normale Supérieure, Foucault je preuzeo mjesto predavača na Univerzitetu u Lille ([[francuski jezik|fr]]: Université Lille Nord de France), gdje je od 1953. do 1954. podučavao psihologiju.

Svoju prvu knjigu ''Mentalna bolest i ličnost'' ([[francuski jezik|fr]]: ''Maladie mentale et personnalité''), djelo kojeg se kasnije odrekao, Foucault je objavio 1954. godine. U tom periodu svoga života Foucault nije bio zainteresiran za predavanje, te je duže vrijeme izbivao iz Francuske: prvo je od 1954. do 1958. služio Francuskoj kao izaslanik za kulturu na [[Univerzitet u Uppsali|Univerzitetu u Uppsali]] u [[Švedska|Švedskoj]], da bi nakon toga u kraćim periodima predavao na [[Univerzitet u Varšavi|Univerzitetu u Varšavi]] i na [[Univerzitet u Hamburgu|Univerzitetu u Hamburgu]].

Nakon što je Defertu dodijeljeno odsluženje vojnog roka u Tunisu, Foucault je 1965. preuzeo profesorsko mjesto na [[Univerzitet u Tunisu|Univerzitetu u Tunisu]]. Kada je objavio svoju knjigu ''Les Mots et les choses'' (''Riječi i stvari'') za vrijeme vrhunca interesiranja za [[strukturalizam]] 1966. godine, Foucault je ubrzo svrstan u grupu mislilaca poput [[Jacques Lacan|Jacquesa Lacana]], [[Claude Lévi-Strauss|Claudea Lévi-Straussa]] i [[Roland Barthes|Rolanda Barthesa]] koji su predstavljali najnoviji val mislilaca odlučan da svrgnu s trona [[egzistencijalizam]] populariziran od strane [Jean-Paul Sartre|Jean-Paula Sartrea]]. Foucault je izrekao brojne skeptične primjedbe o [[Marksizam|marksizmu]], što je razbjesnilo velik broj ljevičarskih kritičara, ali kasnije je Foucault čvrsto odbacio ideju da ga se označi kao 'strukturalista'.<ref>{{cite book | last = Dosse | first = François | title = History of Structuralism | publisher = University of Minnesota Press | location = Minneapolis | year = 1997 | isbn = 0816623708 |page=79}}</ref> Boravio je u [[Tunis]]u i u maju 1968. za vrijeme studentskih protesta, gdje je na njega snažan utjecaj ostavio lokalni studentski protest koji se desio ranije iste godine. Najesen 1968. godine vraća se u Francusku, gdje 1969. godine objavljuje ''L'archéologie du savoir'' (''[[Arheologija znanja]]''), metodološki odgovor svojim kritičarima.

 

 

Nakon dešavanja iz 1968. godine [[francuska]] vlada je osnovala novi eksperimentalni univerzitet ''Paris VII'' u [[Vincennes]]u, a Foucault je u decembru iste godine postavljen za šefa odsjeka za filozofiju.<ref>{{cite book | last = Hitchcock | first = Louise | title = Theory for Classics | publisher = Routledge | location = New York | year = 2008 | isbn = 0415454972 |page=124}}</ref> Foucault je uposlio većinom mlade ljevičarske profesore poput [[Judith Miller]]. Radikalizam ovih mladih profesora isprovocirao je [[Francuska|francusko]] ministarstvo obrazovanja koje se suprotstavilo činjenici da mnogi predmeti u nazivu sadrže odrednicu "marksistički/lenjinistički" i koje je donijelo odredbu kojom studenti iz Vincennesa neće biti kvalificirani da predaju u srednjim školama.<ref>{{cite book | last = Mills | first = Sara | title = Michel Foucault | publisher = Routledge | location = New York | year = 2003 | isbn = 0415245699 |page=18}}</ref> Foucault se pridružio studentima i učestvovao u okupiranju upravnih zgrada i u borbama s policijom.

Foucaultova profesura na Univerzitetu u Vincennesu bila je kratkog vijeka, budući da je 1970. izabran za profesora historije sistema misli na [[Koledž Francuske|Koledžu Francuske]], najprestižnijoj akademskoj instituciji u [[Francuska|Francuskoj]]. Njegov politički angažman se povećao , a njegov partner Defert se pridružio ultra[[Maoizam|maoističkoj]] Proleterskoj ljevici ([[francuski jezik|fr]]: Gauche Proletarienne). Foucault je pomogao pri osnivanju Grupe za zatvorsko informiranje ([[francuski jezik|fr]]: Groupe d'Information sur les Prisons) kako bi se zatvorenicima obezbijedio način da izražavaju svoje probleme. Ovo se podudara s Foucaultovim povratkom proučavanju kaznenih institucija i s objavljivanjem knjige ''Nadzor i kazna'' ([[francuski jezik|fr]]: ''Surveiller et Punir''), koja "pripovijeda" o strukturama mikromoći koje su se od 18. stoljeća razvijale u društvima Zapada uz poseban fokus na [[zatvor]]ima i [[škola]]ma.

 

 

U kasnim 70-im politički aktivizam u Francuskoj je postepeno gubio na važnosti ostavljajući mnoge ljevičarske intelektualce razočaranim.<ref>{{cite book | last = Hazareesingh | first = Sudhir | title = Intellectuals and the French Communist Party | publisher = Clarendon Press | location = Oxford | year = 1991 | isbn = 0198278705 |page=166}}</ref> Određeni broj mladih maoista napustio je svoja uvjerenja kako bi postali takozvani [[Novi filozofi]], često citirajući Foucaulta kao svoj glavni utjecaj, status o kojem je Foucault imao pomiješane osjećaje.<ref>Peter Dews, "The Nouvelle Philosophie and Foucault," ''Economy and Society'' '''8'''(2) (May 1979), pp. 127-71.</ref> Foucault je u ovom periodu započeo s radom na svom projektu od šest tomova ''[[Historija seksualnosti]]'', koji nikad nije završen. Prvi tom je u Francuskoj objavljen 1976. godine pod naslovom ''La Volonté de Savoir'' (prevođeno kao ''Volja za znanjem'' i kao ''O znanju i moći''). Drugi i treći tom su se pojavili tek nakon osam godina i iznenadili su čitaoce svojom temom (antički grčki i latinski tekstovi), svojim pristupom i stilom, naročito Foucaultovim fokusom na subjektu, koncept za koji su mnogi pogrešno vjerovali da je Foucault prije zanemarivao.

Foucault je umro od bolesti povezane sa [[Sida|AIDS-om]] u Parizu 25. juna 1984. Bio je prva visokoprofilna osoba u Francuskoj za koju se objavilo da ima AIDS. Malo je bilo poznato o toj bolesti u to vrijeme<ref> "[http://www.aegis.com/topics/timeline/ So Little Time: A year-by-year history of the AIDS epidemic]". AIDS Education Global Information System. Retrieved on 4 February 2008.</ref> i otada se pojavio izvjestan broj kontroverzi.<ref>O'Farrell, Claire. "[http://www.michel-foucault.com/ecrits/tls.pdf Pismo Timesovom književnom prilogu (The Times Literary Supplement) (neobjavljeno)]". Pismo je napisano 2002. godine u kontekstu kontroverze oko Foucaultove smrti od AIDS-a. (engleski) Retrieved on 04 February 2008.</ref> U članku s naslovnice ''[[Le Monde]]'' je objavio njegovu smrt, nije bilo spominjanja AIDS-a, iako je implicirano da je umro od velike infekcije. Neposredno pred svoju smrt Foucault je uništio većinu svojih rukopisa i svojim testamentom zabranio objavljivanje onog što je možda izostavio.<ref name=JMiller>{{cite book|title=The Passion of Michel Foucault|author=James Miller|year=1993|publisher=HarperCollins|isbn=0-00-255267-1}}</ref>

 

 

===''Ludilo i bezumlje: Historija ludila u doba klasicizma''===

Foucaultova knjiga ''Riječi i stvari. Arheologija naukā o čovjeku'' ([[francuski jezik|fr]]: Les Mots et les choses. Une archéologie des sciences humaines) je objavljena 1966. godine. Foucault je ovo djelo prvobitno htio nasloviti "Red riječi" ("L'Ordre des Choses"), ali je promijenio naslov budući da je već postojala knjiga s tim naslovom. Knjiga započinje širokom raspravom o slici [[Diego Velázquez|Diega Velázqueza]] ''Las Meninas'' i njenom složenom rasporedu linija gledišta, skrivenosti i izgleda.<ref name="Gresle">Gresle, Yvette. "[http://www.thefreelibrary.com/Foucault's+Las+Meninas+and+art-historical+methods.-a0165730968 Foucault's 'Las Meninas' and art-historical methods]". ''Journal of Literary Studies'', retrieved 01 December 2008.</ref> Potom se razvija centralna tvrdnja u knjizi: da su svi periodi historije posjedovali specifične inherentne uslove istine koji su kreirali šta je prihvatljivo, naprimjer, [[Nauka|naučni]] diskurs. Foucault tvrdi da su se ovi uslovi diskursa mijenjali tokom vremena i to u velikim i iznenadnim pomacima, iz [[Epistema|episteme]] jednog perioda u drugu.<ref>{{cite book | last = Holub | first = Robert | title = Crossing Borders | publisher = University of Wisconsin Press | location = Madison | year = 1992 | isbn = 0299132749 |page=57}}</ref> Foucaultova [[Friedrich Nietzsche|ničeanska]] kritika vrijednosti [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljstva]] u ''Riječima i stvarima'' imala je ogroman utjecaj na historiju kulture.<ref>{{cite book | last = Chambon | first = Adrienne | title = Reading Foucault for Social Work | publisher = Columbia University Press | location = New York | year = 1999 | isbn = 023110717X |pages=36–37}}</ref> Foucaultove slavne tvrdnje da je čovjek "tek noviji izum" i da je "kraj čovjeka" blizu se nalaze u ovoj knjizi.<ref>{{cite book | last = Hutcheon | first = Linda | title = Irony's Edge | publisher = Routledge | location = New York | year = 1995 | isbn = 0415054532 |page=123}}</ref> Ova knjiga je od Foucaulta stvorila prominentnu intelektualnu ličnost u Francuskoj.<ref>{{cite book | last = Booker | first = Keith | title = A Practical Introduction to Literary Theory and Criticism | publisher = Longman | location = New York | year = 1996 | isbn = 0801317657 |page=122}}</ref>

 

 

*[[Filozofija]]