|
[[Britpop]]
[[Image:Sarajevokatedrala.PNG|right|thumb|200px|right|Sarajevo Katedrala Isusovog Svetog Srca je odličan primjer romanističkog i novo gotičkog arhitekturskog stila.]]
Arhitektura je umjetnost gradnje, planiranja, oblikovanja i izrade najrazličitijih objekata sa različitim funkcijama: za življenje, odmor, rekreaciju, obrazovanje, radne djelatnosti i brojne druge aktivnosti. Šira definicija obuhvata i druge grane, počev od oblikovanja i planiranja razvoja okoline, pa do dizajna namještaja i drugih proizvoda.
==Svrha i ciljevi arhitekture==
Prema najstarijem očuvanom djelu koje govori o arhitekturi, (Vitruvius-ova) De Architectura, dobra građevina treba imati ljepotu (Venustas), čvrstinu (Firmitas) i korisnost (Utilitas), te se arhitekturu često posmatra kao način pronalaženja odgovarajućeg omjera između ove tri osobine, a da ni jedna ne dominira.
Arhitektura je multidiscliplinarna, jer objedinjava matematiku, nauku, umjetnost, tehnologiju, društvene nauke, politiku, istoriju, filozofiju i druge nauke. Kako kaže Vitruvius, "Arhitektura je nauka, koja potiče od mnogih drugih nauka, i koja je ukrašena s mnogim i raznim učenjem: s kojom pomoči je napravljena procjena od onih radova koji su rezultati drugih umjetnosti". On isto misli da bi arhitekt trebao da zna dobro muziku, astronomiju i td. Filozofija je vrlo važna među njima. Kad se govori o pristupu jednog arhitekta, često se govori o njegovoj "filozofiji".
==Teorija i praksa==
Važnost teorije u formiranju prakse ne može biti prenaglašen, iako mnogi arhitekti izbjegavaju teoriju. Vitruvius kaže: "Praksa i teorija su roditelji arhitekture. Praksa je često i nastavljeno razmišljanje o metodima u kojima je proveden bilo koji rad... za pretvaranje materijala na najbolji i najbrži način. Teorija je rezultat tog razumijevanja koja prikazuje i objašnjava da je upotrijebljeni materijal bio tako primjenjen da bi se dostigao željeni cilj. U tome sam arhitekt-praktičar ne može da imenuje dovoljne razloge za formu koju je osnovao; a arhitekt-teoretičar isto ne uspijeva, hvatajuči sjenu umjesto supstancu. Onaj koji je i teoretičar i praktičar, je prema tome dvostruko naoružan; sposoban da ne samo dokaže ispravnost njegovog dizajna, nego da ga i ostvari."
==Arhitektura i zgrade==
Razlika između primjera arhitekture i obične zgrade je pitanje velike rasprave. Prema Nikolaus Pevsneru, Evropskom historičaru iz ranog dvadesetog vijeka, "Stada za bicikl je zgrada, Linkon katedrala je primjer arhitekture". U modernom mišljenju, razlika nije tako jasna. Što više idemo unatrag u historiji, sve veče je mišljenje šta arhitektura jeste i nije. Ako, kao Vitruvius mi smatramo da je arhitektura "dobra" zgrada, da li to znači da loša arhitektura ne postoji? Da bi se riješila ova rasprava arhitektura se može definirati kao rad arhitekta. Tako je najznačajniji razvoj arhitekture i arhitekta kroz doba historije.
==Historija==
Arhitektura se prvi put pojavlja kao rezultat dinamike između potreba (zaklon, sigurnost, vjera) i sredstva (prisutni materijali za izgradnju i vještina. Prahistorijska i primitivna arhitektura sačinjava ova rana doba. Što su ljudi napredovali i znanje se širilo zbog čuvanja tradicija, arhitektura postaje zanat. Ovdje se prvo pojavljuje proces pokušaja i grešaka, i kasnije, improvizacija i ponavljanje uspjeha. Arhitekt nije jedini važan lik, on je samo dio nastavljene tradicije.
Rani ljudska naselja su bila ruralna. Kad je suvišna izrada počela, ruralni narodi su postali urbani i gradovi su nastali. U mnogim starim civilizacijama kao kod Egipčana, arhitektura i urbanizacija prikazuje konstantnu interakciju sa duhovnim i nadprirodnim. Međutim, arhitektura i urbanizacija klasičnih civilizacija, kao kod Grka i Rimljanja, nastala je od građanskih ideja, i mnoge nove vrste zgrada su se prvi put pojavile. Arhitekturski stilovi su nastali i počeli su se pisati teksti o arhitekturi, i od njih zakoni i običaji. Neki primjeri od ovih zakona su radovi Vitruviusa, Kaogonđi stare Kine, i Vastu Šastra u staroj Indiji.
U Evropi tokom klasične ere i srednjog vijeka, zgrade nisu bile pripisivani određenim arhitektima, koji su ostali bezimeni. Kasnije, kompleksnost i broj vrsta zgrada se je povečao. Rad sa građane, kao putevi i mostovi, su se počeli praviti. Mnoge nove vrste zgrada, kao naprimjer škole ili bolnice, su se pojavile. Sa renesansom i njenim poticanjem individualnosti i čovječanstvu umjesto vjere, i sa svim njenim uspjehima i napredovanju, novo pogavlje u historiji arhitekture je početo. Zgrade su određeni posebnim arhitektima poput Majklenđelu, Brunelešiju, i Leonardo De Vinčiju.
Sa sahranjenjem znanja u novim naukama, poput inženjering, i rastom novih materijala i tehnologija, sam arhitekt je počeo da gubi tehničke aspekte zgrade. Tad je on umjesto toga počeo da se više bavi as estetikom. Nastao "Đentlmen Arhitekt", koji je obično radio sa bogatim klijentima i koji se je u glavnom bavio sa vidljivim kvalitetima, koji su bili izvađeni iz historijskih prototipa. U devetnestom stolječu na primjer, u školama arhitekture u Francuskoj, studenti su bili naučeni da prave brze nacrte ljepih zgrada bez brige o kontekstu.
Industrijske revolucije je dopustila masovnu konzumaciju i etetika je postala kriterij čak za srednju klasu zbog jeftinig proizvoda mašinske produkcije. Međutim, takvi proizvodi nisu imali ljepotu i iskrenost asocirana sa izrazom procesom u ranijim proizvodima. Nezadovoljnost sa takvim rješenjem tokom početka dvadesetog stolječa je rezultiralo u mnogim novim filozofijama o arhitekturi koki su bili preci moderne arhitekture. Tad su neki potpuno izbacili historiju i počeli da gledaju na arhitekturu kao kombinaciju umjetnosti, zanata, i tehnologije.
U početku, moderna arhitektura je bila eksperimentalni pokret sa moralnim, filozofijskim, i estetičkim korenjima. Istina je bila zatražena uz odbacivanje historije i prihvatanje funkcije kao osnova forme. Arhitekti su postali važne ličnosti i bili su poznati kao "majstori". Kasnije, moderna arhitektura je prihavtila masivnu produkciju zbog njene jednostavnosti i ekonomijskih razloga. Međutim, šezdesetih godina dvadesetog stolječa ljudi su počeli da primjete nedostatak kvaliteta u ovakvom stilu. Neki razlogi su primječeni nedostatak značaja, ružnost, i uniformnost.
Arhitekti su ovom problemu brzo reagovali, pokušavajuči da naprave više populističku arhitekturu na vidljivom nivou. Ovaj pokret je poznat kao post moderni. Logika je bila da je čak "ukrašena stada" (obična zgrada koja je izgrađena za funkciju iznutra, i za ukras izvana) bolja nego zgrada čija je forma i funkcija jedno te isto. Drugi su pokušali da poprave to što su oni smatrali korenj problema. Oni su se osječali da arhitektura nije privatna filozofijska ili estetička provedba, nego je trebala da sa bavi sa svako dnevnim potrebama običnih ljudi i pokušati da upotrjebi tehnologiju da napravi što bolje uvjete za življenje.
Kako su mnoge druge brige počele da se priznaju i kompleksnost zgrada povečala, arhitektura je počela da postaje sve više multi disciplinski posao. Za arhitekturu je sad potreban tim profesinalaca a da je arhitekt samo jedan među njih, nekad vođa nekad ne. Ovo je stanje profesije danas. Međutim, individualnost je još uvijek cjenjena.
==Zaključak==
Zgrade su najvidljivi proizvodi čovječanstva ikad. Međutim, mnoge od njih su dizajni običnih ljudi, u zemljama u razvoju, ili kroz standardiziranu produkciju u razvijenim zemljama. Arhitekt se još uvijek nalazi po strani od izgradnje zgrada. Vještine arhitekta su tražene samo u izgradi komplikovanih zgrada ili onih koje se smatraju kulturnim ili političkim simbolima. I to je što publika smatra arhitekturom. Uloga arhitekta, iako se mijenja, nije bila centralna, a nikad samostalna. Uvijek postoji dijalog između arhitekta i društva. I to što postaje od ovog dijaloga se može zvati arhitektura - kao proizvod i disciplina.
==Vidite isto==
:[[Arhitekt]]
:[[Spisak zgrada]]
[[af:Argitektuur]]
[[bg:Архитектура]]
[[ca:Arquitectura]]
[[da:Arkitektur]]
[[de:Architektur]]
[[en:Architecture]]
[[es:Arquitectura]]
[[eo:Arkitekturo]]
[[fr:Architecture]]
[[it:Architettura]]
[[ia:Architectura]]
[[he:אדריכלות]]
[[sw:Majenzi]]
[[la:Architectura]]
[[lv:Arhitektura]]
[[lt:Architektūra]]
[[nah:Arquitectura]]
[[nl:Architectuur]]
[[ja:建築学]]
[[no:Arkitektur]]
[[pl:Architektura]]
[[pt:Arquitectura]]
[[ro:Arhitectură]]
[[ru:Архитектура]]
[[simple:Architecture]]
[[sl:Arhitektura]]
[[sr:Архитектура]]
[[fi:Arkkitehtuuri]]
[[sv:Arkitektur]]
[[ta:கட்டிடக்கலை]]
[[zh:建筑学]]
|
