Razlika između verzija stranice "Srpski dinar"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Vraćene izmjene korisnika 79.175.105.105 (razgovor) na posljednju izmjenu korisnika InternetArchiveBot oznaka: vraćanje |
Rescuing 14 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.8 |
||
Red 27:
Najstariji novac potječe iz [[4. vijek p.n.e.|4. vijeka p.n.e.]], kojeg su kovali grčki gradovi. Tokom [[2. vijek p.n.e.|2.]] i [[1. vijek p.n.e.|1 vijeka p.n.e.]] [[Rimska Republika|Rimska republika]] kovala je srebrni novac ''denar'' ([[Latinski jezik|lat.]] "denarius"), čiji je naziv i danas prisutan u nazivima nacionalnih moneta raznih zemalja. Zbog dugotrajne dominacije i utjecaja [[Bizantijsko carstvo|Bizantije]] tada na [[Balkan]]u, bizantijski novac je od [[5. vijek|5.]] pa do [[13. vijek|13. vijeka]] prisutan na području današnje Srbije.<ref name="nbs-historija">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=Novac na tlu Srbije|url=http://www.nbs.rs/izlozbe/latinica/20/20_1/|pristupdatum=12. 11. 2015|language=sr}}{{Mrtav link}}</ref>
Srpski dinar se prvi put spominje u arhivskim dokumentima krajem [[1214]]. godine, u vrijeme [[Stefan Prvovjenčani|Stefana Prvovjenčanog]].<ref name="nbs-historija2">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=Историјат новца на тлу Србије|url=http://www.nbs.rs/izlozbe/cirilica/20/20_1/20_1_1/index.html|pristupdatum=14. 11. 2015|language=sr|archive-date=11. 4. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160411091709/http://www.nbs.rs/izlozbe/cirilica/20/20_1/20_1_1/index.html|url-status=dead}}</ref> Za vrijeme cara Dušana uvodi se 1354. zakon kojim je uređeno kovanje novca. Od tada, pa sve do pada Despotovine [[1459]]. godine, dinar su kovali gotovo svi srpski vladari. On je predstavljao jedno od najbitnijih obilježja samostalnosti i državnosti srpske države u [[Srednji vijek|srednjem vijeku]]. Sav srednjovjekovni novac Srbije se, zbog povlačenja zlata iz opticaja kovao isključivo u srebru.<ref name="vreme"/> Osmanlijsko osvajanje Srbije potislo je dinar.<ref name="finanzen">{{cite web|autor=[[finanzen.net]]|naslov=Serbischer Dinar - Informationen|url=http://www.finanzen.net/devisen/euro-serbischer_dinar-kurs|pristupdatum=12. 11. 2015|language=de}}</ref>
Uslijed gubitka samostalnosti srpske države, sve do polovine [[19. vijek|19. vijeka]] u upotrebi je bio veliki broj različitih moneta: dubrovačka, venecijanska, austrijska, ugarska kao i novac evropskih monarhija toga doba.<ref name="nbs-historija"/> U razdoblju turske vladavine, na području današnje Srbije radilo je nekoliko kovnica turskog novca – Novo Brdo<ref name="nbs-historija2"/>, Kučajna i [[Beograd]]. Naziv posljednje vrste turskog srebrnog novca ''para'' (od arapske riječi bara - što znači srebro), prisutan je i danas kao naziv stotog dijela savremenog srpskog dinara. Od 1919. pušta se u promet novac [[Kraljevina SHS|Kraljevine SHS]]. 1946. nakon kraja [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] uvodi se jednistvena valuta [[FNRJ]]. 23. decembra 1991 uvodi se dinar [[SR Jugoslavija|SR Jugoslavije]].<ref name="vreme">{{cite web | url =http://www.vreme.com/cms/view.php?id=1131661 | naslov =Kratka likovna istorija dinara | last =Ćirić | first =Sonja | datum=15. 8. 2013 | website =[[vreme.com]] | izdavač = | pristupdatum=14. 11. 2015 | jezik =sr }}</ref> Nakon raspada Jugoslavije te osamostaljenja Crne Gore od 2003. uvodi se ponovo srpski dinar.<ref name="finanzen"/>
Red 56:
!Godina kovanja
|-
|1 dinar<ref name="1dinar">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=Ковани новац номиналне вредности 1 динар|url=http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-1.html|pristupdatum=14. 11. 2015|language=sr|archive-date=4. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304202129/http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-1.html|url-status=dead}}</ref>
|[[Datoteka:1-A-2013.png|145px|frameless]]
|[[Datoteka:1-R-2013.png|145px|frameless]]
Red 67:
|2009.</br>2010.</br>2011.</br>2012.</br>2013.</br>2014.</br><ref name="1dinar"/>
|-
|2 dinara<ref name="2dinar">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=Ковани новац номиналне вредности 2 динарa|url=http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-2.html|pristupdatum=14. 11. 2015|language=sr|archive-date=4. 5. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160504090310/http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-2.html|url-status=dead}}</ref>
|[[Datoteka:2-A-2013.png|145px|frameless]]
|[[Datoteka:2-R-2013.png|145px|frameless]]
Red 78:
|2009.</br>2010.</br>2011.</br>2012.</br>2013.</br>2014.</br><ref name="2dinar"/>
|-
|5 dinara<ref name="5dinar">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=Ковани новац номиналне вредности 5 динарa|url=http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-5.html|pristupdatum=14. 11. 2015|language=sr|archive-date=6. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306033450/http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-5.html|url-status=dead}}</ref>
|[[Datoteka:5-A-2013.png|145px|frameless]]
|[[Datoteka:5-R-2013.png|145px|frameless]]
Red 89:
|2013.</br>2014.<ref name="5dinar"/>
|-
|10 dinara<ref name="10dinar">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=Ковани новац номиналне вредности 10 динарa|url=http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-10.html|pristupdatum=14. 11. 2015|language=sr|archive-date=6. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306033500/http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-10.html|url-status=dead}}</ref>
|[[Datoteka:10-dinara-univerzijada.png|145px|frameless]]
|[[Datoteka:10-dinara-univerzijada-nalicje.png|145px|frameless]]
Red 100:
|2009.</br>2014.<ref name="10dinar"/>
|-
|20 dinara<ref name="20dinar">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=Ковани новац номиналне вредности 20 динарa|url=http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-20.html|pristupdatum=14. 11. 2015|language=sr|archive-date=6. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306033514/http://www.nbs.rs/internet/cirilica/75/75_1/k-20.html|url-status=dead}}</ref>
|[[Datoteka:20-andric-pupin-nalicje.png|145px|frameless]]
|[[Datoteka:20-Pupin-lice.png|145px|frameless]]
Red 119:
=== 10 dinara ===
Na prednjoj strani je portret [[Vuk Karadžić|Vuka Stefanovića Karadžića]] i njegov pribor za pisanje, tri slova moderne srpske azbuke i lik [[Filip Višnjić|Filipa Višnjića]]. Na zadnjoj strani je Vukov portret i članovi Prvog Sveslovenskog Kongresa, održan u [[Prag]]u [[1848]]. godine, kao i friz od slova. Novčanica je prvi put puštena u opticaj [[2000]]. godine u pretežno oker-žutoj boji, a 2006. godine je zamjenjena svjetlijom nijansom boja.<ref name="nbs10n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=10-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/10.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=5. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305031602/http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/10.html|url-status=dead}}</ref>
=== 20 dinara ===
Na prednjoj strani je portret [[Petar II Petrović Njegoš|Petra II Petrovića Njegoša]], Spomenik iz mauzoleja na planini [[Lovćen]]. Novčanica je puštena u optjecaj 2000. godine u pretežno zelenoj i oker-žutoj boji sa smeđim i žutim nijansama. Novčanica izdanja ''Narodne Banke Srbije'' od 18. jula 2006. ima svijetlije tonove od stare i izmijenjen motiv. Na stražnjoj strani je pored lika Njegoša, crtežom predstavljen detalj Cetinjskog manastira, te detalj sa ukrasne minijature s prvog slovenskog oktoiha, štampanog na [[Cetinje|Cetinju]] [[1494]]. godine i planinski masiv Komova. Dimenzije 64mm x 135 mm.<ref name="nbs20n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=20-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/20.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323102336/http://nbs.rs/internet/english/75/75_1/20.html|url-status=dead}}</ref>
=== 50 dinara ===
Na prednjoj strani je portret kompozitora [[Stevan Stojanović Mokranjac|Stevana Stojanovića Mokranjca]]. Novčanica je prvi put puštena u opticaj 2000. godine u pretežno svijetlo ljubičastoj boji sa narandžastim i žutim nijansama. Novčanica je izmjenjena 2005. godine.<ref name="nbs50n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=50-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/50.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=6. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306033519/http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/50.html|url-status=dead}}</ref>
=== 100 dinara ===
Na prednjoj strani je portret [[Nikola Tesla|Nikole Tesle]] i detalj Teslinog [[Elektromagnetni indukcioni motor|elektro-magnetnog indukcionog motora]]. Novčanica je prvi put puštena u opticaj 2000. godine u pretežno svijetlo plavoj boji, sa zelenkastim i oker-žutim nijansama. 2003. godine je dizajn promjenjen.<ref name="nbs100n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=100-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/100.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323104707/http://nbs.rs/internet/english/75/75_1/100.html|url-status=dead}}</ref>
=== 200 dinara ===
Na prednjoj strani je portret [[Nadežda Petrović|Nadežde Petrović]] i silueta [[Manastir Gračanica|Manastira Gračanice]]. Novčanica je prvi put puštena u opticaj 2001. godine u pretežno tamnožutoj, crvenoj i smeđoj boji sa sivo-plavim nijansama. Dizajn je promjenjen 2005. godine.<ref name="nbs200n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=200-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/200.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323105221/http://nbs.rs/internet/english/75/75_1/200.html|url-status=dead}}</ref>
=== 500 dinara ===
Na prednjoj strani se nalazi portret [[Jovan Cvijić|Jovana Cvijića]] i stilizirani etno-motivi. Novčanica je puštena u opticaj 2004. godine u pretežno zelenim i žutim bojama sa plavo-zelenim nijansama.<ref name="nbs500n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=500-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/500.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323104314/http://nbs.rs/internet/english/75/75_1/500.html|url-status=dead}}</ref>
=== 1000 dinara ===
Na novčanici se nalazi portret [[Đorđe Vajfert|Đorđa Vajferta]]; silueta Vajfertove pivovare, hologram svetog Đorđa kako ubija aždaju; detalji unutrašnjosti glavne zgrade Narodne Banke Srbije. Novčanica je prvi put puštena u opticaj 2001. godine u pretežno svjetlo-crvenoj boji sa žutim i sivo-plavim nijansama. Dizajn je promjenjen 2003. godine.<ref name="nbs1000n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=1000-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/1000.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323101614/http://nbs.rs/internet/english/75/75_1/1000.html|url-status=dead}}</ref>
=== 2000 dinara ===
Red 143:
=== 5000 dinara ===
Na novčanici se nalazi portret [[Slobodan Jovanović|Slobodana Jovanovića]] i ukrasni detalj zgrade Srpske akademije nauka i umjetnosti; Silueta Parlamenta Srbije. Novčanica je prvi put puštena u opticaj 2002. godine u pretežno zelenoj boji sa ljubičastim i sivo-žutim nijansama. Dizajn je promjenjen 2003. godine.<ref name="nbs5000n">{{cite web|autor=[[Narodna banka Srbije]]|naslov=5000-dinar Banknote|url=http://www.nbs.rs/internet/english/75/75_1/5000.html|pristupdatum=12. 11. 2015|language=en|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323104700/http://nbs.rs/internet/english/75/75_1/5000.html|url-status=dead}}</ref>
{| class="wikitable" style="font-size: 90%"
| |||