Wikipedia

Razlika između verzija stranice "Kozara"

Pregled historije
[pregledana izmjena][pregledana izmjena]
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
No edit summary
No edit summary
Red 1:
{{Drugo značenje|Kozara (čvor)}}
{{Problemi|
{{Preuređivanje}}
{{Čišćenje}}
}}
{{Infokutija planina
| ime = Kozara
Line 10 ⟶ 6:
| lokacija = {{ZID|Bosna i Hercegovina}}
| visina_m = 978
| visina_ref = <ref name="Kozara: vječito ponosna i legendarna planina">''Kozara: vječito ponosna i legendarna planina'', autor: Drago Todić, Srpske zemlje i svijet (geografski naučno-popularni časopis), Broj 27, štampa: Viluks d.o.o. u 3.000 primjeraka, izdavač: Geografsko društvo Republike Srpske, Banja Luka (2007), str. 5</ref>
| širina_stepeni = 44 | širina_minuta = 58 | širina_sekundi = 00 | širina_SJ = S
| dužina_stepeni = 16 | dužina_minuta = 55 | dužina_sekundi = 00 | dužina_IZ = I
Line 16 ⟶ 12:
}}
'''Kozara''' je [[planina]] u [[sjeverozapad|sjeverozapadnom]] dijelu [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]].
Prostire se 70 [[kilometar|km]] u dužinu i 20 do 30 [[kilometar|km]] u širinu u pravcu [[sjeverozapad|sjeverozapad]]-[[jugoistok]] na području 7 [[općina]]: [[Bosanski Novi]], [[Bosanska Kostajnica]], [[Bosanska Dubica]], [[Bosanska Gradiška]], [[Laktaši]], [[Banja Luka]] i [[Prijedor]]. Omeđena je [[Rijeka (vodotok)|rijekama]] [[Sava|Savom]] na [[sjever]]usjeveru, [[Vrbas]]om na [[istok]]uistoku, [[Sana|Sanom]] na [[jug]]ujugu, [[Una|Unom]] na [[zapad]]uzapadu i [[Gomjenica (rijeka)|Gomjenicom]]. Najviši [[Planinski vrh|vrh]] Kozare je [[Lisina (Kozara)|Lisina]] (visok 978 [[Metar|mmetar]] [[apsolutna visina|nmv.]])a.<ref name="Kozara: vječito ponosna i legendarna planina">''Kozara: vječito ponosna i legendarna planina'', autor: Drago Todić, Srpske zemlje i svijet (geografski naučno-popularni časopis), Broj 27, štampa: Viluks d.o.o. u 3.000 primjeraka, izdavač: Geografsko društvo Republike Srpske, Banja Luka (2007), str. 5</ref>
 
== Reljef ==
Kozara je pitoma i veoma prostrana planina. Nije visoka, ali na njoj po strmoj [[Vitlovska kosa|Vitlovskoj kosi]] ima prostora po kojima skoro da još nije kročila ljudska noga. Planina je služila i zbjegove. ▼
[[Reljef]] kozarskog predjela je rezultat njene [[Morfogeneza|morfogeneze]], tj.rezultat djelovanja [[Endogeni procesi|endogenih]] i [[Egzogeni procesi|egzogenih]] geomorfoloških procesa. Kozara je ostrvska planina čiji je osnovni, tektonski reljef nastao u dugom periodu mlađeg [[kenozoik]]a izdizanjem dijela kopna pod uticajem [[Orogeneza|orogenih]] pokreta u [[Zemljina kora|Zemljinoj kori]] i oticanjem [[Panonsko more|Panonskog mora]]. Najznačajniji period tektonskog uobličavanja masiva Kozare desio se u vrijeme alpske orogeneze s kraja [[mezozoik]]a i početka [[tercijar]]a, kada su se najviši vrhovi izdigli iz Panonskog mora sredinom starijeg tercijara ([[eocen]]a).
 
Potom Kozara prvo postaje poluostrvo, a krajem tercijara, nakon oticanja panonskog zaliva [[Paratetis]]a, pstaje dio šireg cjelokupnog kopna. Dalje uobličavanje reljefa se odvijalo pod uticajem egzogenih sila tj. destrukcije površine Zemlje procesom [[Erozija|erozije]]. Pripada [[Dinarske planine|Dinarskom sistemu]] planina.
 
I pored toga što je Kozara stara-gromadna [[planina]] s relativno malmmalom [[apsolutna visina|nadmorskm visinom]], ona posjeduje veliki broj strmih strana, stjenovitih predjela, [[uvala]] i zavala.
 
U središnjem dijelu planine, u smjeru [[istok]]-[[zapad]], uzdiže se vrh [[Mrakovica]] (804 [[Metar|m]]), a u smjeru [[sjeverozapad|sjeverozapad]], u podnožju Mrakovice izvire potok [[Mala Mlječanica]], koji se daljim tokom, ostavljajući sa svoje desne strane veoma strmu stranu, [[Vitlovska kosa|Vitlovsku kosu]], spaja sa rječicom [[Gračanica (riječica, Kozara)|Gračanicom]], na mjestu [[Sastavci na Kozari|Sastavci]].
 
== Biljni i životinjski svijet ==
Line 41 ⟶ 38:
== Industrijski potencijali ==
Nepregledne šume su (uz domaćinski odnos prema njima) nepresušni izvor blaga od zdravlja do [[Industrija|industrije]].
[[Austrougarska]] je još krajem 19. vijeka, po cijeloj Kozari izgradila uskotračnu prugu kojom je lakše i brže odvozila našebalvane iz šume u svoje fabrike, a ostaci pruge su i sada vidljivi po planini.
 
== Turizam, lov, planinarenje na Kozari ==
Line 48 ⟶ 45:
Na Kozari se organizovano lovi još od vremena osnivanja prvog [[Lovačko društvo|lovačkog društva]] 1906. godine. Na nižim nadmorskim visinama ima jarebice, prepelice i fazana. Kako se visina povećava tako se mijenja i sastav divljači u lovištu kao naprimjer: zec, lisica, srneća divljač, divlja svinja, divlja mačka, itd.
Posebno aktivna društva na području Kozare su [[Planinarenje|''Planinarsko]] [[planinarenje|-alpinistički]] klub [[Pauk-Prijedor]]'', [[''Planinarsko društvo Klekovača]]'' iz Prijedora, kao i [[Planinarsko društvo Previja|planinarsko društvo]] [[''Planinarsko sportsko društvo Previja|Previja]]'' iz [[Banja Luka|Banje Luke]].
U središnjem dijelu planine, smjerom istok-zapad, uzdiže se vrh Mrakovica (804 m). U cilju očuvanja i zaštite kulturno-historijskih i prirodnih vrijednosti, ovaj dio planine Kozare, površine 3.907,54 ha, proglašen je [[Nacionalni park Kozara|nacionalnim parkom]] 1967. godine.
 
== Predajnik ==
Line 54 ⟶ 52:
 
== Kozara i historija ==
Od prahistorije, pa do historije novog vijeka, Kozara je bila poprište mnogobrojnih ustanaka, pogroma, a služila je i za zbjegove civilima.
▲Kozara je pitoma i veoma prostrana planina. Nije visoka, ali na njoj po [[Vitlovska|Vitlovskoj]] ima prostora po kojima skoro da još nije kročila ljudska noga. Planina je služila i zbjegove.
Na jednom od vrhova planine Kozare, na visu [[Mrakovica]], podignut je [[spomenikMemorijalni Revolucijikompleks (Kozara)|monumentalni spomenik]], u znak sjeċanja na pale palimborce za slobodu tokom [[Bitka na Kozari|Bitke na Kozari]] u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]],. Spomenik je rad vajara [[Dušan Džamonja|Dušana Džamonje]], sa memorijalnim zidom na kome je upisano 9921 ime stradalih partizana i stanovnika potkozarskih sela.▼
Ogromna prostranstva šuma, mnogobrojne kose, visovi, jarci i proplanci, izobilje divljači, ribe i jestivog bilja, ljekovito bilje, mnogo drveta, bivci, mnogo izvora pitka vode, pružalo je dovoljno zaklona i sigurnosti u [[nacija|mnogonacionalnim]] i [[konfesija|mnogokonfesionalnim]] prostorima. Od prahistorije, preko historije novog vijeka, mnogobrojnih buna i pogroma, iz vremena Turaka, Austrougara i Nijemaca, [[Petar Popović Pecija|Petra Popovića- Pecije]] i dr. [[Mladen Stojanović|Mladena Stojanovića]]. Kozara je i jedna od tačaka u kojoj je izvojevana pobjeda u Dugom svjetskom ratu protiv Nijemaca i domaćih [[kvisling]]a na teritoriji tadašnje [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]], potom [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|FNRJ]] i [[SFRJ]]. U Kozari su se dizali ustanci i bune.
 
▲Na jednom od vrhova planine Kozare, na visu [[Mrakovica]], podignut je [[spomenik Revoluciji (Kozara)|monumentalni spomenik]] palim za slobodu u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]], rad vajara [[Dušan Džamonja|Dušana Džamonje]], sa memorijalnim zidom na kome je upisano 9921 ime stradalih partizana i stanovnika.
 
== Vrhovi Kozare ==
Line 64 ⟶ 60:
! Ime !! Visina (m)
|-
| [[Lisina]] || 978
|-
| [[Gola planina]] || 876
|-
| [[Mrakovica]] || 806
|-
| [[Glavuša]] || 793
|-
| Bešića poljana || 784
Line 82 ⟶ 78:
| Benkovac-Jurišina kosa || 705
|-
| [[Zečiji kamen]] || 667
|-
| [[Kozarački kamen]] || 659
|-
| Šupljikovac || 652
Line 110 ⟶ 106:
== Galerija ==
<center><gallery>
Datoteka:Zeckamen (642 m) na Kozare, podzim.jpg|Vrh Zečiji kamen 642m
Datoteka:Gola planina v pohoricku Kozara - rozhled.jpg|Vrh Gola
Datoteka:Palancista.jpg|Selo [[Palančište]] i vrh Maslin Bair 691m
Datoteka:KozarackiKamen.jpg|Vrh Kozarački Kamen 659m
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Kozara"