Razlika između verzija stranice "Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
mNo edit summary |
mNo edit summary |
||
Red 16:
Prva žena laureat bila je [[Gerty Cori]] koja je ovu nagradu dobila 1947. godine za doprinos proučavanju i pojašnjenju metabolizma glukoze, važnog u mnogim aspektima medicine, uključujući i liječenje dijabetesa.
Posljednja Nobelova nagrada iz ove oblasti je dodijeljena [[James P. Allison|Jamesu P. Allisonu]] ([[SAD]]) i [[Tasuku Honjo|Tasuku Honju]] ([[Japan]]) za otkriće terapije raka inhibicijom negativne imunske regulacije.<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2018/|title=Nobel Prize website- Physiology and Medicine 2018|last=|first=|date=|website=|access-date=}}</ref>
== Pozadina ==
Alfred Nobel je rođen 21. oktobra 1833. godine u [[Stockholm]]u, u [[Švedska|Švedskoj]], u porodici inženjera.<ref name="Levinovitz5">[[#Levinovitz|Levinovitz]], p. 5</ref> Bio je [[hemičar]], [[inženjer]] i [[izumitelj]] koji je tokom svog života stekao bogastvo uglavnom zahvaljujući svojim izumima (ukupno 355 izuma), od kojih je najpoznatiji [[dinamit]].<ref name="Levinovitz11">[[#Levinovitz|Levinovitz]], p. 11</ref> Zainteresovan za eksperimentalnu fiziologiju osnovao je vlastite laboratorije u Francuskoj i Italiji za provođenje eksperimenata pri transfuzijama krvi. Prateći naučna otkrića i shvaćajući njihov značaj za čovječanstvo bio je velikodušan u donacijama istraživačkim laboratorijama (laboratorija Ivana Pavlova u Rusiji) i optimističan u pogledu mogućeg napretka koji je rezultat naučnih laboratorijskih otkrića.<ref name="Feldman237-238">[[#Feldman|Feldman]], pp. 237–238</ref>
1888. godine Nobel se iznenadio kada je u jednim francuskim novinama pročitao svoju smrtovnicu pod naslovom "Trgovac smrti je mrtav". Ustvari smrtovnica se trebala odnositi na njegovog brata Ludviga koji je preminuo ali je nezadovoljan sadržajem smrtovnice i zabrinut da će se njegovo nasljeđe u budućnosti loše odraziti na njegovo ime i stvoriti negativan stav o njemu, bio je inspirisan da promijeni svoj testament i svoju posljednju volju.<ref name="Time">{{cite news | first = Frederic | last = Golden | title = The Worst And The Brightest | date = 16 October 2000 | publisher = Time Warner | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,998209,00.html | work = [[Time Magazine]] | accessdate =9. 5. 2019}}</ref> U svojoj poslednjoj volji, Nobel je tražio da se njegov novac iskoristi za ustanovljavanje niza nagrada za one koji svojim doprinosima daju ''najveću korist čovečanstvu'' i to u oblastima iz fizike, hemije, mira, fiziologije ili medicine i književnosti.<ref name="BBCHistory">{{cite web |url = http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/nobel_alfred.shtml |title = History – Historic Figures: Alfred Nobel (1833–1896) |publisher = BBC |accessdate = 15 January 2010}}</ref> Iako je Nobel pisao nekoliko oporuka za života, posljednju je napisao nešto više od godinu dana prije nego što je umro u 63. godini života.<ref>{{cite book |last = Sohlman |first = Ragnar |title = The Legacy of Alfred Nobel – The Story Behind the Nobel Prizes |year = 1983 |publisher = The Nobel Foundation |edition = First |isbn = 978-0-370-30990-3 |authorlink = Ragnar Sohlman |page = 13}}</ref> S obzirom da je njegov testament osporavan, Storting (norveški parlament)
== Nominacija i izbor ==
Za Nobela je bilo važno da se nagrada dodijeli za ''otkriće'' koje je od ''najveće koristi za čovječanstvo''. Prema odredbama njegove oporuke, samo odabrani članovi društva su mogli imenovati pojedince za nagradu. To su članovi akademija širom sveta, profesori medicine u Švedskoj, Danskoj, Norveškoj, Islandu i Finskoj, kao i profesori odabranih univerziteta i istraživačkih institucija u drugim državama. Prethodni dobitnici Nobelove nagrade također su imali čast da mogu predložiti kandidata za ovu prestižnu nagradu. Sve do 1977. godine svi profesori Instituta Karolinska odlučivali su o dobitniku Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu. Te godine, promjene u švedskom zakonu prisilile su Institut da objavi sva dokumenta vezana za Nobelovu nagradu te se smatralo neophodnim da se oformi nezavisno tijelo za dodjelu Nobelove nagrade. U svrhu toga, formirana je Nobelova skupština, koja se sastojala od 50 profesora Instituta Karolinska. Skupština bira Nobelov komitet koji se sastoji od 5 članova koji ocenjuju kandidate, sekretara koji je zadužen za organizaciju i svake godine 10 pomoćnih članova koji pomažu u ocjenjivanju kandidata. 1968. godine dodata je odredba da Nobelovu nagradu ne može podijeliti više od tri kandidata.
▲1888. godine Nobel se iznenadio kada je u jednim francuskim novinama pročitao svoju smrtovnicu pod naslovom "Trgovac smrti je mrtav". Ustvari smrtovnica se trebala odnositi na njegovog brata Ludviga koji je preminuo ali je nezadovoljan sadržajem smrtovnice i zabrinut da će se njegovo nasljeđe u budućnosti loše odraziti na njegovo ime i stvoriti negativan stav o njemu, bio je inspirisan da promijeni svoj testament i svoju posljednju volju. U svojoj poslednjoj volji, Nobel je tražio da se njegov novac iskoristi za ustanovljavanje niza nagrada za one koji svojim doprinosima daju ''najveću korist čovečanstvu'' i to u oblastima iz fizike, hemije, mira, fiziologije ili medicine i književnosti. Iako je Nobel pisao nekoliko oporuka za života, posljednju je napisao nešto više od godinu dana prije nego što je umro u 63. godini života. S obzirom da je njegov testament osporavan, Storting (norveški parlament) Nobelov testament nije odobrio do 26. aprila 1897.
== Laureati ==
| |||