Razlika između verzija stranice "Aktinij"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
No edit summary |
||
Red 286:
Miješajući [[mononatrij-fosfat]] (NaH<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>) sa rastvorom aktinija u hlorovodičnoj kiselini dobija se bijeli spoj aktinij-fosfat poluhidrat (AcPO<sub>4</sub>·0.5H<sub>2</sub>O), dok se zagrijavanjem aktinij-oksalata sa parama [[vodik-sulfid]]a pri 1400 °C tokom nekoliko minuta dobija crni aktinij-sulfid Ac<sub>2</sub>S<sub>3</sub>. Moguće je da se on također može dobiti djelovanjem mješavine vodik-sulfida i [[ugljik-disulfid]]a na aktinij-oksid pri temperaturi od 1000 °C.<ref name=j2/>
==Izotopi==
Aktinij koji se javlja u prirodi sastoji se iz dva radioaktivna [[izotop]]a: {{chem|227|Ac}} (koji se nalazi u radioaktivnom nizu raspadanja izotopa {{chem|235|U}}) i {{chem|228|Ac}}, koji je treći po redu "kćerka" izotop od {{chem|232|Th}}. {{chem|227|Ac}} se pretežno raspada kao beta emiter s vrlo malom energijom, ali se pri 1,38% raspada emitira alfa čestica, pa se stoga vrlo lahko može identificirati pomoću alfa spektrometrije.<ref name=Kirby/> Ukupno je do danas poznato 36 radioizotopa ovog elementa, a među njima je najstabilniji {{chem|227|Ac}} čije [[vrijeme poluraspada]] iznosi 21,772 godina. Nakon njega slijede {{chem|225|Ac}} sa vremenom poluraspada od 10 dana i {{chem|226|Ac}} sa vremenom poluraspada od 29,37 sati. Svi ostali poznati radioaktivni izotopi imaju vremena poluraspada kraća od 10 sati, a većina od njih vremena kraća od jedne minute. Najkraće vrijeme poluraspada ima izotop aktinija {{chem|217|Ac}} sa 69 nanosekundi, a koji se raspada alfa raspadom i [[elektronski zahvat|elektronskim zahvatom]]. Aktinij ima i dva poznata metastabilna izotopa.<ref name ="nubas"/> U hemiji su najznačajniji izotopi <sup>225</sup>Ac, <sup>227</sup>Ac i <sup>228</sup>Ac.<ref name=Kirby/>
Obogaćeni {{chem|227|Ac}} se nalazi u ravnoteži sa svojim proizvodima raspada nakon otprilike pola godine. On se raspada tokom svog vremena poluraspada od 21,772 godine emitirajući uglavnom beta (98,62%) i neznatno alfa čestice (1,38%),<ref name=nubas/> a "kćerke" izotopi su dio lanca raspada poznatog kao [[aktinijev niz]]. Iz razloga svoje rijetkosti i slabe rasprostranjenosti, niske energije beta čestica koje emitira (najviše 44,8 keV) i niskog intenziteta alfa zračenja, {{chem|227|Ac}} je vrlo teško direktno detektirati putem njegove emisije pa se stoga prati samo preko proizvodnja raspada.<ref name=bse/> Izotopi aktinija po atomskoj težini imaju raspon od 206 [[jedinica atomske mase|u]] ({{chem|206|Ac}}) do 236 u ({{chem|236|Ac}}).<ref name ="nubas"/>
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!Izotop
!Proizvodnja
!Raspad
!Vrijeme<br />poluraspada
|-
|<sup>221</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(d,9n)→<sup>225</sup>Pa(α)→<sup>221</sup>Ac
|α
|52 ms
|-
|<sup>222</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(d,8n)→<sup>226</sup>Pa(α)→<sup>222</sup>Ac
|α
|5,0 s
|-
|<sup>223</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(d,7n)→<sup>227</sup>Pa(α)→<sup>223</sup>Ac
|α
|2,1 min
|-
|<sup>224</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(d,6n)→<sup>228</sup>Pa(α)→<sup>224</sup>Ac
|α
|2,78 h
|-
|<sup>225</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(n,γ)→<sup>233</sup>Th(β<sup>−</sup>)→<sup>233</sup>Pa(β<sup>−</sup>)→<sup>233</sup>U(α)→<sup>229</sup>Th(α)→<sup>225</sup>Ra(β<sup>−</sup>)→<sup>225</sup>Ac
|α
|10 dana
|-
|<sup>226</sup>Ac
|align=right |<sup>226</sup>Ra(d,2n)→<sup>226</sup>Ac
|α, β<sup>−</sup> <br />elektronski<br />zahvat
|29,37 h
|-
|<sup>227</sup>Ac
|align=right |<sup>235</sup>U(α)→<sup>231</sup>Th(β<sup>−</sup>)→<sup>231</sup>Pa(α)→<sup>227</sup>Ac
|α, β<sup>−</sup>
|21,77 god.
|-
|<sup>228</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(α)→<sup>228</sup>Ra(β<sup>−</sup>)→<sup>228</sup>Ac
|β<sup>−</sup>
|6,15 h
|-
|<sup>229</sup>Ac
|align=right |<sup>228</sup>Ra(n,γ)→<sup>229</sup>Ra(β<sup>−</sup>)→<sup>229</sup>Ac
|β<sup>−</sup>
|62,7 min
|-
|<sup>230</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(d,α)→<sup>230</sup>Ac
|β<sup>−</sup>
|122 s
|-
|<sup>231</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(γ,p)→<sup>231</sup>Ac
|β<sup>−</sup>
|7,5 min
|-
|<sup>232</sup>Ac
|align=right |<sup>232</sup>Th(n,p)→<sup>232</sup>Ac
|β<sup>−</sup>
|119 s
|}
== Upotreba ==
Line 292 ⟶ 364:
== Reference ==
{{refspisak|3|refs=
<ref name ="nubas">{{cite journal |title = The NUBASE Evaluation of Nuclear and Decay Properties |journal = Nuclear Physics A |volume = 729 |pages = 3–128 |publisher = Atomic Mass Data Center |year= 2003 |doi=10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001 |bibcode=2003NuPhA.729....3A |author = Audi Georges; Bersillon O.; Blachot J.; Wapstra A. H.|url = http://hal.in2p3.fr/in2p3-00014184}}</ref>
<ref name=accl>{{cite journal |doi=10.1107/S0365110X48000703 |author=Zachariasen W. H.|year=1948 |pages=265–268 |volume=1 |journal=Acta Crystallographica |title=Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. I. New structure types |issue=5}}</ref>
<ref name=acs>{{cite journal |doi=10.1107/S0365110X49000126 |author=Zachariasen W. H.|year=1949|pages=57–60 |volume=2 |journal=Acta Crystallographica |title=Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. VI. The Ce2S3-Ce3S4 type of structure}}</ref>
| |||