Razlika između verzija stranice "Michel Foucault"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
No edit summary |
m clean up using AWB |
||
Red 20:
'''Michel Foucault''' (''Mišel Fuko''; [[15. oktobar]] [[1926]]., [[Poitiers]], [[Francuska]] - [[25. juni]]. [[1984]]., [[Pariz]], [[Francuska]]), [[Francuska|francuski]] [[Filozofija|filozof]], [[sociologija|sociolog]] i [[Historija|historičar]]. Vodio je katedru "Historija sistema misli" na [[Koledž Francuske|Koledžu Francuske]] ([[francuski jezik|fr]]: Collège de France), a predavao je i na [[University of California, Barkeley|Kalifornijskom univerzitetu u Berkeleyju]].
Foucault je najpoznatiji po svojim [[Kritička teorija|kritičkim studijama]] društvenih institucija, ponajprije psihijatrije, medicine, [[Nauke o čovjeku|nauka o čovjeku]] (ili: [[Antropologija|antropoloških nauka]]) i [[
== Rani život ==
Red 44:
Nakon dešavanja iz 1968. godine [[francuska]] vlada je osnovala novi eksperimentalni univerzitet ''Paris VII'' u [[Vincennes]]u, a Foucault je u decembru iste godine postavljen za šefa odsjeka za filozofiju.<ref>{{cite book | last = Hitchcock | first = Louise | title = Theory for Classics | publisher = Routledge | location = New York | year = 2008 | isbn = 0415454972 |page=124}}</ref> Foucault je uposlio većinom mlade ljevičarske profesore poput [[Judith Miller]]. Radikalizam ovih mladih profesora isprovocirao je [[Francuska|francusko]] ministarstvo obrazovanja koje se suprotstavilo činjenici da mnogi predmeti u nazivu sadrže odrednicu "marksistički/lenjinistički" i koje je donijelo odredbu kojom studenti iz Vincennesa neće biti kvalificirani da predaju u srednjim školama.<ref>{{cite book | last = Mills | first = Sara | title = Michel Foucault | publisher = Routledge | location = New York | year = 2003 | isbn = 0415245699 |page=18}}</ref> Foucault se pridružio studentima i učestvovao u okupiranju upravnih zgrada i u borbama s policijom.
Foucaultova profesura na Univerzitetu u Vincennesu bila je kratkog vijeka, budući da je 1970. izabran za profesora historije sistema misli na [[Koledž Francuske|Koledžu Francuske]], najprestižnijoj akademskoj instituciji u [[Francuska|Francuskoj]]. Njegov politički angažman se povećao , a njegov partner Defert se pridružio ultra[[Maoizam|maoističkoj]] Proleterskoj ljevici ([[francuski jezik|fr]]: Gauche Proletarienne). Foucault je pomogao pri osnivanju Grupe za zatvorsko informiranje ([[francuski jezik|fr]]: Groupe d'Information sur les Prisons) kako bi se zatvorenicima obezbijedio način da izražavaju svoje probleme. Ovo se podudara s Foucaultovim povratkom proučavanju kaznenih institucija i s objavljivanjem knjige ''Nadzor i kazna'' ([[francuski jezik|fr]]: ''Surveiller et Punir''), koja "pripovijeda" o strukturama mikromoći koje su se od 18. stoljeća razvijale u društvima Zapada uz poseban fokus na [[zatvor]]ima i [[škola]]ma.
== Kasniji život ==
Red 50:
U kasnim 70-im politički aktivizam u Francuskoj je postepeno gubio na važnosti ostavljajući mnoge ljevičarske intelektualce razočaranim.<ref>{{cite book | last = Hazareesingh | first = Sudhir | title = Intellectuals and the French Communist Party | publisher = Clarendon Press | location = Oxford | year = 1991 | isbn = 0198278705 |page=166}}</ref> Određeni broj mladih maoista napustio je svoja uvjerenja kako bi postali takozvani [[Novi filozofi]], često citirajući Foucaulta kao svoj glavni uticaj, status o kojem je Foucault imao pomiješane osjećaje.<ref>Peter Dews, "The Nouvelle Philosophie and Foucault," ''Economy and Society'' '''8'''(2) (May 1979), pp. 127-71.</ref> Foucault je u ovom periodu započeo s radom na svom projektu od šest tomova ''[[Historija seksualnosti]]'', koji nikad nije završen. Prvi tom je u Francuskoj objavljen 1976. godine pod naslovom ''La Volonté de Savoir'' (prevođeno kao ''Volja za znanjem'' i kao ''O znanju i moći''). Drugi i treći tom su se pojavili tek nakon osam godina i iznenadili su čitaoce svojom temom (antički grčki i latinski tekstovi), svojim pristupom i stilom, naročito Foucaultovim fokusom na subjektu, koncept za koji su mnogi pogrešno vjerovali da je Foucault prije zanemarivao.
Foucault je počeo više svog vremena provoditi u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]] na [[Univerzitet u Buffalu|Univerzitetu u Buffalu]] (gdje je predavao tokom svoje prve posjete [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]]) te naročito na [[University of California, Barkeley|Kalifornijskom univerzitetu u Berkeleyju]]. U [[Zabriskie Point]]u u Nacionalnom parku [[Dolina smrti]] koristio je [[LSD]], što je poslije nazvao najboljim iskustvom u svom životu.<ref>{{cite book|title=The Lives of Michel Foucault: A Biography|author=David Macey|year=1995|publisher=Vintage|isbn=0679757929}}</ref>
Tokom 1979. godine Foucault je dvaput posjetio [[Iran]], vodeći obimne razgovore s vodećim političkim akterima koji su podržavali novu privremenu vladu uspostavljenu ubrzo nakon [[Iranska revolucija|Iranske revolucije]]. Njegovi brojni eseji o Iranu objavljivani u italijanskom dnevnom listu ''[[Corriere della Sera]]'' objavljeni su na francuskom tek 1994. a na engleskom tek 2005. godine. Ovi članci su izazvali dosta kontroverzi, a neki komentatori su tvrdili da Foucault nije dovoljno kritičan prema novom režimu.<ref>O kontroverzama oko Irana često se raspravlja u Foucaultovoj literaturi. Pogledajte, naprimjer, {{cite book|title=Michel Foucault|author=Eribon, Didier|year=1991|publisher=Harvard University Press}} {{cite book|title=Foucault. Sa pensée, sa personne|author=Paul Veyne|year=2008|publisher=Albin Michel}}</ref>
Red 56:
U kasnijim Foucaultovim godinama tumači njegovog pokušali su da se pozabave problemima predstavljenim u činjenici da je kasni Foucault izgleda bio u sukobu sa svojim ranijim djelom. Kada je ovo pitanje postavljeno u intervjuu iz 1982. godine Foucault je primijetio "Kada ljudi kažu: 'Pa mislio si ovo prije nekoliko godina a sad govoriš nešto drugo' moj odgovor je… [smijeh] 'Pa zar mislite da sam naporno radio sve ove godine da bih govorio iste stvari i da ne bih bio promijenjen?'"<ref name=dg>David Gauntlett. ''Media, Gender and Identity'', London: Routledge, 2002.</ref> Odbio je da se identificira kao filozof, historičar, strukturalist ili marksist, tvrdeći da "glavni cilj u životu i radu jeste da postaneš neko ko nisi bio na početku".<ref name=dg/> Na sličan način je preferirao da ne tvrdi za sebe da predstavlja koherentan i bezvremenski skup znanja, već je radije posmatrao svoje knjige kao "neka vrsta kutije za alat kroz koju drugi mogu preturati kako bi pronašli pravu alatku koju mogu koristiti kako god žele na svom vlastitom području… Ne pišem za publike, pišem za korisnike, ne čitaoce."<ref>Michel Foucault (1974). 'Prisons et asiles dans le mécanisme du pouvoir' in Dits et Ecrits, t. II. Paris: Gallimard, 1994, pp. 523–4).</ref>
Foucault je umro od bolesti povezane sa [[Sida|AIDS-om]] u Parizu 25. juna 1984. Bio je prva visokoprofilna osoba u Francuskoj za koju se objavilo da ima AIDS. Malo je bilo poznato o toj bolesti u to vrijeme<ref>
== Djela ==
Red 62:
=== ''Ludilo i bezumlje: Historija ludila u doba klasicizma'' ===
Ovo je bila prva Foucaultova velika knjiga, napisana uglavnom za vrijeme dok je bio direktor "Francuske kuće" ("Maison de France") u Švedskoj. Knjiga proispituje ideje, prakse i ustanove, likovnu umjetnost i književnost u odnosu na [[ludilo]] u historiji Zapada.
Foucault započinje svoj historijski osvrt u [[Srednji vijek|srednjem vijeku]], komentirajući društvenu i fizičku isključenost [[Lepra|gubavaca]]<ref name=torrey/> Tvrdi da je tokom postepenog iščezavanja gube (ili lepre) ludilo zauzimalo ovo izolovano mjesto. Alegorija [[Brod luđaka|broda luđaka]] u 15. stoljeću jeste književna verzija takve jedne isključivačke prakse, to jest, prakse slanja ludih ljudi brodovima u nepovrat. U 17. stoljeću u Evropi, tokom pokreta koji Foucault slavno naziva Velikim pritvorom, "nerazumni" članovi stanovništva zaključavani su i institucionalizirani.<ref>{{cite book | last = Still | first = Arthur | title = Rewriting the History of Madness | publisher = Routledge | location = New York | year = 1992 | isbn = 0415066549 |page=119}}</ref> U osamnaestom stoljeću na ludilo se počelo gledati kao na oprečnost Razumu i, konačno, a u devetnaestom stoljeću kao na [[Mentalna bolest|mentalnu bolest]].
Red 84:
Objavljena 1969. godine, ova knjiga predstavlja Foucaultov glavni izlet u [[Metodologija|metodologiju]], napisana je kao svojevrstan dodatak knjizi ''Riječi i stvari''.<ref>{{cite book | last = Smart | first = Barry | title = Michel Foucault: Critical Assessments | publisher = Routledge | location = New York | year = 1994 | isbn = 0415088887 |page=8}}</ref> Ovo djelo se poziva na anglo-američku [[Analitička filozofija|analitičku filozofiju]], naročito [[Teorija govornog čina|teoriju govornog čina]].
Foucault svoju analizu fokusira na "iskaz" (''énoncé''), osnovnu jedinicu [[diskurs]]a. "Iskaz" ima veoma posebno značenje u ''Arheologiji'': označava ono što daje značenje [[Stav (filozofija)|stavovima]], [[Govorni iskaz|govornim iskazima]] ili [[govorni čin|govornim činovima]]. U suprotnosti s klasičnim [[Strukturalizam|strukturalistima]] Foucault ne vjeruje da je značenje semantičkih elemenata određeno prije njihove artikulacije. Prema ovo shvatanju, sami iskazi nisu [[Stav (filozofija)|stavovi]], [[
Umjesto da traći dublje značenje ispod površine diskursa ili da traži izvor značenja u nekom transcendentalnom subjektu, Foucault analizira diskursivne i praktične uslove za postojanje istine i značenja. Kako bi prikazao principe proizvodnje značenja i istine u različitim diskursivnim formacijama, opisuje na osnovi onog što je zaista rečeno i napisano za vrijeme tih vremenskih perioda kako se tvrdnje o istini pojavljuju u različitim epohama. Posebno opisuje [[Renesansa|renesansu]], [[prosvjetiteljstvo]] i 20. stoljeće. Teži ka tome da izbjegne bilo kakvo tumačenje i da se odvoji od ciljeva [[Hermeneutika|hermeneutike]]. Ovo ne znači da Foucault odbacuje istinu i značenje, već samo da [[istina]] i značenje zavise od historijskih diskursivnih i praktičnih sredstava proizvodnje istine i značenja. Naprimjer, iako su bili radikalno različiti u prosvjetiteljstvu u odnosu na moderno doba, tokom oba perioda postoje značenje, istina i ispravan tretman ludila (''Ludilo i bezumlje''). Ovaj stav Foucaultu dopušta da odbaci ''a priori'' koncepte prirode ljudskog subjekta i da se fokusira na ulogu diskursivnih praksi u kreiranju subjektiviteta.
Red 128:
{{refspisak|2}}
{{Kontinentalna filozofija}}▼
{{wikicitat|Michel Foucault}}
{{Commonscat}}
▲{{Kontinentalna filozofija}}
{{Socijalna i politička filozofija}}
[[Kategorija:Francuski sociolozi|Foucault, Michel]]
| |||