|
|država za kategoriju=Italija
}}
'''Imperator Cezar Marko Aurelije Antonije August''' ([[26. april]] [[121]]. - [[17. mart]] [[180]].) bio je rimski [[car]] od [[161]]. do smrti 180. godine nove ere. Rodio se kao '''Marcus Annius Catilius Severus''', a nakon vjenčanja prihvatio je ime '''Markus Annisu Verus'''. Kada je proglašen carem, dobio je ime '''Marko Aurelije Antonie'''; "Aurelije" znači "zlatan".
'''Marko Aurelije''', punim imenom po rođenju '''Marko Anije Katilije Sever''' ([[latinski jezik|lat]]. ''Marcus Annius Catilius Severus''), nakon ženidbe '''Marko Anije Ver''' (lat. ''Marcus Annius Verus''), nakon stupanja na presto '''Marko Aurelije Antonin''' (lat. ''Marcus Aurelius Antoninus''), rođen 121. god. n. e., stupio na presto 161. godine, umro 180. godine, bio je [[Rimsko Carstvo|rimski car]], naslednik i posinak [[Antonin Pije|Antonina Pija]], pripadnik [[Antonini|antoninske dinastije]] i poslednji u nizu "[[Pet dobrih careva|petorice dobrih careva]]".
Marko Aurelije je imao reputaciju, vjerovatno preuveličanu tokom [[Historija|historije]], kao [[Stoicizam|stoičkog]] filozofa. Njegovo primarno djelo su "Meditacije".<ref>[http://www.biography.com/people/marcus-aurelius-9192657#challenges-to-his-authority&awesm=~oCwJhReEHfLWNz Biografija s stranice] [[''Biography'']] učitano 26.04.2014 {{Simboli jezika|en|Engleski}}</ref><ref>[http://www.egs.edu/library/marcus-aurelius/biography/ Biografija na zvaničnoj stranici] [[The European Graduate School]] učitano 26.04.2014 {{Simboli jezika|en|Engleski}}</ref>
Marko Aurelije je nasledio Antonina i ispoštovao [[Hadrijan]]ove namere tako što je [[Lucije Ver|Lucija Vera]] uzeo za punopravnog [[savladar]]a. Budući da su Verove sposobnosti bile ograničene, ovaj potez ne izgleda mudro, ali je Ver, srećom, odlučivanje prepustio Aureliju. Aurelijev je potez bio opasan iz još jednog razloga: on se veoma udaljavao od ideje carskog jedinstva i anticipirao je kasniju definitivnu podelu carstva na zapadni i istočni deo. Marko Aurelije je bio [[Stoicizam|stoički]] [[filozof]], a svoje poglede zapisao je na [[Grčki jezik|grčkom jeziku]] u beleškama koje nose naslov Τά εις εαυτόν (= "Samome sebi"), koje se danas ponekada navode i kao "Razmišljanja" ili "Meditacije". Ranije uspostavljena sloga između [[rimski Senat|senata]] i cara nije narušavana ni pod Markom Aurelijem. On je potvrdio [[Trajan]]ovo naređenje da senatori jedan deo svojih sredstava moraju ulagati u [[Italija|italsku]] zemlju, ali je visinu uloga smanjio s jedne trećine na četvrtinu. Od svog prethodnika Marko Aurelije primio je carstvo koje je živeo u blagostanju: državna blagajna raspolagala je znatnim sredstvima, nemiri u [[Rimske provincije|provincijama]] bili su ugušeni.
Ipak, gotovo čitava vladavina Marka Aurelija bila je ispunjena ratovima i on je u vojnim operacijama proveo više vremena nego i jedan car pre njega. [[Partija|Parćanski]] kralj Vologaz III napao je 162. godine [[Jermenija|Jermeniju]] i na prestolu učvrstio svog štićenika. Namesnik provincije [[Kapadokija|Kapadokije]] pokušao je da mu se suprotstavi, ali je pretrpeo poraz i bio ubijen. Parćanske trupe upale su u [[Sirija|Siriju]] i napale sirijske gradove. Na istok su upućene trupe iz raznih provincija: sa [[Dunav]]a, [[Rajna|Rajne]], iz [[Afrika|Afrike]] i [[Egipat|Egipta]]. Na čelu rimskih snaga nalazio se Lucije Ver, ali su trupama zapravo komandovale iskusne vojskovođe, među kojima se isticao [[Avidije Kasije]]. On je zauzeo Jermeniju i [[Mezopotamija|Mesopotamiju]], pa čak i parćansku prestonicu Ktesifon. Rimska vojska prešla je čak reku [[Tigar (reka)|Tigar]] i upala u [[Medijci|Mediju]], ali je u trupama iznenada počela da se širi [[kuga]]. Rat je završen 166. godine, tako što je Jermenija ponovo postala vazalna kraljevina, znatan deo osvojene teritorije vraćen je Partiji, dok je pod rimskim uticajem ostao samo severozapadni deo Mesopotamije. Pobede na istoku obezbedile su mir za izvesno vreme, ali je tome doprineo i sistem utvrđenja duž istočnih granica, stvorenog po uzoru na zapadne oblasti.
[[Podunavlje|Podunavske]] oblasti, sve do Italije, bile su 167. godine napadnute od raznih [[barbari|varvarskih]] plemena. Zajedno sa germanskim plemenima ― [[Kvadi]]ma i [[Markomani]]ma ― napadali su [[Sarmati]]. Opasnost je pretila ne samo zapadnim provincijama, nego čak i [[Azija|Aziji]]. Ova opasnost naterala je oba cara da krenu u pohod. Već na početku pohoda, 169. godine, umro je Lucije Ver, i čitavim ratom rukovodio je sam Marko Aurelije. Rimljani su odneli pobedu: najpre su razbijeni Markomani, zatim Kvadi, a najzad i Sarmati. Postojali su planovi o stvaranju novih provincija, ali su to sprečili događaji u istočnom delu carstva. Tamo se, posle lažne vesti o Aurelijevoj smrti, na ustanak digao [[Avidije Kasije]]. Stoga je car morao požuriti na istok, pa je s varvarima 175. godine sklopio mir, po kome su varvari priznali rimski protektorat, a na njihovoj teritoriji raspoređeni su rimski garnizoni; osim toga, jedan je deo varvara s pravima [[Kolonat|kolona]] naseljen u rimskim oblastima. Ipak, Aurelijev odlazak na istok otvorio je vrata novim napadima varvara. Na sreću, Kasije je uskoro bio poražen i ubijen, pa je rat sa Kvadima i Markomanima obnovljen 177. godine. Car je ponovo krenuo u pohod, koji se završio pobedom Rimljana, ali je umro 180. godine u Vindoboni (danas [[Beč]]), za vreme novog talasa epidemije kuge, koja se raširila u trupama. Aurelije je carstvo ostavio svom 19-godišnjem sinu [[Komod]]u, koga je tri dana pre smrti proglasio za savladara.
Marko Aurelije bio je odmah deifikovan odlukom senata, a njegovi posmrtni ostaci prenešeni su u grad [[Rim]] i položeni u [[Anđeoska tvrđava|Hadrijanov mauzolej]] (danas ''Castel Sant'Angelo''). Njegovi ratni pohodi zabeleženi su na stubu podignutom u njegovu čast, koji i danas stoji netaknut u Rimu.
== Također pogledajte ==
== Vanjski linkovi ==
* [http://www.roman-emperors.org/marcaur.htm Marcus Aurelius] entry at De Imperatoribus Romanis ▼{{Commonscat|Marcus Aurelius}}
* [http://wwwonlinebooks.ieplibrary.utmupenn.edu/mwebbin/marcus.htmbook/search?author=Marcus%20Aurelius Internet Encyclopedia oftekstovi Philosophyo entry''Meditacijama'']
▲* [http://www.roman-emperors.org/marcaur.htm Marcus Aurelius] entry at De Imperatoribus Romanis
* [http://www.livius.org/di-dn/divi_fratres/marcus.html Marcus Aurelius] entry at livius.org
{{Wikicitat|Marko Aurelije}}
|
