Razlika između verzija stranice "Trst"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Uklanjanje Link FA/FL/GA |
m pravopis, replaced: jugoslov → jugoslav |
||
Red 39:
Nakon toga su Trstom vladali [[Bizantijsko carstvo|Bizantinci]], od godine [[788]]. [[Franačko carstvo|Franci]], da bi 1081. došao pod vlast akvilejskog patrijarha. Krajem 12. vijeka je postupno postao slobodan grad. Dugo vremena je bio u sukobu sa susjednom [[Mletačka republika|Mletačkom republikom]], da bi se u 15. vijeku stavio pod zaštitu [[Dinastija Habsburg|dinastije Habsburg]].
Habsburgovci se nisu previše zanimali za pomorstvo, ali se Trst zbog svog geostrateškog položaja razvijao u jednu od najvažnijih jadranskih luka. Od 18. vijeka Habsburgovcima je postao važan kao baza austrijske ratne mornarice. Nakon što je [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] srušio Mletačku republiku, Trst je djelomično nazadovao zbog stavljanja [[Venecija|Venecije]] pod austrijsku vlast, ali je u drugoj polovini 19. vijeka Venecija postala dijelom ujedinjene Italije, pa je Trst opet dobio važnost.
Otada počinje zlatno doba Trsta, koji se počeo brzo razvijati kao saobraćajni, industrijski, ali i kulturni centar. Grad je bio poznat po svojem kozmopolitanstvu, srednjoevropskom duhu i multietničnosti.
Nakon [[prvi svjetski rat|prvog svjetskog rata]] i propasti [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]], Trst je dopao pod italijansku vlast. Ona je, pogotovo nakon dolaska [[Benito Mussolini|Mussolinijevih]] fašista na vlast, počela provoditi etničko čišćenje na račun [[Nijemci|njemačke]], [[Slovenci|slovenske]] i [[Hrvati|hrvatske]] manjine koja je podvrgnuta progonima i nasilnom potalijančivanju.
Nakon što je u [[drugi svjetski rat|drugom svjetskom ratu]] kapitulirala Italija, Trst je potpao pod vlast fašističke [[Italijanska socijalna republika|Italijanske socijalne republike]], a u blizini su Nijemci osnovali logor smrti.
U maju [[1945]]. godine su Trst zauzeli jugoslavenski partizani, nastojeći osigurati da Trst postane dijelom Jugoslavije. Tome se suprotstavilo lokalno italijansko stanovništvo, koje je na svoju stranu nastojalo staviti zapadne saveznike. U junu su se jugoslavenske jedinice, pod zapadnim diplomatskim i vojnim pritiskom, povukle, a njihov boravak se često povezuje uz kontroverzne [[fojbe]]. [[Staljin]]ovo odbijanje da [[Josip Broz Tito|Titu]] u tom sporu, kao i u sporu oko [[Koruška|Koruške]], pruži podršku, se često tumači kao jedan od katalizatora budućeg raskida Jugoslavije sa [[SSSR]]-om.
Red 51:
Kao privremeno rješenje za jugoslavensko-italijanski spor je mirovnim ugovorom [[1947]]. godine osnovana tzv. [[Slobodna Teritorija Trsta]] (STT), grad-država koji je trebao služiti kao tampon-zona između dviju država. Iako je imala vlastitu valutu i poštanske marke, STT nikada nije funkcionirala. Bila je podijeljena na zonu "A" - koju su držale angloameričke snage, te zonu "B" - koju su držale jugoslavenske snage. Zahvaljujući [[hladni rat|hladnom ratu]], STT je bila predmetom stalne napetosti, a iz zone "B" je zonu "A" izbjegao veliki broj Italijana, poremetivši etničku strukturu u Trstu na račun Slovenaca. Godine 1954. je posebnim ugovorom priznat ''status quo'', ukinuta STT, granice između zona postale granicama Jugoslavije i Italije, a Trst tako konačno završio u Italiji.
Smirivanje napetosti među dvjema državama - formalizirano [[Osimski sporazumi|Osimskim sporazumima]] iz [[1975]]. godine - je postupno dovelo do ekonomskog procvata Trsta, prvenstveno zahvaljujući građanima Jugoslavije koji su tamo odlazili na ritualnu potragu za zapadnom robom.
Kada se godine [[1991]]. Jugoslavija raspala, to je Trst teško pogodilo. Teška ekonomska situacija se odrazila na porast ekstremne desnice u gradu, pa je Trst jedno od središta iredentističkog pokreta koji zahtijeva reviziju mirovnih ugovora i povratak Istre, Dalmacije i Slovenskog primorja pod italijansku vlast.
Red 60:
== Poznate osobe ==
*[[Mitja Ribičič]],
== Galerija ==
Red 73:
== Vanjski linkovi ==
* [http://www.comune.trieste.it/ Zvanična stranica]
* [http://sites.google.com/site/triestepratica/ Trst - Photo Guide - (Italijanski jezik)- (pdf)]
| |||