Razlika između verzija stranice "Genetička informacija"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Kategorija:Molekulska genetika uklonjena; Kategorija:Molekularna genetika dodana (uz pomoć HotCat-a) |
No edit summary |
||
Red 1:
'''Genetička informacija''' je skup [[biologija|bioloških]] uputstava koja su zapisana u redoslijedu baza u molekulama [[DNK]]. Namijenjana je sintezi regulatornih ([[enzim]]skih) i gradivnih [[bjelančevina]] u [[ćelije (biologija)|ćelijama]]. Budući da regulatorne i strukturne bjelančevine određuju sve bitne elemente građe i finkcije svakog [[organizam|organizma]], genetička informacija regulira sveukupna [[osobina|svojstva]] endo- i egzofenotipa, tj. [[fenotip]]a u cjelini. To se podjednako odnosi na [[molekula|molekulsku]], ćelijsku, [[histologija|histološku]] i [[jedinka|individualnu]] razinu. ▼
[[Datoteka:Knjiga zivota.jpg|mini|desno|450px|"Knjiga života": Ilustracija veličine ljudskog genoma →
<br>Ako bi svaki nukleotid u genomu označili jednim slovom u knjizi, a nukleotidne sekvence pisali bez razmaka, interpunkcije, ilustracija ili tabela, uspostavile bi se slijedeće relacije:<br>
Line 5 ⟶ 4:
• [[DNK]] sekvenca haploidnog humanog genoma (23 pojedinačna [[hromosom]]a) = 750.000 strana = stubac od 50 metara;<br>
• genetička informacija diploidnog genoma (23 para hromosoma) = 2 x 50 = stubac visok 100 metara.]]
==Definicija==
▲'''Genetička informacija''' je skup [[biologija|bioloških]] uputstava koja su zapisana u redoslijedu baza u molekulama [[DNK]]. Namijenjana je sintezi regulatornih ([[enzim]]skih) i gradivnih [[bjelančevina]] u [[ćelije (biologija)|ćelijama]]. Budući da regulatorne i strukturne bjelančevine određuju sve bitne elemente građe i finkcije svakog [[organizam|organizma]], genetička informacija regulira sveukupna [[osobina|svojstva]] endo- i egzofenotipa, tj. [[fenotip]]a u cjelini. To se podjednako odnosi na [[molekula|molekulsku]], ćelijsku, [[histologija|histološku]] i [[jedinka|individualnu]] razinu.
Kao i svaka pisana [[informacija]], i genetička ima odgovarajuća [[slovo|slova]] (baza), [[riječ]]i ([[triplet]]) i rečenice (sekvenca tripleta), koji rezultiraju u kranjem smislu te poruke: sintezi specifičnog [[protein]]a.<ref>King R. C., Stransfield W. D. (1998): Dictionary of genetics. Oxford University Press, New York, Oxford, ISBN 0-19-50944-1-7; ISBN 0-19-509442-5.</ref><ref>Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.</ref><ref>Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 978-9958-9344-8-3.</ref><ref>Hadžiselimović R. (2005): Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.</ref>
==Proces prenošenja genetičke informacije==
{| border=1 cellpadding=4 cellspacing=0 class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 100%;"
| style="background:#ddffdd;" | '''Proces ostvarivanja genetičke informacije'''
| colspan=1 style="background:#ddffdd;" align="center" | '''[[Transkripcija]]'''
| colspan=1 style="background:#ddffdd;" align="center" | '''Translacija'''
|-
| style="background:#f3fff3;" | '''Gornji'''<br>('''Etape sinteze'''
| align="right" | Sinteza [[informacijska RNK|informacijske RNK]] ([[iRNK]])
| align="right" |Sinteza [[bjelančevina]]
|-
| style="background:#f3fff3;" | '''Glavna obilježja sinteze'''
| align="right" | Kopiranje jednolančane molekule [[iRNK]] kao privremenog komplementarnog niza [[nukleotid]]a, prema jednom polulancu kodirajuće [[DNK]]
| align="right" |Sinteza [[molekula]] [[protein]]a, spajanjem [[aminokiselina]], dopremljenih putem specifičnih [[transportna RNK|molekula transportne DNK]] , čiji se terminalni [[triplet]]ikomplementarno vežu na odgovarajuće triplete [[iRNK]]
|-
| style="background:#f3fff3;" | '''[[Matrica za sintezu]]'''
| align="right" | Jedan od polulanaca [[DNK]]
| align="right" |[[Informacijska RNK]]
|-
| style="background:#f3fff3;" | '''Gradivne monomere'''
| align="right"|[[Nukleotid|Ribonukleotidi]]
| align="right"|Specifične [[aminokiselina|aminokiseline]]
|-
| style="background:#f3fff3;" | '''Lokacija'''
| align="right"|[[Jedro]] ([[hromosom]]i)
| align="right"|[[Citoplazma]] ([[ribosom]]i
|}
Genetička informacija se odjelotvoruje u specijalnim ćelijskim organelama – [[ribosom]]ima. Kako se glavnnina DNK nalazi u [[jedro|jedru]], tj. u [[hromosom]]ima neophodan je sistem njenog transporta na mjesto realizacije. U njemu ključne uloge imaju procesi prepisivanja i prevođenja genetičke informacije, poznati kao [[transkripcija]] i [[translacija]]. U tome osobitu i specifičnu ulogu imaju različite klase [[RNK]], osobito informacijska (iRNK) i transportna (tRNK).<ref>Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005): Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-3-4.</ref><ref>King R. C., Stransfield W. D. (1998): Dictionary of genetics. Oxford niversity Press, New York, Oxford, ISBN 0-19-50944-1-7; ISBN 0-19-509442-5.</ref>
| |||