Razlika između verzija stranice "Ante Marković"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m Bot: Migrating 20 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q317547 (translate me) |
Reforme |
||
Red 29:
Predsjednikom Saveznog izvršnog vijeća, dakle ''de facto'' premijerom SFRJ, imenovan je marta 1989. godine, nakon ostavke [[Branko Mikulić|Branka Mikulića]]. Krajem 1989. godine pokrenuo je ambiciozan program ekonomskih reformi, dotad neviđenih u SFRJ, koje su uključivale i stabilizaciju [[Valuta|dinara]], kao i [[Privatizacija|privatizaciju]] putem dodjele dionica radnicima. Rezultat je bio zaustavljanje [[Inflacija|inflacije]], koja je uzela maha tokom osamdesetih godina 20. vijeka, kao i brzo i značajno, premda kratkotrajno, povećanje životnog standarda. To je Markovića u tome trenutku učinilo jednim od najpopularnijih političara u jugoslovenskoj historiji.
==Ekonomske reforme==
U vrijeme preuzimanja pozicije predsjednika SIV-a 1989., Jugoslavija je imala jednu od najvećih [[inflacija]] kao i najnižu produktivnost. SIV je predložio mjere a Savezna skupština donijela je niz zakona. Time je omogućeno tržište novca, kapitala i radne snage. 90 odsto uvoza je liberalizovano. Marković se obratio [[USA|SAD-u]] i [[Međunarodni monetari fond|MMF]]-u za finansijsku podršku. MMF je insistirao na suzbijanju inflacije, strukturno prilagođavanje ekonomije, zaustavljanje javne potrošnje, održavanju kursa [[Jugolsovenksi dinar|dinara]] i realnih [[Kamata|kamatnih stopa]]. Nakon prvih rezultata Marković 18. decembra u Skupštini Jugoslavije iznosi svoje prijedloge<ref name="reforme">[http://www.b92.net/biz/vesti/srbija.php?yyyy=2011&mm=11&dd=28&nav_id=561275 Kako je Ante Marković "oživeo" SFRJ] sa [[B92]]; objavljeno 28.11.2011, pristupljeno 13. 2.2015 {{sr jezik}} </ref>:
* 100 miliona dolara u federalnom budžetu za podršku nezaposlenim radnicima
* Otvaranje novih radnih mjesta
* Prekvalifikacija u dokvalifikaciju radnika
* 50 miliona dolara za program socijalne zaštite socijalno ugroženog stanovništva
Marković je smatrao da je potrebno 4-5 godina za realizaciju. Ohrabrivao je političare da se odreknu [[Nacionalizam|nacionalizma]], pokazujući nekadašnje ratove na tlu Evrope gdje nekadašnji neprijatelji su uložili vlastitu energiju u ekonomski razvoj:
{{Citat|Zar mi to isto nismo učinili 1941. godine u zajedničkoj borbi za goli život, za punu nacionalnu ravnopravnost? Treba li da vratimo točak istorije nazad i da platimo cijenu koju smo već platili?! Zablude ćemo plaćati siromaštvom, trovanjem duha i položajem daleke periferije u Evropi...| Ante Marković 1989 u Skupštini Jugoslavije}}
===Posljedice reformi===
Do marta 1990 nastalo je oko 292000 privatnih preduzeća. Sivo devizno tržište je uklonjeno, dinar denomiran 10000:1, suzbijena inflacija. Uvedena je konvertibilnost s njemačkom markom u odnosu 7:1. Za samo 3 sedmice devizne rezerve SFRJ su narasle za 800 miliona dolara.
{{Citat|Nije bitno da li će negdje pobijediti jedna ili druga stranka, već da se naš sistem reformi ne može dovoditi u pitanje. Razgovarali smo sa svim republičkim rukovodstvima, kazali im: ako nijeste za Jugoslaviju, recite to da se ne mučimo. Svi su rekli da su za Jugoslaviju |Ante Marković 2009. na međunarodnoj konferenciji}}
Marković je svoju popularnost dugovao svom imidžu novog, modernog političara zapadnoga stila. Također je održavao popularnost time što je ostajao po strani sve većih sukoba unutar [[SKJ|Saveza komunista Jugoslavije]] i što je pokušavao da posreduje u sukobima između pojedinih jugoslavenskih republika.
Line 35 ⟶ 60:
Markovićev program reformi, međutim, ubrzo je sabotirala vlada [[Slobodan Milošević|Slobodana Miloševića]], a savezna vlada je bila dodatno oslabljena pokretima za nezavisnost u [[Slovenija|Sloveniji]] i [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. Tokom posljednjih mjeseci svoga mandata Marković je pokušavao da pronađe kompromis između ove dvije republike s jedne strane, i [[Srbija|Srbije]] i [[Crna Gora|Crne Gore]] s druge strane, koje su tražile da Jugoslavija opstane kao centralizirana država. Međutim, njegovi napori nisu urodili plodom, iako su ih podržavale nove demokratske vlasti u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] i [[Republika Makedonija|Makedoniji]], prije svega zato što se [[Jugoslavenska narodna armija]] (JNA), za koju bi se očekivalo da bude njegov najveći saveznik, svrstala uz Miloševića i srpsko [[Nacionalizam|nacionalističko]] vodstvo.
{{Citat| A, što se tiče njegovog odnosa prema Jugoslaviji, on je imao jedan čudan stav koji, po mom mišljenju, nije bio ni iskren, da Jugoslavija može da se spasi ekonomskim reformama. On uopšte nije uvažavao da postoje politički problemi u Jugoslaviji koji zadiru u pitanje teritorijalnog opstanka Jugoslavije. |Borisav Jović za Radio Slobodna Evropa 2008 ref name="borisav">[[Branka Mihajlović]], [http://www.slobodnaevropa.org/content/article/1045337.html ''Borisav Jović: Svako rešenje je bilo bolje od rata''] intervju objavljen 27.2.2008 u [[Radio Slobodna Evropa]] pristupljeno 13. 2.2015 {{sr simbol}} </ref>}}
Marković je ostao na dužnosti i poslije izbijanja [[Raspad SFRJ|rata]], premda je već ranije izgubio kontrolu nad JNA i nad svim drugim polugama vlasti u federaciji. Dana 19. decembra 1991. na konferenciji za štampu Ante Marković je "vratio mandat" građanima Jugoslavije, rekavši da ne postoji više nijedan državni organ u Jugoslaviji kome bi se mogla podnijeti ostavka.
| |||