Razlika između verzija stranice "Bjelančevine"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
(review) |
m (review) |
||
Red 1:
'''Bjelančevine''' ili '''proteini''' su [[makromolekula|makromolekule]] (''macro''=mnogo, više; ''moliculis''=sićušan, mali;) koje su nastale spajanjem [[aminokiseline|aminokiselina]] međusobno. Dogovoreno je da se spojevi koji broje manje od 50 aminokiselina u niz nazivaju [[polipeptidi]], a da se makromolekule sa preko 50 aminokiselina nazivaju proteini. Bjelančevine su vrlo važni sastavni dijelovi svakog organizma, jer čine neke strukture i supastance koje su neophodne za život. Bjelančevine se dijele na proste (proteine) i složene bjelančevine (proteide). Složene bjelančevine (proteidi) , osim proteinskog dijela imaju i prostetičku grupu. Prema hemijskom sastavu prostetičke grupe izvršena je podjela složenih bjelančevina na : nukleoproteide, hromoproteide, glikoproteide, fosfoproteide i lipoproteide.<ref>Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005): Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-3-4.</ref><ref>Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 978-9958-9344-8-3.
== Sinteza ==
Red 6:
Dakle, za neku specifičnu vrstu živog bića, osnovno je odabrati redosljed karika (aminokiselina) u lancu [[bjelančevina]], kao i pravu smjesu za tu vrstu specifičnih bjelančevina. Tu zadaću ima [[DNK]]. Proteini, pored [[aminokiselina]], mogu sadržavati i neke druge organske i neorganske materije npr. šećere - glikoproiteini, fosforne derivate - fosfoproteini, masti-lipoproteini. Svaka aminokiselina ima svoj amino i karboksilni dio, pa u spoju dvije ili više aminokiselina vežu se amino (-NH<sub>2</sub>) grupa jedne sa karboksilnom -(COOH) grupom druge aminokiseline i time nastaje [[hemijska veza]] nazvana [[peptidna veza]] -CO-NH-.
==
Bjelančevine se nalaze posvuda u organizmu i od velike su važnosti za pojedine stukture i funkcije kao npr. [[keratin]] u kosi, noktima; [[hemoglobin]] u eritrocitima; [[inzulin]] životno važan protein koji reguliše promet glukoze i mnogi drugi. Učestvuju u procesima prenosa i pohrane tvari, u procesima koordiniranih kretnji i mehaničke potpore, imunološke zaštite, stvaranju i provođenju živčanih impulsa, u kontroli rasta i diferencijacije ćelija i drugim procesima. Sastavni su dijelovi svake [[ćelija|ćelije]] koja čini osnovu [[život]]a na [[Zemlja|Zemlji]].▼
[[Enzimi]] koji učestvuju kao katalizatori hemijskih reakcija u biološkim sistemima su proteini, kao i neki [[hormoni]] (molekule koje omogućuju komunikaciju i usklađivanje biohemijskih procesa između različitih tkiva i organa) i [[antitjela]] (molekule koje su proizvod imunološkog sistema organizma i odgovorne su za odbranu od stranih tvari)▼
Struktura bjelančevina je veoma složena i podijeljena je na nekoliko nivoa: primarna, sekundarna, tercijarna i kvaternerna struktura.
* Primarna struktura proteina podrazumijeva redoslijed vezanja aminokiselina u peptidnom lancu.
Line 18 ⟶ 12:
* Kod mnogih bjelančevina dolazi do interakcija raznih funkcionalnih grupa u ostacima aminokiselina. To vodi do daljeg uvijanja, savijanja i zbijanja lanaca i takva trodimenzionalna struktura se zove tercijarna struktura. Zavisno od tercijarne strukture, proteini se dijele na ''fibrilarne'' i ''globularne''. Fibrilarni proteini imaju vlaknastu strukturu i teško se otapaju u vodi. Globularni proteini imaju zbijenu strukturu loptastog oblika. Otapaju se u vodi i, zbog veličine molekula, formiraju [[koloidi|koloide]].
* Udruživanjem više proteina u veće agregate nastaje proteinski kompleks koji predstavlja kvaternernu strukturu.
== Funkcije ==
▲Bjelančevine se nalaze posvuda u organizmu i od velike su važnosti za pojedine stukture i funkcije kao npr. [[keratin]] u kosi, noktima; [[hemoglobin]] u eritrocitima; [[inzulin]] životno važan protein koji reguliše promet glukoze i mnogi drugi. Učestvuju u procesima prenosa i pohrane tvari, u procesima koordiniranih kretnji i mehaničke potpore, imunološke zaštite, stvaranju i provođenju živčanih impulsa, u kontroli rasta i diferencijacije ćelija i drugim procesima. Sastavni su dijelovi svake [[ćelija|ćelije]] koja čini osnovu [[život]]a na [[Zemlja|Zemlji]].
▲[[Enzimi]] koji učestvuju kao katalizatori hemijskih reakcija u biološkim sistemima su proteini, kao i neki [[hormoni]] (molekule koje omogućuju komunikaciju i usklađivanje biohemijskih procesa između različitih tkiva i organa) i [[antitjela]] (molekule koje su proizvod imunološkog sistema organizma i odgovorne su za odbranu od stranih tvari)
== Bjelančevine u ishrani ==
| |||