Razlika između verzija stranice "Germanij"
| [pregledana izmjena] | [pregledana izmjena] |
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
genug |
|||
Red 1:
{{Infokutija Hemijski element
| Hemijski element = Germanij
Line 158 ⟶ 157:
== Historija ==
[[Datoteka:Winkler Clemens.jpg|mini|desno|200px|Njemački hemičar Winkler Clemens]]
Kada je objavio svoj ''periodni zakon hemijskih elemenata'' 1869. godine, [[rusija|ruski]] [[hemičar]] [[Dmitrij Ivanovič Mendeljejev|Dmitrij Mendeljejev]] je previdio postojanje nekoliko do tada nepoznatih [[hemijski element|hemijskih elemenata]], između ostalih i jednog koji bi popunio prazninu u [[14. grupa hemijskih elemenata|grupi ugljika]] u svojoj tabeli [[Periodni sistem elemenata|periodnog sistema]], između [[silicij]]a i [[kalaj]]a.<ref name="masanori" /> Zbog njegovog položaja u periodnoj tabeli, Mendeljejev ga je nazvao ''ekasilicij'' (Es), i pretpostavio je njegovu [[relativna atomska masa|relativnu atomsku masu]] od 72.
Red 217:
=== Staklo i vlakna ===
Njegova druga najvažnija upotreba je u infracrvenoj optici u oblikzu prozora i sistema leća iz polikristalnog ili monokristalnog germanija kao i u optičkim staklima koja propuštaju infracrveno svjetlo, takozvana halkogenidna stakla. Područje upotrebe ovih materijala su, između ostalih, vojni i civilni uređaji za noćno osmatranje kao i toplotne kamere (kamere osjetljive na toplotu). Druga važna područja upotrebe su proizvodnja optičkih vlakana za optičke provodnike i poliesterskih vlakana. U modernim optičkim vlaknima za [[telekomunikacije]] pomoću germanij tetrahlorida se nanošenjem tankog sloja u gasnoj fazi obogaćuje unutrašnja jezgra optičkog vlakna. Time u njoj nastaje viši [[indeks prelamanja]] u odnosu na plašt vlakna, čime se ostvaruje provođenje svjetlosnih talasa. U hemiji poliestera germanij dioksid se upotrebljava kao [[katalizator]] u proizvodnji određenih poliesterskih vlakana i granulata, naročito za PET boce pogodne za recikliranje.
=== Nuklearna medicina i atomska tehnika ===
Izotop <sup>68</sup>Ge se koristi u [[generator galija-68|generatorima galija-68]] kao početni nuklid za proizvodnju izotopa <sup>68</sup>[[galij]]a. Osim toga taj izotop je našao primjenu kao izvor za kalibriranje detektora za tomografiju emisijom pozitrona.<ref name="eckert" /> Kao vrlo čisti monokristal, germanij se upotrebljava kao detektor zračenja.
Kod germanija, za razliku od [[čelik]]a, [[kristalna struktura]] se ne može razbiti djelovanjem neutronskog zračenja. On ''hvata'' snop neutrona vrlo elastično. Do danas, ovo otkriće nije pronašlo nikakvu značajnu upotrebu u atomskim reaktorima.
=== U ishrani ===
Spoj bis(karboksietil)germanijseskvioksid (''Ge-132'') je sredstvo koje služi kao dodatak u ishrani a upotrebljava se kod cijelog niza bolesti i simptoma uključujući [[rak (bolest)|rak]], hronični sindrom umora, slabost imuniteta,<ref name="Bundesamt" /> [[sida]], [[Arterijska hipertonija|visok krvni pritisak]], [[artritis]] i alergiju na prehrambene namirnice. Međutim, pozitivno djelovanje na tok neke od ovih bolesti ni do danas nije naučno dokazano. U skladu sa evropskom direktivom ''2002/46/EG o usklađivanju zakonskih rješenja zemalja članica o prehrambenim dodacima u ishrani'', germanij se ne bi trebao koristiti kao prehrambeni dodatak u ishrani.<ref name="eurlex" /> U mnogim zemljama [[Evropska unija|Evropske unije]], nacionalna zakonodavstva su već usklađena s ovom direktivom, tako da se danas u Njemačkoj i Austriji nije dopušteno dodavanje germanija kao mineralnog izvora u dodacima u prehrani.
Nadležni organi izričito upozoravaju na upotrebu Ge-132 u ishrani, jer se njegovom upotrebom ne mogu isključiti teška oštećenja organizma, a mogući su i [[smrt]]ni slučaji.<ref name="bfr" /><ref name="austrwarnt" />
== Također pogledajte ==
Line 272 ⟶ 281:
<ref name="Naumov">{{cite journal|first = A. V.|last = Naumov|title = World market of germanium and its prospects|journal = Russian Journal of Non-Ferrous Metals|volume = 48|issue = 4|year = 2007|pages =265–272}} {{doi|10.3103/S1067821207040049}}</ref>
<ref name="Moska">{{cite journal|journal = Minerals Engineering|year = 2004|pages = 393–402|title = Review of germanium processing worldwide|issue = 3|author = Moskalyk, R. R.|volume = 17}} {{doi|10.1016/j.mineng.2003.11.014}}</ref>
<ref name="eckert">''Produktkatalog der Fa. Eckert & Ziegler'' [http://www.ezag.de/zentralkatalog/3_sources_medical_imaging_equipment.pdf str. 15]</ref>
<ref name="Bundesamt">Bundesamt für Sicherheit im Gesundheitswesen, AGES PharmMed: [http://www.basg.at/omcl/arzneimittel-faelschungen/warnungen/germanium/ Dodatak ishrani sa otrovnim djelovanjem] {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref>
<ref name="eurlex">[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:183:0051:0057:DE:PDF Zakonska direktiva 2002/46/EG Evropskog parlamenta i vijeća od 10.6.2002]</ref>
<ref name="bfr">Bundesinstitut für Risikobewertung: [http://www.bfr.bund.de/cd/892 ''BgVV warnt vor dem Verzehr von ‚Germanium-132-Kapseln‘ der österreichischen Firma Ökopharm''], 8. septembar 2000. {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref>
<ref name="austrwarnt">Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit (AGES): [http://www.ages.at/ages/ernaehrungssicherheit/produktwarnsystem/archiv-2008/17-oktober-2008-warnung-vor-nahrungsergaenzungsmittel/ Proizvod sadrži koncentraciju germanija štetnu za zdravlje] 17. oktobar 2008.</ref>
}}
== Vanjski linkovi ==
* [http://www.periodicvideos.com/videos/032.htm Germanij] na ''The Periodic Table of Videos'' (Univerzitet u Nottinghamu)
{{Commonscat|Germanium}}
| |||