|
'''Svinjska kuga''' je zarazna bolest [[svinja]]. Uzročnik pripada grupi [[RNK]] [[virus]]a. U prirodnim uslovima životinja se zarazi kroz probavni trakt, a izvori zaraze su: životinje u inkubaciji, bolesne životinje, leševi životinja uginulih od svinjske kuge, otpaci te predmeti kontaminirani uzročnikom.
== Oblici bolesti ==
SADRŽAJ :
Sadržaj...........................................................1 UVOD ...........................................................2
Historijat........................................................3
Rasprostranjenost...........................................3
Etiologija........................................................3
Epizootiologija...............................................4
Patogeneza.....................................................4
Patomorfološke promjene.............................6
Klinički nalaz (klinička slika )......................8
Dijagnoza.....................................................12
Diferencijalna dijagnoza...............................12
Liječenje.......................................................13
Profilaksa.....................................................13
Naučna dostignuća u suzbijanju KSK.........16
Preporuke vlasnicima svinja........................16
Uspjeh kontrole KSK zavisi od...................17
Zaključak.....................................................18
Literatura......................................................19
* Perakutni oblik - je veoma rijedak; javljaju se diskretne promjene: crvenilo sluznica i na njima sitna krvarenja.
* Akutni oblik - [[krvarenje|krvarenja]] na koži, zatim jaka krvarenja na [[grkljan]]u, [[dušnik]]u i u parenhimu [[pluća]]. Krupozna [[pneumonija]] hemoragičnog karaktera. Karakteristično za svinjsku kugu je gnojni [[konjuktivitis]], tj. očni kapci su sljepljeni zbog sušenja iscjetka.
* Hronični oblik - životinja je mršava, anemična. Karakteristično za hronični oblik je nalaz butona u [[debelo crijevo|debelom crijevu]].
Kod svinjske kuge javlja se još i povišena temperatura, disanje brzo i otežano. Životinja se teško kreće, uglavnom leži.
SVINJSKA KUGA- Pestis suum - (swine fiver)
UVOD :
Svinjska kuga je zrazna, veoma kontagiozna virusna bolest svinja. S obzirom da se javlja na svim kontinentima spada u Pandemijske bolesti. Nalazi se na listi A Svjetske zdravstvene organizacije (WHO), te prema toj bolesti se treba pristupiti sa velikom opreznošću. Mogućnost njenog brzog širenja, prilikom kojega oboljeva veliki broj svinja u kratkom vremenskom periodu, dovodi do toga da se stočni fond drastično smanjuje, te na taj način se stvaraju veliki ekonomski gubitci. Da bi se to spriječilo potrebno je veliku pažnju posvetiti prevenciji, jer se sama terapija ne sprovodi ( zakonski se suzbija ). Uzročnik bolesti spada u RNA iz grupe Toga viridae. Bolest se javlja u nekoliko tokova :U tipičnom obliku bolest ima perakutan tok, koji završava letalno bez predhodnih kliničkih simptoma i patoanatomskih promjena, te akutni tok sa svojstvima hemoragične septikemije, koji uglavnom završava uginučem. Subakutni i hronični tok često prati sekundarna bakterijska infekcija s lokalnim upalnim procesima pretežno na probavnim i dišnim organima. U ¸¸atipičnom¸¸ obliku bolest se pojavljuje zbog razlike u virulenciji, odnosno tropizmu virusa ,te zbog razlike u otpornosti domaćina. Bolest od početka poprima posve nejasan klinički tok ,a i patoanatomske promjene djelom imaju neodređen izgled
Historijat
Oboljenje se prvi put pojavilo u SAD 1833. godine. Svajnic i Dorset su 1903. godine dokazali da svinjsku kugu izaziva virus. U našoj zemlji svinjska kuga je prvi put ustanovljena 1896 godine.
Rasprostranjenost
Svinjska kuga se nalazi u mnogim zemljama u svijetu. U Evropu je prenešena iz SAD 1862. godine, a ubrzo je ustanovljena u Mađarskoj, Rusiji, Rumuniji i našoj zemlji. U vrijeme poslije II svijetskog rata, pa sve do 1954. godine, svinjska kuga se često pojavljuje, gotovo u svim krajevima naše zemlje. Veoma dobro organizovanom preventivom pojava svinjske kuge je svedena na minimum.
Etiologija
Uzročnik svinjske kuge spade u porodicu TOGAVIRIDAE (lat. toga – ogrtač). Virusi ove porodice spadaju u skupinu ARBO virusa. Okruglog su oblika s virionom 60-70 nm u promjeru. Imaju ovojnicu koja sadrži lipide i okružuje ikosahedralnu nukleokapsidu (gr. eikos – dvadeset + hedra – strana = geometrijsko tijelo sa 20 trokuta). Osjetljivi su na otapala za lipide, deterđente, UV radijaciju. Repliciraju se u citoplazmi, a združuju se pupanjem kroz plazminu membranu.Virus je svrstan u porodicu TOGO virusa. Između virusa svinjske kuge i virusa bolesti sluznica postoji bliska imunogena i antigenska srodnost. Nema pluraliteta virusa svinjske kuge, nego se može govoriti samo o imunološkim varijantama . Uzročnik svinjske kuge je virus iz iste grupe. Spada po veličini u male RNA viruse. Osetljiv je još i prema etru i hloroformu. U mesu koje se drži na temperaturi frižidera (3 - 4 °C ) može da izdrži oko 30 dana. U zamrznutom mesu na —20°C ostaje živ 3 mjeseca. Uzročnik dugo može da ostane vitalan u ekskretima životinja, preko kojih se virus izlučuje iz organizma bolesnih životinja. Temperatura od 60°C uništava virus za 10 minuta. Za dezinfekciju se koristi 2 % rastvor NaOH, formalin, krealin ili hlorni kreč u odnosu 1-2 % .
Epizootiologija
Izvor zaraze su životinje koje se nalaze u inkubaciji, oboljele životinje ili životinje u fazi ozdravljenja. Leševi životinja uginulih od svinjske kuge, meso životinja koje su zaklane u fazi inku¬bacije i njihovi otpatci predstavljaju sta¬lan izvor zaraze. Utvrđeno je da otpadne vode iz klaonice u kojoj se kolju bolesne životinje, mogu da prenesu virus na veću udaljenost.U širenju bolesti izuzetnu ulogu ima promet svinjama. Posebno su neugodan izvor infekcije svinje u inkubaciji i bolesne od atipičnih oblika zaraze. Zaraza se prenosi direktnim i indirektnim kontaktom. Ima dokaza o dijaplacentalnom širenju infekcije. Kod pojava atipičnih oblika zaraze ozbiljno treba uzeti u obzir mogućnost reaktivacije vakcinalnih sojeva. Posredno se bolest širi klaonički i kuhinjskim otpatcima i lešinama, ostale domaće životinje takođe mogu mehanički prenositi virus, a širenje zaraze može pridonijeti i čovjek. Ostali indirektni izvori mogu biti štale, prevozna sredstva, ekto paraziti, insketi, zaražena hrana ili prostirka, te alat i instrumenti. Bolest se najbrže širi kohabitacijom. Mješanjem svinja iz zaraženog dvorišta sa svinjama iz drugog, ne zaraženog, ili dovođenjem zaraženih svinja na farmu, prenosi se zaraza u novu sredinu. Utvrđeno je da se svinjska kuga može preko mesa i mesnih prerađevina od oboljelih životinja prenjeti iz najudalje¬nijih krajeva. Uzročnik svinjske kuge prodire u organizam preko digestivnog trakta. Vi¬rus se može unjeti i preko nesterilnih instrumenata (parenteralno). Virus svinjske kuge napada sve uzraste svinja. Plemenite rase su više podložne infekciji od domaćih. Ako prasad potiče od imunih majki (vakcinisanih), onda su otporna u periodu sisanja.
Slika 1 : Indirektni prenosnici Klasične svinjske kuge
Patogeneza
Sa mjesta prodora u organizam virus brzo prodire u krv. Nastaje stanje viremije. Svojim patogenim djelovanjem virus oštećuje krvne sudove, pojavljuju se krvarenja i infarkti na parenhimatoznim organima. Pojava infarkta najbolje je uočljiva na slezini. U dužem toku oboljenja uočava se pojava pneumonije, a u debelom crijevu se nalaze promene u vidu dugmeta koji se nazivaju »butoni«.
Slika 2: Dugmetasta izbočenja po debelom crijevu sa zonskim krvarenjem (debelo crijevo svinje)
Patomorfološke promjene
Promjene se razlikuju zavisno od toka bolesti. Boles može proči u sva četiri toka : PERAKUTNI, AKUTNI, SUBAKUTNI I HRONIČNI tok bolesti
Perakutni oblik oboljenja se karakteriše slabo ispoljenim promjenama. Zapaža se uglavnom crvenilo sluzokoža. Limfni čvorovi su crveni, pove¬ćani i bez krvarenja.
Akutni oblik
Ima više izražene promjene. Pored crvenila na sluzokožama, javlja se krvarenje znatno jačeg intenziteta po koži i serozama. Krvarenja se veoma dobro uočavaju u laringsu i traheji, a na slezini i drugim parenhimatoznim organima pojavljuju se infarkti. U bubregu se može ustanoviti hemoragični pijelitis sa krvarenjima u mokraćnoj bešici.
Slika 3 : Infarkti po slezeni
Slika 4: Krvarenje u mokračnoj bešiki
Slika 5: Ždrijelo i grkljan.Primječuju se pomješana žarišta i pethijalna krvarenja sa nekrozama
Veoma je karakterističan izgled limfnih čvorova: na preseku su mramorirani. U crijevima se pored pojave krvarenja nalaze ulkusi i nekrotična žarišta.
Slika 6 : Ingvinalni limfni čvor. Ima pethijalnihl i perifernih krvarenja,mramorasti na presjeku
Hronični oblik
U hroničnom obliku oboljenja zapaža se izrazita mršavost životinje. Sluzokože su anemične, a u plućima obično postoji pneumonija.
Slika 7: tačkasta krvarenja i infarkti zajedno sa bljedilo po plučima zražene svinje
Slika 8: tačkasta krvarenja po bubrezima
Slika 9: izrazita mršavost,cijanoza,konjusktivitis
Klinički nalaz
U perakutnom obliku, koji je veoma kratak, zapažaju se poremećaji opšteg stanja, neveselost, životinja povraća. Ovaj oblik oboljenja se retko javlja. U akutnom toku bolest može da traje oko deset dana. Hronični tok nastaje iz akutnog oboljenja kada se stanje oboljele životinje nešto popravi.
Akutni tok
Kod akutnog toka životinja prestane jesti, leži i samo na kratko dolazi do hrane, temperatura im se naglo poveća . Glas im je neobično promukao. Hod im zadaje bol, od tlo se odupiru samo vrhovima papaka, posrću i zanose se za zadnjim krajem, a spojnice su zažarene i nerijetko ikterične. Na nosnim otvorima sasušen je sekret.
G Slika 10: Bolnost pri hodu , hodnje na vrhovima papaka, životinja posrće (karakterističan stav)
Životinje često povraćaju žuto zelenkast sadržaj. Začep se često izmjenjuje sa proljevom. Može se pojaviti i kašalj, bređe krmače uglavnom pobace. Smrt nastaje u komi ili grčevima.
Subakutni i Hronični tok
Kod subakutnog i hroničnog toka klinička slika zavisi o sekundarnoj infekciji. Simptomi su prije svega lokalizirani u dišnim i probavnim organima. U kasni¬jem toku oboljenja uočava se krvavljenje po koži (naročito uškama), sluzokože postaju crvene, a već od trećeg dana oboljenja nastaje gnojni konjuktivitis, koji pro¬uzrokuje slepljivanje kapaka.
Slika 11: krvarenja po uškama
Slika 12 : Koža je posuta krastama i egzemima
Temperatura dostiže 42°C, disanje je ubrzano, životinja gubi glas, jedva hoda i pred smrt se ne podiže. U hroničnom obliku životinja pokazuje izrazitu mršavost. Opšte stanje je poremećeno. Na sluzokožama se zapaža anemija, u plućima pneumonija. Životinja ima proliv. Hronični tok traje nekoliko nedelja i skoro se redovno za¬vršava smrću. Životinja ugine od iscrp¬ljenosti. Koža je posuta krastama i egzemima , takav oblik bolesti osobito je čest u enzotijskim područjima. Tako oboljele svinje poznate su kao nosioci virusa. Bolest traje i više sedmica. Letalitet u podrućjima zaraze iznosi od 80 do 100%. Sekundarne infekcije često vrlo kompliciraju sliku svinjske kuge. U obzir dolaze salmonele, pasterele, koke , Corynebacterium pyogenes i E. Coli. Od klasične kuge atipični se oblik razlikuje po blagom toku i po tome što je od početka izrađen znakovima na pojedinim organima ( pluča, crijeva ili SŽS), ili se pak klinički tok očituje izuzetnom težinom.
Nervni oblik
Nervni oblik dnevne atipične svinjske kuge očituje se nekordiranim kretnjama, pijetlovim hodom, grčevima, kretanjem u krug, opistotonusom, kolutanjem očne jabučice. Blagi oblik atipične svinjske kuge ima vrlo dugu inkubaciju, izrazitu tendenciju širenja, nedostaju tipični klinički znakovi, mortalite je nizak, a uglavnom obole mlade životinje.
Slika 13 : Nervni oblik svinjske kuge sa jakim grčevima muskulature
Slika 14: otežan i bolan hod , životinja zauzima karakterističan stav zvani pjetlov hod
Dijagnoza
Od kliničkih simpoma posebno djagnostičko značenje grupisanje, potištenost, nekoordirani hod, inapetenca, učestalo povraćanje, slijepljeni kapci, promuklost te obješen rep i uške. Bolest obično ne traje kraće od pet dana. Epizootiološki posumnjat ćemo na svinjsku kugu ako istodobno oboli više primljivih svinja, a pogotovo ako je tome predhodio promet svinjama. Značajne su anatomske promjene pri je svega mramorasti linfni čvorovi s perifernim hemoragijama, hemoragije po bubrezima i mokraćnom mjehuru, infarkti po slezeni i butoni po debelim crijevima.
Slika 15 : brzi biološki test za dokazivanje svinjske kuge
Atipični oblici očituju se pretežno pneumonijom, gastroenteritisom ili samo otokom linfnih čvorova. Od histoloških promjena dijagnostičko značenje ima encefalomijolitis non purulenta. Od mnogih labaratorijskih metoda određenu praktičnu vrijednost imaju GDP-test, imunofloroscencija, indetifikacija uzročnika i homologni biološki pokus. Poznavanje epizootiološke situacije određenog područja, a po¬sebno kretanje svinjske kuge na terenu, pružaju dragocjene podatke. Na osnovu kliničkog pregleda životinje skoro se re¬dovno može dijagnosticirati bolest. Pato¬loški nalaz je vrlo jasan i na osnovu ovih promjena potvrđuje se klinička dijagnoza.
Diferencijalna dijagnoza
Diferencijalno dijagnostički u obzir dolaze intoksikacije, vrbanac, salmoneloze, pastereloza, enterotoksemija, listerioza, Glasserova bolest, bedrenica, dizenterija i leptospiroze. Kod hroničnih i atipičnih oblika dolazi u obzir i parazitarne invazije. Od virusnih infekcija manje ili veče diferencijalno značenje imaju bolest aujeszkoga, ZUS, bjenoća, transmisivni gastroenteritis, enzootska pneumonija i influenca u svinja. Posebno ipak valja razlučiti afričku svinjsku kugu, i to testom hemadsorpcije ili, što je još sigurnije biološkim pokusom na svinjama imunim od svinjske kuge .
Liječenje
Danas je uglavnom zabranjeno svako liječenje. Jedino djelotvorni u etiološkoj terapiji pokazao se djelotvornim hiperimuni serum. Profilaksa je najznačajnija u suzbijanju svinjske kuge. U suzbijanju se mora obavezno pridržavati propisanih mjera radi sprečavanja i širenja zaraze. Ove mjere prvenstveno propisuju uništavanje izvora zaraze. Kod svinjske kuge se liječenje sprovodi putem vakcinacije (tako što se profilatički spriječi izbijanje zaraze ). U našoj zemlji proizvodi se više tipova vakcina. Većina ovih vakcina se priprema od živih modifikovanih sojeva. Mrtva vakcina, poznata kao kristal violet, više se ne primenjuje. U slučaju izbijanja KSK provodi se usmrćivanje i neškodljivo uklanjanje svih svinja na zaraženim imanjima i svih svinja koje su bile u direktnom ili indirektnom kontaktu sa svinjama iz zaraženih dvorišta.
Slika 16 : Vakcina KSK( Klasične svinjske kuge)
Profilaksa
Opšte mjere koje se koriste u profilaksi i deradikaciji svinjske kuge ovise o epizootiološkoj i gospodarskoj situaciji u određenom područiju ili zemlji. One se svode na neškodljivo uklanjanje svih bolesnih i sumljivih svinja, zatvaranje dvorišta, odnosno svinjogojstva, pa i na ograničenu i pooštrenu kontrolu kretanja ljudi iz zaraženih krajeva. Svinje iz zaraženih uzgoja idu samo u za to samo određene klaonice. Sve ugrožene svinje, pogotovo one u velikim uzgojima, moraju se stalno držati u imunom stanju. Dezinfekciju treba obaviti nakon temeljitog čišćenja, a manje vrijedne predmete najbolje je spaliti. Za dezinfekciju najpogodinja ja 2 % tna kaustipčna soda.U opšte profilaktičke mjere spada prokuhavanje svih kuhinjskih i klaoničkih otpada namjenjeni prehrani svinja. Specifična profilaksa sprovodi se pasivnom ili aktivnom imunizacijom. Pasivna imunizacija provodi se prigodom transporta, izložbi ili sajmova. Hiperimuni svinjski serum djeluje najviše tri sedmice. Savremene vakcine za aktivnu imunizaciju pripremaju se od atenuiranog virusa. Od tih modificiranih vakcina traži se da u vakciniranih grla ne izazivaju nikakvih kliničkih znakova ni patoloških promjena karakteristični za kugu, a virus ne smije perzistirati u organizmu niti se smiju izlučivati i inficirati svinje u kontaktu. Povratnim pasažama ne smije se nanovo steči patogenost. Navedene zahtjeve ispunjava vakcina pripremljena K (kina) soja što je u posljednje vrijeme u širokoj primjeni u monogim zemljama. Imunitet nastupa nakon 4-5 dana i traje do 12 mjeseci. Dosadašnji rezultati postignuti vakcinama proizvedenim na staničnoj kulturi opravdavaju nadu da će u budučnosti takve vakcine sve više dolaziti do izražaja. Aktivna je imunizacija heterolognim, ali imunološkim srodnim virusom bolesti sluznica goveda moguća i dala je za sada zadovoljavajuči rezultat . !
Slika 17: Ekonomske štete broje ogromne gubitke
Naučna dostignuća u suzbijanju KSK
Jedan od največih koraka koji su učinjeni u zaštiti od ove bolesti jeste na univerzitetu Jilin koji je 10.septembra.2008 godine obajvijo da je uspješno rođeno troje prasadi Durock pasmine, sa urođenim genima za otpornost na virus svinjske kuge. Ovaj događaj označava uspijeh prvog pokušaja za izolovanje svinjske kuge kao opasnog zaraznog oboljenja. Rođena prsad su nazvana ANTI-SWINE FEVER GEN. Prasci su teški ; 1100 g , 1050 g , 550 g , i sve fiziološke funkcije su normalne. Tim koji je radio na ovom pokusu sastavljen je 2006 godine, od najkvaliteninh studenata i asistenata na čelu sa prof. LAI LIANGXUE, sa suradnicima iz kineske vojne akademije medicniskih znanosti za prenos gena .
Slika 18: jedan od troje rođene prasadi (ANTI-SWINE FEVER GEN)
Preporuke vlasnicima svinja
Trebaju stalno biti svjesni : da je hranidba svinja termički neobrađenim napojem (ostaci hrane, restorana, klaonica) važan čimbenik rizika za izbijanje KSK (Klasične svinjske kuge ), nepovoljan statusa KSK u susjednim državama, ekonomskih šteta (za držače svinja i državu) koje nastaju kao posljedica izbijanja KSK. Mora se promet svinja obavljati pod kontrolom veterinara, provoditi higijenske mjere na farmi (osobito u odnosu osobe i vozila koja dolaze na farmu - biosigurnosne mjere), izbjegavati mogući kontakt domaćih i divljih svinja (direktni i indirektni), prijaviti promjene ponašanja/simptome bolesti svinja veterinaru, čim je prije moguće. Držači svinja moraju svaku sumnju na KSK odmah prijaviti veterinaru kako bi u slučaju potvrde KSK čim prije dobio naknadu štete od države za usmrćene svinje.
Uspjeh kontrole KSK zavisi od
označavanju i vođenju registra o označenim svinjama odnosno brzini i mogućnosti pračenja svake pojedine svinje, komunikaciji između držatelja svinja, veterinara i nadležnih tijela, strogoj primjeni mjera za sprječavanje pojave KSK, brzini otkrivanja novih slučajeva KSK, brzini prijave svakog novog slučaja KSK, brzini ubijanja i neškodljivog uklanjanja zaraženih i sumnjivih svinja te svinja u kontaktu, kontroli uvoza svinja, mesa svinja i proizvoda od mesa svinja, monitoringu KSK u divljih svinja.
Slika 19: predstvalja veliko uginuče svinja kao posljedica zaraze virusom svinjske kuge
ZAKLJUČAK
Virus KSK je opasni, brzo se prenosi i širi na velike udaljenosti te njegova kontrola, suzbijanje u konačnici iskorijenjivanje sukladno je važećim propisima, iznimno je teško a moguće je jedino prevencijom odnosno edukacijom prvenstveno svinjogojaca, veterinara, drugih struka te stanovništva.Stoga je neophodno poduzeti mjere sprečavanja nastanka bolesti, kao što su:
1. ograničiti (kontrolirati) kretanje vozila i ljudi na svinjogojskim farmama i time smanjiti unos virusa koji može doći na obući, odjeći, koži.
2. Postaviti i održavati dezbarijere
3. Obavezno presvlačenje na ulazu i izlazu farmskog kompleksa ljudi koji su u doticaju sa životinjama
4. Fizičkim ogradama spriječiti kontakt svinja na farmi i ostalih životinje (mačke. psi, ptice, lisice, ….a naročito sa divljim svinjama jer su one rezervoar bolesti)
5. Fizički odvojiti hranu za svinje os ostalih životinja, u prvom redu od ptica koje se mogu kontamirati uzročnikom.
6. Ne hraniti svinje sa otpacima ili ostacima hrane iz restorana, drugih ugostiteljskih objekata, industrijskih kuhinja, otpaci iz klaonica, prerada mesa, meso divljih životinja
LITERATURA :
1. Prof.dr.sc.Zvonimir Brudnjak „Veterinarski priručnik“ , Zagreb, 1996.
2. Prof.dr. Vlatko Rupić „Veterinar u kući I,II,III dio“ , Split, 1988.
3. Dr.Župančić, Modrić „Zarazne bolesti za IV razred vet.škole“, Zagreb, 2006.
4. Internet :
I.www.wikipedija.com
II.www.sapica.com
III.www.mario-veterina.hr
IV. www.medicinska-sk-ri.hr
== Terapija ==
| 