Karađoz-begova medresa
Karađoz-begova medresa u Mostaru je medresa koju je osnovao Mehmed (Muhamed) beg Zaim, sin Seadetov, poznatiji kao Karađoz-beg, brat velikog vezira Rustem-paše (1544-52, 1554-61). Osnovana je između 1557. i 1570. godine, a njen rad je obnovljen 1995. godine. Stara zgrada medrese nalazi se u kompleksu Karađoz-begove džamije u Mostaru i proglašena je nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine u maju 2004. godine.[1] Novi objekat škole je izgrađen blizu internata koji se nalazi u Sjevernom logoru u Mostaru.
Historijat
Kroz historiju Mostar je imao 11 medresa. Najpoznatija od njih je Karađoz-begova koja se nalazi s lijeve strane istoimene džamije. Sastoji se od pet soba presvođenih kupolama od kojih su četiri služile za stanovanje učenika a peta, najprostranija za održavanje predavanja[2]. Građena je kao monumentalna građevina od obrađenog kamena. Svodovi su građeni od sedre. Osnovni izraz građevini daje horizontalno razvijena osnovna masa, sa nizom prozora, naglašena nizom kupolastih svodova i nizom dimnjaka, koji se izdižu iz kamina postavljenih u svakoj prostoriji[3] . Nije poznat tačan datum izgradnje medrese. Pretpostavlja se da je izgrađena između 1557. godine, kada je podignuta džamija[4], i 1570, kada je pisana vakufnama[5].
Prema Vakufnami, Hadži Muhamed-beg (Karađoz-beg) je za izdražavanje medrese uvakufio 100 000 dirhema, odredivši da se za potrebe održavanja nastave (muderisu) svaki dan izdvoji 20 dirhema, 8 dirhema učenicima koji stanuju u četiri sobe medrese, 1 dirhem rataru, 4 dirhema muteveliji vakufa medrese, te jedan dirhem za obavljanje dužnosti nazira[6].
Prema odredbi vakifa dužnost muderisa doživotno je obavljao mevlana Hasan-efendija[5]. U medresi su predavali brojni poznati alimi: Mustafa Ejubović (Šejh Jujo), Ibrahim Opijač, Mustafa-Sidki Karabeg i mnogi drugi.
Medresa je zatvorena 1918. godine, da bi u kasnijem periodu bila korištena kao stambeni objekat. U ratu u BiH 1992-1995. godine je značajno oštećena da bi 1996. godine bila donekle obnovljena.
Nakon rata u Bosni i Hercegovini, obnovljen je rad medrese, ali na drugim lokalitetima, u sali Muftijstva, preko puta Koski Mehmed-pašine džamije na Tepi, nakon toga u prostorijama džamije „Bosanski mudžahidi”, vakufu dr. Mahmuda Tantavija, (Sjeverni logor), potom, u obnovljenoj Ćejvan Ćehajinoj medresi (bivša zgrada Muzeja Hercegovine) i konačno, u blizini internata na lokalitetu Sjevernog logora izgrađena je nova zgrada medrese.
Poznati učenici
uredi- Mustafa Ejubović, poznat kao šejh Jujo
- Abdullah Riđanović, prijašnji mostarski muftija
- Ahmed Šaćir Džabić, prijašnji mostarski muftija
- Sidki Karabeg, prijašnji mostarski muftija
Reference
uredi- ^ "Komisija za zaštitu nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine". Arhivirano s originala, 22. 2. 2021. Pristupljeno 3. 2. 2023.
- ^ Hasandedić, Hivzija (2005). Spomenici kulture turskog doba u Mostaru. Mostar: Islamski kulturni centar. str. 87. ISBN 9958-804-17-4.
- ^ Bećirbegović, Madžida (1974). "Prosvjetni objekti islamske arhitekture u Bosni i Hercegovini". Prilozi za orijentalnu filologiju XX-XXI/1970-71. Sarajevo: Orijentalni institut u Sarajevu: 309. Pristupljeno 3. 2. 2023.
- ^ Stanić, Radomir; Sandžaktar, Meliha (1967). "Konzervacija Karađoz-begove medrese u Mostaru". Naše starine XI. Sarajevo: 92.CS1 održavanje: datum i godina (link)
- ^ a b Vakufname iz Bosne i Hercegovine (XV i XVI vijek). Sarajevo: Orijentalni institut u Sarajevu. 1985. str. 171.
- ^ Vakufname iz Bosne i Hercegovine (XV i XVI vijek). Sarajevo: Orijentalni institut u Sarajevu. 1985. str. 170.
Vanjski linkovi
uredi
Nedovršeni članak Karađoz-begova medresa koji govori o islamu treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.