Savska (Atik) džamija

Atik džamija ili Savska džamija, nalazi se na ušću rijeke Brka u Savu u Brčkom, Bosna i Hercegovina. Zajedno sa haremom proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Nazivala se još i Čaršijska džamija, a izgrađena je 1650.

Atik (Savska) džamija
Vanjski izgled Atik (Savske) džamije
Položaj Atik (Savske) džamije u Bosni i Hercegovini
Osnovne informacije
Lokacija	Brčko
Geografske koordinate	44.879530°N 18.808562°E / 44.879530; 18.808562
Religija	Islam
Općina	Brčko
Distrikt	Brčko distrikt
Država	Bosna i Hercegovina
Oznaka baštine	Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine
Arhitektonski opis
Arhitektonski stil	osmanski stil
Dovršeno	1650.
Specifikacije
Kapacitet	250
Dužina	16,00m
Širina	11,50m
Munare	1

Lokacija

Atik (Savska) džamija iz drugog ugla gledališta

Savska (Atik) džamija nalazi se u centru grada, u arhitektonskoj cjelini Konačkog brda, u neposrednoj blizini ušća rijeke Brke u Savu.

Historija

U osmanskom periodu Brčko se razvilo u pet mahala: Atik, Džedid, Varoš, Karanfil i Kolobara. Osim nje, sagrađene su u kasnijem razdoblju još tri džamije: Džedid džamija, Hadžipašina i Hadžidizdarova, od kojih je posljednja srušena nakon II svjetskog rata. Već po samom imenu Atik, što na turskom znači stari, može da se zaključi da je riječ o najstarijoj džamiji u Brčkom.

Prvobitno je bila napravljena od drveta i vremenom je proširivana, zbog povećanja broja vjernika u gradu. Neposredno uz džamiju nalazilo se mezarje, koje je prekopano prilikom izgradnje brčanske zelene pijace. Na austrijskom geodetskom snimku iz 1882. godine, džamija je ucrtana zajedno sa dućanima koji su je okruživali. Uz džamiju bio je podignut i mekteb.

Rušenje i obnova

Džamija je u cjelini srušena 17. jula 1992, tokom rata u Bosni i Hercegovini. Obnovljena je 2006. godine u izvornom obliku.

Opis

Savska (Atik) džamija pripada tipu jednoprostornih džamija natkrivenih četvorovodnim krovom.

Fasada džamije je horizontalno raščlanjena nizom fasadnih otvora i fasadnim vijencima. Prvi fasadni vijenac se nalazi na polovini visine zidanog dijela, dok je drugi ispod same strehe.

Munara džamije ima dvije šerefe i ozidana je ciglom, sa spoljne strane omalterisana i obojena. Donji dio munare je kvadratične osnove, dok je osnova gornjeg dijela osmostranična. Munara ima nekoliko nivoa sa dekoracijama, od kojih se prvi nalazi ispod samog krova. Drugi niz se nalazio ispod šerefe, dok je treći u sredini tijela munare. Posljednji nivo se nalazio u nivou strehe i predstavlja nastavak krovnog vijenca.

Harem džamije

Oko džamije se nalazio harem, čiji je dio ekshumiran prilikom izgradnje pijace u Brčkom. Prilikom izgradnje saobraćajnice uz Savu 1990. godine, bilo je moguće vidjeti da harem ima više slojeva i veliki broj vrlo starih utonulih nišana. Džamija je u dvorištu imala i bunar, dubok 6–7 m koji je služio za uzimanje abdesta.

Literatura

• Hamdija Kreševljaković, Prilozi povijesti bosanskih gradova pod turskom upravom, 1951.
• Mustafa Imamović, Historija Bošnjaka, izdanje Bošnjačka zajednica kulture, Izdavačko preduzeće «Preporod», Sarajevo, 1997, str. 330.
• Hifzija Suljkić, Spomenici islamske kulture u Brčkom, publikacija Naša Baština, br. 3-4, str. 99 – 100, 1996.
• Mehmed Mujezinović, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, Knjiga II, 3. izdanje, Biblioteka Kulturno naslijeđe, Sarajevo Publishing, 1998, str. 164.
• Mehmed Mujezinović, "Kulturno naslijeđe", Sarajevo – Publishing, 3. Izdanje strana 300, 1998. - Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga 3
• Madžida Bećirbegović, Džamije sa drvenom munarom u Bosni i Hercegovini, Sarajevo Publishing, 1999, str. 39, 52.

Vanjski linkovi

• Službeni sajt Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini
• Službeni sajt komisije nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine