Radovi Jože Plečnika

Radovi Jože Plečnika u Ljubljani
Svjetska baština
Lokacija	Ljubljana, Slovenija
Kriterij	iv
Referenca	1643
Uvrštenje	2021. (44. sjednica)
Površina	178,61 ha
Koordinate	N46 2 36 E14 30 8

Radovi Jože Plečnika u Ljubljani predstavljaju primjer urbanog dizajna usmjerenog na mijenjanje identiteta Ljubljane nakon raspada Austro-Ugarske imperije, kada se iz provincijskog grada pretvorio u simboličnu prijestolnicu Slovenije. Transformacija se zasnivala na arhitektonskom dijalogu sa starijim gradom, služeći potrebama modernog društva 20. stoljeća u nastajanju.^[1]

Jože Plečnik je rođen 1872. u Ljubljani. Školovao se u Grazu, i umjetničkoj akademiji u Beču, odsjek arhitekture, kod Otta Wagnera. Poslije studija radio je kratko u Italiji, zatim deset godina u Beču u Wagnerovom studiju i na kraju kao slobodni arhitekt. Između 1911 i 1921 Plečnik je živio u Pragu a između Prvog i Drugog svjetskog rata u Ljubljani.

Plečnikova Ljubljana je usko povezana sa njegovim domom u ljubljanskom naselju Trnovo. Kopnena osa od Trnova i istoimenog mosta, po Emonskoj i Vegovoj cesti, pa sve do centra grada i Kongresnog centra i parka Zvijezda nosi Plečnikovu ideju. Vodenu osu čine njegovi projekti uređenja riječnog toka rijeke Ljubljanice, njene pritoke Gradoščice, riječnih obala u centru grada, Čevljarskog mosta, poznatog Tromostovja, i riječne brane. Plečnikova djela se nalaze uzduž obe linije, kopnene i vodene, te stvaraju cjelinu koja se danas naziva Plečnikova Ljubljana. Sastoji se od trgova, parkova, ulica, šetališta, mostova i javnih objekata (Nacionalna biblioteka, crkve, tržni centri, groblje)^[2]

Svjetska baština

Prije proglašenja za svjetsku baštinu Evropska komisija proglasila je Ljubljanu Zelenom prijestolnicom Evrope 2016. Ljubljana je osvojila i turistički Oscar, Zelenu jabuku Međunarodnog udruženja turističkih novinara i pisaca FIJET. Ljubljana je na konferenciji Global Green Destinations Day, dva puta uvrštena među 100 najbolje razvijenih zemalja u vidiku održivog razvoja na svijetu (Global Top 100 Sustainable Destinations). Turistička Zajednica Slovenije joj je na Slovenskim danima turizma udjelila još dvije nagrade; Ljubljana je osvojila prvo mjesto u kategoriji urbanih jezgri za ekološku zonu Slovenska cesta te prvo mjesto u kategoriji većih mjesta.

Navedena djela su proglašena za spomenike kulture nacionalnog značaja, prema Pravilniku o proglašenju rada arhitekta Jožeta Plečnika u Ljubljani (Službene novine Republike Slovenije Br. 51/09 od 3. juli 2009.)

Godine 2021. i UNESCO je Plečnikovu Ljubljanu proglasio za Svjetsku baštinu.^[3]