Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju
Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju (SK-PJ) bila je politička stranka osnovana 90-tih godina u bivšoj SFRJ. Nastala je u kontekstu višestranačkih izbora. Ovisno od izvora kao pokretači i osnivači stranke navode se: generali Veljko Kadijević i Stevan Mirković kao i admiral Branko Mamula. Uglavnom se radi o ličnostima koje su, na čelu Jugoslovenske narodne armije (JNA), obavljale visoke dužnosti.[1] Prema Mirkoviću, SK-PJ se smatrala nasljednikom Saveza komunista Jugoslavije (SKJ).[2] Kako smatra magistar Mesud Šadinlija sa Univerziteta Sarajevo SK-PJ nije uspio, izuzev naredbodavnog profesionalnog vojnog prostora, steći širu podršku biračkog tijela.[3] Kasnije će Kadijević navesti da je osnivanje SK-PJ bila greška, te je za neuspjeh stranke optužio Mirjanu Marković i Branka Mamulu.[4] Prema mišljenju Zorana Čička, bivšeg potpredsjednika stranke, SK-PJ je bio rezervni plan vojske da bi se JNA, u slučaju vojnog udara, mogla samostalno politički artikulisati.[5]
Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju | |
|---|---|
 | |
| Predsjednik | Stevan Mirković |
| Sekretar | Veljko Kadijević, Branko Mamula |
| Osnovana | 4. novembar 1990. |
| Raspuštena | 23. juli 1994. |
| Sjedište | Beograd |
| Broj članova | 250.000 (1990) |
| Ideologija | komunizam, titoizam, marksizam-lenjinizam, radničko samoupravljanje, jugoslavizam, nesvrstanost, ideologija jednopartijske države |
| Boje | crvena, žuta |
| Savezna skupština Savezne Republike Jugoslavije | 2 / 82 |
Historija uredi
Na Četrnaestom (vanrednom) kongresu SKJ, održanog 24. januara 1990., izlazi slovenačka delegacija.[6] Rukovodstvo JNA namjeravalo je, osnivanjem SK-PJ, zamijeniti postojeći SKJ iako je Kadijević (Savezni ministar odbrane) u prisustvu vojnog rukovodstva u Domu garde u Topčideru 1990. saopštio da JNA nikada neće napustiti SKJ.[7] Potrebno je navesti da su u sklopu SKJ bili 6 republičkih, 2 pokrajinska saveza i Organizacija Saveza komunista u JNA (OSKJ).[8] Osnivačka promocija SK-PJ održana je, prema Iliji Radakoviću bivšem načelniku Generalštaba, 19. novembra 1990 u centru "Sava" mada je 8. oktobra Kadijević potpisao naredbu o zabrani svakog političkog djelovanja.[9] Prema Mirkoviću zgrada bivšeg Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije (CK SKJ) podijeljena je između SK-PJ i Socijalističke partije Srbije (SPS). Preuzeta je i imovina Odbora za obnovu SKJ[10] odnosno imovina SKJ.[11] Savezi u drugim republikama, tačnije Savez komunista Bosne i Hercgovine (SK BiH) i Savez komunista Makedonije (SK Makedonije) isplaćeni su, prema Mirkoviću u dinarima, dok SK Slovenije i SK Hrvatske nisu dobili nikakvu nadoknadu. Osnovano je i preduzeće "Komet trejd" čiji su prihodi išli djelimično za potrebe SK-PJ. Pored toga kao izvor finansiranja služila je članarina. Prema Mirkoviću broj članova je prije izbijanja sukoba u Sloveniji narastao na 250.000, a do toga je bilo oko 70.000 vojnih lica. Zabilježen je i kolektivan prelazak OSKJ u SK-PJ. Najveći broj članova zabilježen je tada na području Bosne i Hercegovine.[2] Časopisi "Delo" i "Vjesnik" će 31. januara 1991 prenije saopštenje Političke uprave Saveznog sekretarija narodne odbrane (PU SSNO) da je cilj osnivanja SK-PJ da naraste u ključnog političkog faktora na području SFRJ. Ovim je, kao smatra Radaković, JNA trebala postati samostalan politički faktor.[12] Mirković će, nakon sukoba s Mirjanom Marković, u 1994-oj napustiti stranku.[13]
Izborni rezultati uredi
Na izborima 1992. na području Savezne republike Jugoslavije (SRJ), tačnije na izbornoj listi za Crnu Goru, SK-PJ će u Vijeću Savezne skupštine osvojiti 2 mjesta (14.205 glasova; 6,1%)[14]
Literatura uredi
- Šadinlija, Mesud (2012). Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine 1986-1992. Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu, Insitut za iztraživanje zločina protiv čovječnosti. ISBN 978-9958-740-89-3.CS1 održavanje: ref=harv (link)
- Mijalkovski, Milan; Radović, Vesela (2011). "Istine i zablude o Jugoslovenskoj narodnoj armiji u raspadu Jugoslavije". Kultura polisa VIII (jezik: srpski). 4: 1-26.CS1 održavanje: ref=harv (link)
Reference uredi
- ^ Radaković, Ilija. "SLOVENAČKI PENZIONISANI GENERALI I SSNO (1988-1990)". znaci.net. Arhivirano s originala, 9. 11. 2018. Pristupljeno 14. 10. 2018.
- ^ a b "DA LI JE SAVEZ KOMUNISTA - POKRET ZA JUGOSLAVIJU REALNA POLITIČKA SNAGA ILI PARTIJA PENZIONISANIH GENERALA". Večernje Novosti. 25. 5. 1992. str. 8.
- ^ (Šadinlija i str. 115)
- ^ Jovićević, Olivera (19. 11. 2007). "Čovek sa crvene liste". Upitnik (jezik: srpski). RTS.
- ^ Švarm, Filip; Skrozza, Tamara; Vasić, Biljana (11. 10. 2001). "Jugoslovenska narodna armija 1989–1992 - kratka istorija sloma". Vreme (jezik: srpski). Arhivirano s originala, 9. 8. 2020. Pristupljeno 14. 10. 2018.
- ^ (Mijalkovski, Radović i str. 4)
- ^ (Mijalkovski, Radović i str. 9)
- ^ (Mijalkovski, Radović i str. 5)
- ^ Radaković, Ilija. "O ČEMU SE GOVORI, ŠTA SE IZOSTAVLJA I ZAOBILAZI U KNJIZI VELJKA KADIJEVIĆA "MOJE VIĐENJE RASPADA – VOJSKA BEZ DRŽAVE"". znaci.net. Arhivirano s originala, 13. 10. 2018. Pristupljeno 14. 10. 2018.
- ^ Ćirić, Aleksandar (14. 8. 1999). "Tri "generalske stranke"" (jezik: srpski). Vreme. Arhivirano s originala, 24. 9. 2020. Pristupljeno 14. 10. 2018.
- ^ "Junaci naseg doba". NIN-ova arhiva (jezik: srpski) (Broj 2452). Nedjeljne informativne novine. 25. 12. 1997. Arhivirano s originala, 19. 2. 2019. Pristupljeno 13. 2. 2019.
Kod njega (Tita) preovladjuju minusi; konacno, kada se delila imovina bivseg Saveza komunista Jugoslavije, SK-PJ je zadrzao kapital, a Kitanovicu su ostavili Marksa.
- ^ Radaković, Ilija. "INFORMACIJA POLITIČKE UPRAVE SSNO (1991)*)". znaci.net. Arhivirano s originala, 9. 11. 2018. Pristupljeno 14. 10. 2018.
- ^ Igrić, Gordana (18. 7. 1994). "NOVA POLITIKA SUPRUZNICKOG PARA". AIM. Arhivirano s originala, 29. 9. 2020. Pristupljeno 14. 10. 2018.
- ^ Goati, Vladimir (2001). "Izbori u SRJ od 1990 do 1998" (PDF). cesid.rs (jezik: srpski). Beograd: Centar za slobodne izbore i demokratiju. str. 213. Pristupljeno 14. 10. 2018.