Pokrovni sistem
Pokrivni sistem ili integument sastoji se od kože i njenih dodataka koji djeluju kako bi zaštitili tijelo od različitih vrsta oštećenja, poput gubitka vode ili spoljnih oštećenja. Pokrivni sistem uključuje dlake, ljuske, perje, kopita i nokti. Ima razne dodatne funkcije; može poslužiti za vodonepropusnost i zaštitu dubljih tkiva, izlučivanje otpada i regulaciju tjelesna temperatura i mjesto je vezanja senzornih receptora za otkrivanje bola, dodira, pritiska i temperature .
| Pokrovni sistem (Inegument) | |
|---|---|
 Poprečni presjek kožnih slojeva | |
| Detalji | |
| Prekurzor | Ektoderm |
| Sistem | Kožni |
| Identifikatori | |
| TA | A16.0.00.001 |
| TH | H3.12.00.0.00001 |
| FMA | 72979 |
| Anatomska terminologija | |
Koža uredi
Koža je najveći organ tijela. Kod ljudi čini oko 12 do 15 % ukupne tjelesne težine i pokriva površinu od 1,5–2 m2.[1]
Ljudska koža (integument) sastoji se od najmanje dva glavna sloja tkiva: epiderma i derma. (Hipoderma ili potkožni sloj nisu dijelovi kože). Epiderma je najudaljeniji sloj koji pruža početnu prepreku vanjskom okruženju. Baznom membranom odvojena je od dermisa. Epiderma sadrži melanocite i daje boju koži. Najdublji sloj epiderme sadrži i nervne završetke. Ispod toga dermis se sastoji od dva dijela, papilskog i retikulskog sloja i sadrži vezivno tkivo, sudove, žlijezde, folikule, korijene dlake, osjetne živčane završetke i mišićno tkivo.[2] Najdublji sloj, hipoderma, prvenstveno se sastoji od masnog tkiva. Značajni snopovi kolagena usidruju dermu za hipodermu, omogućavajući većini područja kože da se slobodno kreću preko dubljih slojeva tkiva.[3]
Epiderma uredi
Epiderma je gornji sloj kože koji se sastoji od epitelnih ćelija. Ne sadrži krvne sudove. Njegove glavne funkcije su zaštita, apsorpcija hranjivih sastojaka i održavanje homeostaze. Po strukturi se sastoji od keratiniziranog slojevitog ploćastog epitela, sa četiri tipa ćelija: keratinociti, melanociti, Merkelove ćelije i Langerhansove ćelije. Glavna ćelija epiderme je keratinocit koji proizvodi keratin, vlaknasti protein koji pomaže u zaštiti kože. Ogromna količina keratina može izazvati bolest uzrokujući erupcije iz kože koje će stršiti prema van i dovesti do infekcije. Keratin je također hidroizolacioni protein. Milioni mrtvih keratinocita svakodnevno se ljušte. Većina kože na tijelu je keratinizirana. Jedina koža koja nije keratinizirana je sluznica, poput unutrašnjosti usta. Nekeratinizirane ćelije omogućavaju da voda "ostane" na vrhu strukture.
Protein keratin učvršćuje epidermno tkivo da stvori nokat. Nokti rastu iz tankog područja nazvanog matrica noktiju u prosjeku od 1 mm segmično. Lunula je područje u obliku polumjeseca u osnovi nokta, svjetlije boje dok se miješa sa matričnim ćelijama. Gornji dio epiderme također je i stratum corneum.
Derma uredi
Derma ili dermis je srednji sloj kože, sastavljen od gustog nepravilnog vezivnog tkiva i areolarno vezivno tkivo, poput kolagena sa elastinomra, spoređenih u difuzno povezane i tkane uzorke. Dermis ima dva sloja. Jedan je papilski, koji je površinski i sastoji se od areolsknog vezivnog tkiva. Drugi je mrežasti (retikularni) sloj koji je duboki sloj dermisa i sastoji se od gustog nepravilnog vezivnog tkiva. Ovi slojevi daju elastičnost omotaču, omogućavajući istezanje i dajući fleksibilnost, istovremeno se opirući iskrivljenjima, naboranosti i opuštenosti. Ovaj sloj je mjesto završecima krvnih žila i nerava . Mnogo hromatofora također je pohranjeno u ovom sloju, kao i baze integumentnih struktura kao što su dlaka, perje i žlijezde.
Hipoderma uredi
Hipoderma, inače poznata kao potkožni sloj, sloj je ispod kože. Invaginira u dermis, a za njega je neposredno iznad njega pričvršćena vlaknima kolagena i elastina. U osnovi se sastoji od tipa ćelija poznatih kao adipociti, specijalizirani za akumuliranje i skladištenje masti. Te ćelije su grupirane u lobule razdvojene vezivnim tkivom.
Hipoderma djeluje kao rezerva energije. Masti sadržane u adipocitima mogu se vratiti u cirkulaciju, venskim putem, tokom intenzivnog napora ili kada nedostaje tvari koje daju energiju, a zatim se transformiraju u energiju. Hipoderma učestvuje, barem pasivno, u termoregulaciji, jer je mast toplotni izolator.
Funkcije uredi
Pokrivni sistem ima višestruku ulogu u održavanju tjelesne ravnoteže. Svi tjelesni sistemi rade na međusobno povezano, kako bi održali unutrašnje uvjete bitne za funkciju tijela. Koža ima važnu ulogu zaštite tijela i djeluje kao prva linija obrane od infekcija, promjena temperature i drugih izazova homeostazi.[4][5] Glavne funkcije su:
- Zaštitita unutrašnjih dijelova tijela, tkiva i organa;
- Zaštitita od invazije zaraznih organizama;
- Zaštitite tijelo od dehidracije;
- Zaštitite tijela od naglih promjena u temperaturama, održavajte homeostaze;
- Pomoć izlučivanju otpadnih materijala, znojenjem;
- Sadržaj receptora za dodir, pritisak, bol, vrućinu i hladnoću (vidi Somatosenzorni sistem)
- Zaštitita tijela od opekotina od sunca, izlučivanjem melanina;
- Stvaranje vitamina D izlaganjem ultraljubičastom svjetlu;
- Čuvajte vodu, masnoću, glukozu, vitamin D
- Održavanje tjelesne forme
- Stvaranje novih ćelija iz stratum germinativum radi popravljanja lakših ozljeda;
- Zaštitita od UV-zraka;
- Regulacija tjelesne temperature;
Razlikuje, odvaja i štiti organizam od okoline. Beskičmenjaci malih tijela iz vodenih ili neprekidno vlažnih staništa dišu pomoću vanjskog sloja (integumenta). Ovaj sistem za razmjenu plinova, gdje se jednostavno difundiraju u intersticijsku tečnost i iz nje, naziva se integumentna razmena.
Klinički značaj uredi
Moguće bolesti i povrede integriteta čovjeka uključuju:
- Osip
- Kvasac
- Atletsko stopalo
- Infekcija
- Opekotine od sunca
- Rak kože
- Albinizam
- Akne
- Herpes
- Herpes labialis, obično se naziva herpes na usnama
- Impetigo
- Rubeola
- Kancer
- Psorijaza
- Bjesnoća
- Rozeola
- Atopijski dermatitis
- Ekcem
Reference uredi
- ^ Martini & Nath: "Fundamentals of Anatomy & Physiology" 8th Edition, pp.158, Pearson Education, 2009
- ^ The Ageing Skin - Structure of Skin
- ^ Pratt, Rebecca. "Integument". AnatomyOne. Amirsys, Inc. Arhivirano s originala, 20. 10. 2013. Pristupljeno 28. 9. 2012.
- ^ Integumentary System na US National Library of Medicine Medical Subject Headings (MeSH)
- ^ Marieb, Elaine; Hoehn, Katja (2007). Human Anatomy & Physiology (7th izd.). Pearson Benjamin Cummings. str. 142.