Kultura vrpčaste keramike
Kultura vrpčaste keramike (njemački Schnurkeramik, engleski Corded Ware, francuski ceramique cordée) sadrži jedan široki arheološki horizont Evrope između 2900 - 2350 pne, obuhvatajući tako kasni neolit, bakarno doba, i rano bronzano doba. [1]
U kontekstu Kurganske teorije (ili stepska hipoteza), kultura se posmatra kao Indo-Evropska[2] i da su je sa istoka donijeli Praindoevropljani, sa prostora Jamna kulture).
Nasuprot ovoj tezi, jedan broj drugih arheologa smatra de je Kultura vrpčaste keramike rezultat lokalnog razvoja Kulture zvonastih pehara.[3] To se potkrepljuje radiokarbonskim datiranjem, kojim je utvrđeno postojanje vrpčaste keramike na području današnje Poljske, prije nego u srednjoj Evropi.[4]
Geografija uredi
Zauzimala je prostor od Rajne na zapadu, do Volge na istoku, obuhvatajuči dijelove sjeverne, zapadne i istočne Evrope, uključujući najveći dio današnje Njemačke, Holandije i Danske, Poljsku, Litvaniju, Latviju, Estoniju, Bjelorusiju, Češku, Austriju, Mađarsku, Slovačka, Švajcarska, sjeverozapadna Rumunija, sjeverna Ukrajina, evropski dio Rusije, dijelove norveške obale i južne dijelove Švedske i Finske.[1] U kasnom eneolitu i ranom bronzanom dobu proširila se na oblasti uz Balkansko poluostrvo[5], gdje se mješala sa ostalim stepskim elementima.[6]
Jedan dio arheologa smatra da kultura, zbog svoje rasprostranjenosti, nije imala uniformni karakter, jer su regionalne specifičnosti dovele do nekoliko varijanti u materijalnoj kulturi, naseljima i društvenim odnosima.[1] Sa druge strane, osnovne karakteristike, kao što su način sahranjivanja, keramika sa vrpčastim ornamentima i jedinstvena kamena sjekira, prisutni su na cijelom prostoru ove kulture. Kultura je bila podložna i uticaju drugih, kao i susjedne Kulture zvonastih pehara zapadno od Elbe, kroz razne vidove komunikacije, morskim i putevima uz riječne tokove.[7]
Osobine uredi
Sahranjivanje se obavljalo sa pokojnikom obično na desnoj strani, u zgrčenom položaju i licem okrenutim prema jugu. Keramičko posuđe je prije pečenja ukrašavano otiskivanjem sukane (pletene) uzice ili vrpce od lana i konoplje. Kamene sjekire su se koristile u poljoprivredi i u vojne svrhe.
Lista eneolitskih kultura uredi
| Jamna | Ruske stepe | 3300 pne | 2600 pne | |
| Vrpčasta keramika | Evropa | 2900 pne | 2350 pne | |
| Baden | Srednja Evropa | 3600 | 2800 | |
| Amfore | Evropa | 3400 pne | 2800 pne | |
| Kostolac | Podunavlje, Balkan | 3250 | 3000 | |
| Vučedol[8] | Podunavlje, Balkan | 3000 | 2400 | |
| Zvonasti pehari | Širom Evrope | 2800 | 1800 |
Literatura uredi
Reference uredi
- ^ a b c Beckerman, Sandra Mariët (2015). Corded Ware Coastal Communities: Using ceramic analysis to reconstruct third millennium BCE societies in the Netherlands. Leiden: Sidestone Press.
- ^ Hrvatska enciklopedija (LZMK) - kultura vrpčaste keramike
- ^ For example Pre- & protohistorie van de lage landen, onder redactie van J.H.F. Bloemers & T. van Dorp 1991. De Haan/Open Universiteit. ISBN 90-269-4448-9, NUGI 644.
- ^ Wlodarczak, Piotr (2009). "Radiocarbon and Dendrochronological Dates of the Corded Ware Culture". Radiocarbon. 51 (2): 737–749. doi:10.1017/s003382220005606x. Pristupljeno 2. 7. 2016.
- ^ "Borivoj Čović: OD BUTMIRA DO ILIRA -". Kulturno naslijeđe, Sarajevo, 1976. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ Aleksandar Bulatović - Posljedice kulturne interakcije na etničke promjene
- ^ Cunliffe, Barry (1994). The Oxford Illustrated Prehistory of Europe. Oxford University Press. str. 250–254.
- ^ "Amra Terzić: Vučedolska kultura u Bosni i Hercegovini". Katedra za arheologiju, Filo zofski fakultet Sarajevo , Sarajevo, 2012. Pristupljeno 9. 2. 2017.