Historiografija
Historiografija (grč. histora - ispitivanje, znanje i grafein - pisati) je naučna disciplina koja, na osnovu vlastitih metoda, vrši kritiku historijskih izvora i pristupa pisanju historije.[1]
Prva historijska djela su Ep o Gilgamešu, Ilijada i Odiseja i druga djela koja su posvećena kraljevima i bogovima. U antici ljudi su nastojali neke događaje sačuvati od zaborava prepričavanjem i usmenom predajom i tako su nastali razni mitovi i legende koji se mogu smatrati prvim djelima iz historigrafije. U Rimskom carstvu nastala su nova historiografska djela: kalendari - djela u kojima su svećenici upisivali glavne događaje; anali - gdje su hronološkim redom visoki dužnosnici zapisivali važne političke događaje i biografije - djela u kojima su opisivani životi careva i drugih važnih ličnosti. U Grčkoj se javljaju tzv. logografi (ljetopisci, hroničari) koji su u pisanje historije uveli ispitivanje svjedoka, nastojeći spoznati uzroke događaja.[2] Grčki historičari su dali veliki doprinos razvoju historijske metodologije. Najranije poznato kritičko historijsko djelo bilo je djelo Historija, koju je sastavio Herodot (484–425 pne) koji je postao poznat kao "otac historije".[3] Rimski državnik Marko Porcije Katon Stariji (234–149 pr.n.e) je napisao prvu historiju Rima i drugih italijanskih gradova na latinskom jeziku, Origines, oko 170. godine pr. n. ere.[4] Njegovi bliski savremenici Sima Tan (c.165–110 pr.n.e.) i Sima Qian (c.145 – c. 86 pr.n.e.) u vrijeme kineske dinastije Han utemeljili su kinesku historiografiju sastavljanjem djela Shiji (Zapisi velikog historičara).
Tokom srednjeg vijeka, srednjovjekovna historiografija uključivala je djela hronika u Evropi, islamske historije muslimanskih historičara, te korejske i japanske historijske spise zasnovane na postojećem kineskom modelu. Iako se ovaj period, za razliku od antičkog razdoblja, smatra zaostalim, historiografija srednjeg vijeka je značajna jer je omogućila dalji razvoj historije kao nauke. Tokom doba prosvjetiteljstva u 18. stoljeći, historiografiju u zapadnom svijetu oblikovali su i razvili ličnosti poput Voltera, Rusoa, Monteskjea i drugih koji su postavili temelje moderne discipline. U ovo vrijeme vrši se kritički pristup historijskih izvora uz podršku pomoćnih historijskih nauka.[5]
Moderno proučavanje historije i metode historiografije započeto je na njemačkim univerzitetima u 19. stoljeću, posebno na Univerzitetu u Göttingenu. Leopold von Ranke (1795–1886) u Berlinu imao je ključni uticaj u tom pogledu i bio je osnivač moderne historije zasnovane na izvorima. Smatra se "najvažnijim historičarem koji je oblikovao historijsku profesiju koja se pojavila u Evropi i Sjedinjenim Državama krajem 19. stoljeća."[6][7][8] Filozof Karl Marks uvodi Marksističku historigrafiju, poseban pravac u historiografiji. On smatra da je ekonomska baza glavna pokretačka snaga u historiji. Također, u istom periodu se razvija i pozitivistička historiografija koja se temeljila na pozitivmu, filozofskom pravcu. U 19. stoljeću su uvedeni naučni metodi u historiografiji, a dodatno prošireni u 20. stoljeću.[9]
Historiografiju 20. stoljeća u velikim zemljama karakterizira prelazak na univerzitete i akademske istraživačke centre. Popularnu historiju nastavili su da pišu samoobrazovani amateri, ali je naučna historija sve više postajala oblast doktorata koji su obučavani na istraživačkim seminarima na univerzitetu. Na obuci je akcenat bio na radu sa primarnim izvorima u arhivima. Seminari su podučavali diplomirane studente kako da sagledaju historiografiju tema, kako bi mogli razumjeti konceptualne okvire koji se trenutno koriste, te kritike u pogledu njihovih prednosti i mana.[10][11] Poseban razvoj je doživjela socijalna historija koja je proučavala društvene strukture i procese u pozadini političkih dešavanja.[9]
Reference uredi
- ^ Hadžija Hadžiabdić, Edis Dervišagić, (2007), Historija 1, udžbenik za prvi razred gimnazije, str. 8, Tuzla: Bosanska knjiga
- ^ Hadžija Hadžiabdić, Edis Dervišagić, (2007), Historija 1, udžbenik za prvi razred gimnazije, str. 8, Tuzla: Bosanska knjiga
- ^ John L. Myres, (1953), Herodotus, Father of History
- ^ Mehl, Andreas, (2010), Roman Historiography. Wiley-Blackwell, str. 52
- ^ Hadžija Hadžiabdić, Edis Dervišagić, (2007), Historija 1, udžbenik za prvi razred gimnazije, str. 8, Tuzla: Bosanska knjiga
- ^ Caroline Hoefferle, (2011), Essential Historiography Reader, str.68.
- ^ Frederick C. Beiser, (2011), The German Historicist Tradition, str. 254
- ^ Anna Green, Kathleen Troup (1999), The Houses of History, str. 2
- ^ a b Hadžija Hadžiabdić, Edis Dervišagić, (2007), Historija 1, udžbenik za prvi razred gimnazije, str. 9, Tuzla: Bosanska knjiga
- ^ John Higham, (1989), History: Professional Scholarship in America
- ^ Hesketh, Ian (2011). "Writing History in Macaulay's Shadow: J.R. Seeley, E.A. Freeman, and the Audience for Scientific History in Late Victorian Britain". Journal of the Canadian Historical Association / Revue de la Société historique du Canada (jezik: engleski). 22 (2): 30–56. doi:10.7202/1008977ar. ISSN 0847-4478.