Fosforescencija

Fosforescencija je pojava emitovanja svjetlosti iz objekta koji je prethodno bio osvjetljen. Za razliku od fluorescencije, emisija svjetlosti se nastavlja nakon što se ukloni izvor svjetla. Razlika između fluorescencije i fosforescencije je u tome što prilikom fosforescencije sistem prelazi između stanja različitih multipliciteta, dok kod fluorescencije sistem uvijek prelazi između stanja istog multipliciteta.

Fosforescentna supstanca: osvijetljena ultraljubičastim zračenjem (slika 2) supstanca svijetli; emitovanje svjetla se nastavlja i nakon što je izvor UV svjetla isključen (slika 3)

Teorija

Fluorescencija i fosforescencija

Upadno zračenje pobuđuje elektron iz osnovnog stanja u neko pobuđeno elektronsko stanje. U pobuđenom elektronskom stanju sistem se vibraciono relaksira u osnovno vibraciono stanje tog pobuđenog elektronskog stanja. U tom stanju sistem se može zadržati nekoliko nanosekundi odakle se može fluorescencijskim prijelazom relaksirati u osnovno elektronsko stanje ili, ako postoje vibraciona stanja, koja odgovaraju nekom nižem elektronskom stanju, sistem se može relaksirati preko tih vibracionih stanja, ako su im energije bliske. Ako je elektronski sistem pobuđenog stanja drugačijeg multipliciteta blisko sa stanjem u kojem se sistem nalazi, može doći do prijelaza u to stanje drugačijeg multipliciteta. Taj prijelaz se naziva međusistemska konverzija. U stanju drugačijeg multipliciteta od osnovnog, sistem se ne može relaksirati, jer pravila zabrane to zabranjuju. Zbog toga se sistem zadržava neko vrijeme u tom sistemu. Relaksiranje u osnovno stanje, rezultira emisijom svjetla. Emisija svjetla je odgođena zbog zadržavanja sistema u stanju drugačijeg multipliciteta. Fosforescencija najčešće traje nekoliko sekundi do nekoliko minuta, ali postoje slučajevi kada se sistem može zadržati u pobuđenom stanju i godinama. Zbog gubitaka energije na vibracione relaksacije (u pobuđenim stanjima) energija pobudnog zračenja mora biti veća od energije emitovanog zračenja.

Često se sistem mora pobuđivati ultraljubičastim zračenjem, da bi emitovao u vidljivom. Prijelazi se najčešće događaju između singletnog i tripletnog stanja. Temperatura često utiče na fosforescenciju.

Također pogledajte

• Luminiscencija